Làm thế nào để định hướng bằng mắt thường trên sa mạc?

Làm thế nào để về nhà khi bạn lạc giữa sa mạc hoặc biển khơi?

 

Khi một cánh buồm bị hỏng, buộc Steven Callahan phải rời khỏi cuộc đua thuyền trong năm 1982, mọi thứ đối với ông mới chỉ bắt đầu. Ông neo thuyền lại để sửa và một mình quay trở lại đaị tây dương. Nhưng chỉ vài giờ sau đó, thuyền của ông bị đánh tan bởi một con cái voi ngoi lên mặt nước. Ông từ bỏ con tàu và lên một chiếc bè, đi 450 dặm (724 km) về quần đảo Canarry. Steven Callahan đã sống sót một cách đáng kinh ngạc sau hai tháng rưỡi lênh đênh trên biển. Mất tích  nhưng không hẳn là mất tích. Trong 77 ngày, trước khi một tàu đánh cá phát hiện ra ông gần quần đảo caribbean, ông đã tự theo dõi cuộc hành trình dựa vào các dấu hiệu trên bầu trời. Bằng cách dùng ba bút chì gắn với nhau, ông đã thực hiện lộ trình  1.800 dặm (2897 km) của mình một cách chính xác. Đó là tất cả những gì người thủy thủ đã làm được. Mỗi khi chuyển hướng, bạn cần phải có một điểm mốc. Và giữa biển khởi, điểm mốc đấy chính là những dấu hiệu trên bầu trời: mặt trời, mặt trăng, các hành tinh và các ngôi sao. Trước khi có GPS, trước cả ‘’kính cự giác’’, thậm trí, trước cả la bàn, những nhà thám hiểm đã chinh phục các đại dương  bằng cách xác định phương hướng nhờ vào việc quan sát.

Vào ban đêm, họ xác định lộ trình chủ yếu dựa vào những ngôi sao riêng lẻ hoặc những chòm sao có vị trí được biết trước trên bầu trời và dựa vào mối liên hệ về vị trí của chúng với nhau. Các thủy thủ và các nhà hàng hải đã sớm nhận ra việc theo dõi chúng là rất cần thiết. Các nhà thiên văn học cổ đại đã bắt đầu lập bản đồ chúng từ ít nhất 5000 năm trước.

Vào những đêm trời trong trẻo, để tìm ra hướng di chuyển của các vì sao thật sự không khó, nếu bạn biết chú ý những gì mình cần. Những ngôi sao là mốc bởi chúng là những hằng số. Mặc dù chúng luôn xuất hiện và di chuyển tương tự như sự quay của trái đất, nhưng vị trí tương đối và hướng đi của chúng so với các ngôi sao khác không hề thay đổi. Vì thế, nếu bạn có thể thấy chúng, thì chúng có thể định hướng cho bạn. Tất cả những gì bạn cần là vận dụng đôi mắt, bộ não và cơ thể của mình để biết chính xác bạn đang ở đâu và nơi bạn đang hướng tới là nơi nào.

Dùng các công cụ như la bàn, sextants, và bản đồ sẽ dễ dàng và chính xác hơn, đầu thu GPS sẽ đỡ ‘’ hại não’’ hơn. Vậy tại sao vẫn phải dựa vào tự nhiên. Đó là bởi, la bàn có thể bị hỏng, bản đồ có thể bị mất và đầu thu GPS bị trục trặc- hoặc chỉ số nó thu được sai. Còn vũ trụ thì vẫn đó, một mật mã rất lớn và rất bí ẩn, và bạn có thể giải quyết những vấn đề nhỏ nhất của mình cùng với những ngôi sao.

Thử tưởng tượng, bạn đang ở trong sa mạc, tất cả chỉ toàn là cát và bầu trời. Bạn cần phải di chuyển. Và đó là vào ban đêm. Bạn sẽ làm gì?

Hãy nhìn lên bầu trời.

Bước 1:  Xác định phía Bắc. Hãy bắt đầu với chòm Bắc Đẩu

 

Đầu tiên, chúng ta phải chắc chắn sa mạc không tên này nằm ở Bắc bán cầu. Bạn chắc chắn có thể định hướng dựa vào sao bắc cực, một ngôi sao đơn độc, rất sáng, và dễ nhận biết mà không bao giờ "di chuyển" và nằm chính xác ở hướng Bắc.

