Founder startup xe điện đầu tiên ngồi tù: Kết đắng cho kẻ bơm thổi cổ phiếu bằng loạt phát ngôn sai sự thật, hút tiền đầu tư dù chưa hề sản xuất mẫu xe nào

Trevor Milton, cựu founder kiêm CEO hãng xe tải điện Nikola, vừa bị kết án 4 năm tù sau loạt cáo buộc lừa đảo. Vụ việc phản ánh sức bòn tài chính mà rất nhiều các công ty khởi nghiệp xe điện cũng như người đứng đầu của chúng gây ra.

Cụ thể, ông Trevor Milton bị kết tội gian lận chứng khoán và gian lận chuyển khoản, chủ đích nâng cao giá trị cổ phiếu Nikola bằng cách đưa ra các tuyên bố ngông cuồng sai sự thật, chẳng hạn như hãng đã có nguyên mẫu xe tải đường dài không phát thải, nắm trong tay nhiều đơn đặt hàng ràng buộc trị giá hàng tỷ USD và đang sản xuất nhiên liệu hydro chi phí thấp. Các công tố viên cho biết tất cả những tuyên bố trên đều sai sự thật.

“Số tiền thiệt hại là rất lớn”, Thẩm phán Ramos nói.

Nikola không phải công ty duy nhất thu hút được hàng tỷ USD đầu tư dù không hề có lợi nhuận. Những năm vừa qua, các nhà đầu tư đã ồ ạt đổ tiền vào các công ty khởi nghiệp như Canoo, Lordstown Motors và Lucid Motors với hy vọng xe điện sẽ trở thành công cụ thách thức các nhà sản xuất ô tô lâu đời như Ford Motor và General Motors.

Về lý thuyết, xe điện dễ dàng sản xuất hơn xe xăng, song việc xây dựng thương hiệu và đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về an toàn lại vô cùng khó khăn và tốn kém. Nhiều startup tự niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán bằng cách sáp nhập với các công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) để lách các quy định ngặt nghèo.

Các nhà đầu tư mua loại cổ phiếu này đã phải chịu tổn thất nặng nề. Nikola, dù vẫn đang hoạt động, song hồi tháng 11 bất ngờ đưa ra lời cảnh báo rằng hãng có thể cạn tiền trong 12 tháng tới. Cổ phiếu công ty mất 99% giá trị kể từ năm 2020, hiện đang được giao dịch ở mức 0,9 USD/cổ phiếu.

Những tuyên bố sai sự thật của ông Milton lần đầu tiên được báo cáo bởi Hindenburg Research - một công ty đầu tư. Vị CEO này “đã tham gia vào một kế hoạch lâu dài nhằm lợi dụng các nhà đầu tư cá nhân không chuyên” và đăng video sản phẩm ảo lên Youtube để lừa rằng quá trình phát triển vẫn đang diễn ra tốt đẹp.

“Chúng tôi chưa bao giờ thấy mức độ lừa dối như vậy trong một công ty đại chúng, đặc biệt ở quy mô như thế này”, đại diện Hindenburg Research nói.

Đáp lại khi đó, ông Milton giận dữ gọi báo cáo của Hindenburg là “một cuộc tấn công có chủ đích”. Vị này cũng hứa sẽ đưa ra phản hồi chi tiết về “những cáo buộc sai trái” của công ty đầu tư.

Được biết, ông Milton đã ‘tẩy trắng’ lai lịch bản thân, nói dối đã bỏ học để theo đuổi giấc mơ kinh doanh trong khi thực tế là bị đuổi vì gian lận thi cử.

Sau khi bán một số cổ phiếu Nikola với giá 100 triệu USD vào giữa năm 2020, ông Milton chi 83,5 triệu USD cho các xa xỉ phẩm như máy bay và bất động sản ở Quần đảo Turks và Caicos. Theo các công tố viên, các nhà đầu tư Nikola đã mất hơn 660 triệu USD vì tin vào những lời mời gọi ‘có cánh’.

“Để thúc đẩy nhu cầu từ nhà đầu tư với cổ phiếu Nikola, Milton đã nói dối về gần như mọi mặt của doanh nghiệp này”, tài liệu của tòa án cho biết.

Milton thành lập Nikola vào năm 2015 sau khi bán phần lớn cổ phần trong một công ty khác với giá 12 triệu USD. Công ty xe tải điện này sau đó IPO vào mùa hè năm 2020 dù chưa bán được bất kỳ sản phẩm nào. Những ngày đầu giao dịch, vốn hóa công ty đạt mức 30 tỷ USD, gần vượt một vài lão làng trong ngành ô tô như Ford Motor vào thời điểm đó.

Trước đó, trong phiên tòa xét xử cựu sáng lập Trevor Milton, các công tố viên đã chiếu một đoạn video quảng cáo cho nguyên mẫu xe điện đầu tiên. Họ chỉ ra chiếc xe đang lăn xuống một con dốc ngắn nhờ trọng lực và đoạn clip được dàn dựng để nó trông giống như đang thực sự vận hành.

Đoạn video được phát ngay từ khi bắt đầu phiên tòa xét xử Milton về các cáo buộc gian lận chứng khoán, sau đó tiếp tục được phát cho các bồi thẩm viên tại tòa án liên bang ở Manhattan. Nhân chứng đầu tiên là một kỹ sư từng làm việc theo hợp đồng cho Nikola. Người này làm chứng rằng chiếc xe tải đã được kéo lên đỉnh một ngọn đồi và cho lao xuống bờ biển.

“Tôi chẳng quan tâm gì về môi trường. Tôi chỉ muốn kiếm tiền”, Lackey kể lại lời Milton nói và cho biết ý tưởng chế tạo chiếc xe tải đầu tiên của Nikola đến từ một kỹ sư khác chứ không phải Milton.

“Chiếc xe chưa hoàn thiện”, anh nói. “Có bộ phận chưa được lắp đặt. Một số linh kiện không có sẵn. Tôi rất buồn và thất vọng vì ông Milton đã trình bày sai sự thật về công việc mà chúng tôi đã làm”.

Được biết vào năm 2020, Trevor Milton từ chức khỏi vị trí Chủ tịch. Trước khi nộp lá đơn xin thôi việc, ông từng là gương mặt đại diện truyền thông của công ty do chính mình thành lập vào năm 2014. Vị trí của Milton đã được thay thế bởi thành viên hội đồng quản trị Stephen Girsky. Động thái cải tổ diễn ra sau khi startup Nikola vướng vào một số tranh cãi liên quan đến hoạt động bán khống.

Có thể nói, những thông tin quảng cáo và nguyên mẫu sản phẩm ấn tượng đã giúp Nikola thu hút được rất nhiều nguồn vốn đầu tư, thậm chí phát hành thành công cổ phiếu ra công chúng thành công dù chưa có sản phẩm thương mại. Tuy nhiên, sau tất cả, kỷ nguyên ‘bơm thổi’ đã khiến giới đầu tư bẽ bàng khi nhận ra mình đã bị lừa một cách trắng trợn như thế nào.

Theo: The New York Times, WSJ

Vũ Anh