Câu chuyện phía sau Foxconn khi doanh số iPhone sụt giảm: Không tăng ca, cắt giảm lương, công nhân xếp hàng xin nghỉ việc

Đó là một ngày bình thường tại Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh Hà Nam miền trung của Trung Quốc. Dưới ánh hoàng hôn, những người công nhân bước ra khỏi nhà máy sản xuất iPhone bên trong khu tổ hợp của Foxconn. Họ mệt mỏi không vì phải làm tăng ca liên tục, mà vì những đồng lương ít ỏi giờ đây còn bị cắt giảm.

Thậm chí một vài lợi ích dành cho nhân viên cũng đã bị công ty loại bỏ, nhằm tiết kiệm chi phí. Dịch vụ xe buýt đưa đón công nhân từ khu tập thể đến nhà máy đã không còn nữa, một số người phải đi bộ tới 40 phút để có thể đến được nơi làm việc. Các dịch vụ đưa đón nhân viên thường sẽ dừng hoạt động trong dịp nghỉ lễ. Nhưng năm nay thì dịch vụ này đã không hoạt động trở lại nữa, cho dù kỳ nghỉ lễ đã kết thúc gần một tháng.

Nhà máy Foxconn nằm trong khu thương mại đặc biệt tại Trịnh Châu.

Những dịch vụ lợi ích nhỏ nhặt khác cũng bị cắt giảm. Dịch vụ giặt là miễn phí không còn nữa, thay vào đó lần đầu tiên những người công nhân phải bỏ ra 7 nhân dân tệ (1 USD) để giặt lượng quần áo nhất định. Giặt khô một chiếc áo khoác đắt hơn với giá 18 nhân dân tệ.

Cơ sở tại Trịnh Châu là một trong số 45 nhà máy của Foxconn, rải rắc khắp Trung Quốc. Tại đây có một khu thương mại đặc biệt được thành lập, giúp hàng hóa và linh kiện nhập khẩu từ nước ngoài vào không bị đánh thuế.

Một thông báo được dán trong nhà máy, cho biết dịch vụ giặt là miễn phí sẽ không còn nữa.

Có khoảng hơn 100.000 công nhân đang sống và làm việc trong khu thương mại đặc biệt này, nơi có sức chứa kỷ lục 300.000 công nhân vào năm 2014. Tuy nhiên một bóng đen đang phủ lên khu thương mại này, và cả Foxconn, khi doanh số iPhone giảm mạnh.

Theo South China Morning Post, hơn 20 công nhân tại khu thương mại Trịnh Châu này cho biết tiền lương của họ đã bị cắt giảm vào cuối năm ngoái. Đây là điều chưa từng có trước đây.

Doanh thu từ nhà máy sản xuất của Foxconn, bao gồm việc lắp ráp iPhone cho Apple, đóng góp một phần lớn cho hiệu suất xuất khẩu của tỉnh Hà Nam. Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Trung Quốc, doanh thu từ xuất khẩu điện thoại di động của tỉnh Hà Nam đã sụt giảm 23,7% so với năm ngoái.

Doanh số bán iPhone sụt giảm đã phủ bóng đen lên các nhà máy sản xuất của Foxconn.

Foxconn Industrial Internet là công ty được niêm yết trên sàn giao dịch của Foxconn, do đó các báo cáo kinh doanh luôn phải minh bạch. Trong một bản báo cáo có nêu rõ 20 - 30% doanh thu của công ty là đến từ một khách hàng lớn tại Mỹ. Không ai khác đó chính là Apple, vị khách hàng lớn nhất của Foxconn cũng như nhiều nhà cung ứng linh kiện.

Một công nhân của Foxconn đã nói với tờ South China Morning Post, mùa sản xuất cao điểm nhất trong năm ngoái chỉ kéo dài 20 ngày. Và lương của anh ta đã bị giảm từ 4.000 nhân dân tệ (598 USD) xuống còn khoảng 3.000 nhân dân tệ vào tháng 11.

Tháng 8 thường là bắt đầu mùa cao điểm, trước khi Apple ra mắt thế hệ iPhone mới. Mùa cao điểm sản xuất này thường kéo dài trong 4 - 5 tháng. Người công nhân này cho biết, vào tháng 9 Apple đã đặt thêm một lô hàng mới khoảng 3 triệu chiếc iPhone 8 Plus. Chỉ mất 20 ngày để nhà máy Foxconn tại Trịnh Châu hoàn thành và không có bất kỳ đợt cao điểm nào nữa.

Công nhân tại nhà máy Foxconn xếp hàng để xin nghỉ việc.

Một nữ công nhân khác cho biết: “Vào năm 2017, chúng tôi sản xuất những chiếc iPhone 8. Tôi đã rất mừng khi được làm việc 11 giờ mỗi ngày và không nghỉ cuối tuần, vì càng tăng ca chúng tôi càng được trả nhiều tiền. Các giám sát viên còn hối thúc chúng tôi phải nhanh chóng ngay cả khi đi uống nước. Nhưng những điều đó đã thay đổi trong năm nay”.

Nữ công nhân này cho biết trong năm 2018, cô được nghỉ hẳn một tuần sau mỗi 2 tuần làm việc, được nghỉ cuối tuần và không phải kêu gọi tuyển thêm những công nhân mới khác. Rõ ràng sản lượng iPhone xuất xưởng trong năm 2018 đã giảm mạnh.

Wang Yuanhong, một công nhân làm việc trong nhà máy Foxconn từ năm 2019, cho biết: “Thông thường sẽ có hơn 140 công nhân ở mỗi dây chuyền sản xuất vào mùa cao điểm, nhưng năm nay chỉ có chưa đến 30 người”. 

Những dây chuyền sản xuất từ 140 người chỉ còn ít hơn 30 người trong mùa cao điểm.

Hậu quả là rất nhiều công nhân tại nhà máy Foxconn đã phải xin nghỉ việc, thậm chí có lúc những người xin nghỉ việc phải xếp thành một hàng dài để được chờ xét duyệt các thủ tục. Nhà máy của Foxconn bắt đầu thiếu hụt công nhân, dẫn đến việc bộ phận tuyển dụng được yêu cầu phải tìm 50.000 nhân viên mới trong 2 tháng tới. Các công nhân hiện tại sẽ được thưởng 1.000 nhân dân tệ nếu họ giới thiệu được một người mới vào làm việc.

Wang nói rằng không có bất kỳ thông báo chính thức nào, nhưng rõ ràng tiền lương của anh đang bị cắt giảm. Không được làm việc thêm giờ cũng khiến cho thu nhập của anh sụt giảm nhiều so với những năm trước. Đó là lý do mà nhiều người đã phải nghỉ việc, hoặc xin chuyển tới các nhà máy khác.

Những người ở lại thì vẫn hy vọng vào năm 2019 sẽ tươi sáng hơn. Nhưng mọi chuyện không phải do họ định đoạt, cũng không phải do Foxconn, mà là do Apple. Rất nhiều người đang mong đợi Apple sẽ lại bán được nhiều iPhone như trước đây, để họ lại được tăng ca, tăng thu nhập để nuôi sống gia đình mình.

Tham khảo: South China Morning Post