Hàng chục nghìn coder dùng GitHub để phản đối "luật ngầm giới lao động 996" ở Trung Quốc

Tại Trung Quốc, có một tình trạng đang ngày càng trở nên phổ biến, đó là giờ làm việc "996". Giờ làm việc 996 nghĩa là giờ làm kéo dài từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần. Khi một công ty có thời gian làm việc như vậy nghĩa là người lao động sẽ phải làm ít nhất đến 60 giờ mỗi tuần.

Rõ ràng giờ làm việc như vậy là quá khắc nghiệt đối với bất kỳ người lao động nào, đặc biệt là các lập trình viên, khi công việc khiến họ phải liên tục sử dụng trí óc của mình. Và nó đã bắt đầu từ năm 2016 khi một số cư dân mạng cho biết nhiều công ty đã triển khai giờ làm 996 mà không trả thêm tiền cho nhân viên.

Vào đầu năm 2019, trong bữa tiệc đón năm mới của mình, công ty thương mại điện tử Trung Quốc có tên Youzan thông báo sẽ áp dụng giờ làm việc 996 thời gian tới. CEO của Youzan cho biết: "Đây chắc chắn là một quyết định đúng đắn khi chúng ta nhìn lại một vài năm trước."

Giải thích cho tình trạng giờ làm 996 trên trang 996.icu

Vào giữa tháng Ba năm 2019, công ty thương mại điện tử nổi tiếng Jingdong (hay JD.com) cũng bắt đầu áp dụng lịch làm việc 996 hay "995" trong một số bộ phận kinh doanh. Bộ phận nhân sự của Jingdong đăng tải lên mạng xã hội Maimai cho biết: "Văn hóa của chúng ta là dâng hiến bản thân với tất cả trái tim (để đạt được các mục tiêu kinh doanh)."

Trong khi hiện tượng này đang dần trở nên công khai trong thời gian gần đây, lịch làm việc "996" gần như vẫn là một điều bí mật trong nhiều công ty ở Trung Quốc.

Điều này buộc các nhà lập trình tại Trung Quốc phải lên tiếng, không chỉ cho cộng đồng lập trình viên trong nước mà còn trên thế giới. Trong bối cảnh Trung Quốc đang chặn hầu hết các mạng xã hội phổ biến của thế giới, những nhà phát triển này đã tìm ra một cách rất sáng tạo để đưa ra thông điệp của mình: sử dụng GitHub.

GitHub được sử dụng để truyền thông điệp như thế nào?

Nếu bạn chưa biết thì GitHub là dịch vụ đám mây, cung cấp kho chứa lớn nhất thế giới cho mã nguồn các dự án phát triển phần mềm. Nơi đây cũng quy tụ đến 31 triệu thành viên với đại đa số là các nhà phát triển, các lập trình viên trên toàn thế giới. Quan trọng hơn, đây có lẽ là một trong số các mạng xã hội lớn trên thế giới không bị chặn tại Trung Quốc.

Dự án 996.icu trên GitHub

Khởi đầu các lập trình viên Trung Quốc đã khởi tạo một dự án trên GitHub có tên: https://996.icu. Nhưng thay vì những dòng code, họ đã cho biết về tình trạng lao động khắc nghiệt tại những công ty trên cùng lời kêu gọi các lập trình viên và những nhà phát triển khác ở Trung Quốc không chấp nhận giờ làm việc này. Không chỉ vậy, họ còn kêu gọi đóng góp từ cộng đồng bằng cách dịch nó sang các ngôn ngữ khác trên thế giới.

Cho đến thời điểm này, hơn 3 ngày giờ sau khi dự án được tạo ra, 996.icu đã nhận được sao (Star) từ hơn 68.000 thành viên khác trên GitHub – đại diện cho việc các thành viên đó yêu thích hay ủng hộ dự án này hay không.

Một tính năng thú vị khác trên GitHub là cho phép các nhà phát triển hoặc người dùng khác đưa ra các vấn đề cần giải quyết của dự án – hay các Open Issues. Và nó đã được các nhà phát triển khác tận dụng để trở thành công cụ để bình luận cũng như gửi đi các thông điệp kêu gọi các thành viên khác trên GitHub không chấp nhận lịch làm việc 996, mà không sợ bị theo dõi, phát hiện hay ngăn chặn.

Hiện đã có hơn 10.000 lượt open - được xem như 10.000 lời bình luận của các lập trình viên khác.

Tại sao họ lại phải làm như vậy?

Trước các áp lực về thời gian làm việc từ chủ doanh nghiệp, có lẽ cứu cánh duy nhất cho những người lao động Trung Quốc lúc này là bộ Luật Lao động của quốc gia này, với điều 36 khi quy định "giờ làm việc thực tế của mỗi nhân viên không được vượt quá 8 giờ mỗi ngày và trung bình không quá 44 giờ mỗi tuần."

Ngay cả khi điều 39 và điều 41 trong bộ Luật Lao động này cho phép bác bỏ điều trên, chủ lao động cũng không được kéo dài thời gian làm việc lên quá nhiều. Điều 41 cho biết:

"Chủ lao động có thể kéo dài giờ làm việc theo nhu cầu sản xuất và kinh doanh sau khi bàn bạc với công đoàn và nhân viên của mình. Tổng số giờ làm việc tăng thêm sẽ không được vượt quá một giờ mỗi ngày, và sẽ không hơn 3 giờ mỗi ngày nếu việc kéo dài thời gian làm việc là do các nguyên nhân đặc biệt và dưới điều kiện sức lực thể chất của người lao động được đảm bảo. Tuy nhiên, giờ làm việc sẽ không được kéo dài quá 36 giờ mỗi tháng."

Ngoài ra, theo điều 90 của luật Lao động Trung Quốc: "Nếu chủ lao động kéo dài thời gian làm việc vi phạm các quy định của Luật, các Sở Lao động có thể đưa ra cảnh báo, yêu cầu họ chấn chỉnh, hoặc có thể đưa ra án phạt."

Cũng theo luật Lao động, những nhân viên làm thêm giờ theo lịch 996 sẽ được trả lương cao gấp 2,275 lần lương cơ bản. Nhưng hiếm khi những người lao động theo lịch làm việc này được trả cao như vậy.

Dường như không phải mọi người lao động cũng như mọi lập trình viên đều biết đến các quy định này. Vì vậy thông điệp từ dự án trên GitHub không chỉ là thông điệp gửi đến các lập trình viên về tình trạng giờ làm việc 996 ở Trung Quốc, mà còn thông báo cho họ biết rằng, pháp luật cho phép họ không phải tuân theo quy định làm việc đó.