Sao bắc cực, hay Polaris, là một điểm cố định. Nó nằm trên Cực Bắc, trùng với trục quay của trái đất, vì vậy không giống như tất cả các ngôi sao khác trên bầu trời, vị trí của nó không bao giờ thay đổi. Một khi bạn tìm thấy sao Bắc Cực, bạn chỉ cần vẽ một đường thẳng góc xuống đường chân trời để tìm phía bắc. Hai nhóm ngôi sao chỉ đường đến sao Bắc Cực: chòm Bắc Đẩu, còn gọi là Plough (trong chòm sao Đại Hùng- gấu lớn) và Chòm sao tiên hậu, hay còn gọi là Cassiopeia. Xuyên suốt suốt hầu hết của Bắc bán cầu, không ngôi sao nào chạm, hoặc chìm dưới đường chân trời, do đó, chúng chỉ đáng tin cậy vào vào ban đêm. Sao Bắc Cực nằm trên đường giữa của các chòm sao. Việc dùng chòm sao bắc đẩu dễ dàng hơn, do sự sắp xếp của các ngôi sao.

Chòm sao bắc đẩu bao gồm bảy ngôi sao sáng tạo thành hình dạng của một cái muỗng. Hai ngôi sao quan trọng nhất là hai ngôi sao đánh dấu các cạnh bên ngoài của cái muỗng. Đây là những sao đánh dấu. Nếu bạn vẽ một đường tưởng tượng từ ngôi sao ở cạnh dưới đến ngôi sao ở cạnh trên, và kéo dài đường kẻ khoảng năm lần so với khoảng cách giữa hai ngôi sao đánh dấu, bạn sẽ chỉ ngay vào sao Bắc Cực.

Nằm ở phía bên kia của sao Bắc Cực là Cassiopeia (chòm sao tiên hậu), có năm ngôi sao đánh dấu năm điểm của chữ W. Nối hai cạnh bên kéo dài của chữ W gặp nhau tại một điểm, và kẻ đường thẳng nối điểm này với điểm chính giữa của chữ W.Ngôi sao sáng đầu tiên chạm vào đường kẻ ấy là Polaris ( sao bắc cực).

Một khi bạn biết Polaris, bạn biết hướng nào là hướng bắc. Quay 90 độ chiều kim đồng hồ để đi về phía đông, 90 nữa để đi về hướng nam, và 90 độ cuối cùng nữa để đến đầu phía tây.

Vị trí các sao Bắc có thể đước xác định khá dễ dàng, nhưng nó chỉ cho bạn biết hướng. Để về được nhà, bạn cần phải biết đường về. Ví dụ, thuyền của bạn bị chìm, và bạn biết đát liền gần nhất là vài trăm dặm về phía đông, tiếp theo bạn có thể đi bè của bạn theo hướng đông.

Nhưng nếu bạn đang ở Nam bán cầu? Không có "sao nam cực" để hướng dẫn bạn, nhưng có cái gì đó đó gần với nó.

Bước 2:  Xác định hướng Nam. Hãy Bắt đầu với chòm Cross

Nam bán cầu, bạn không thể nhìn thấy chòm Bắc Đẩu. Không phải là nó sẽ có vấn đề nếu bạn nhìn thấy nó, bởi vì cho dù thấy, bạn cũng không thể nhìn thấy sao Bắc Cực. Giá mà có sao Nam Cực Tương tương ứng để có thể xác định dễ dàng như trên. Nhưng than ôi...

Cách xác định hướng Nam.

Để tìm phía nam, tìm kiếm chòm sao Southern Cross (Nam thập tự), còn được gọi là Crux. Crux, cùng với hai ngôi sao gần đó, sẽ cho ta biết một cách gần đúng hướng nam.

Southern Cross là một nhóm gồm năm ngôi sao trong dải Ngân hà, mà nếu nối các điểm với nhau, sẽ có hình cây thánh giá. Cách để phân biệt Cross với các nhóm sao khác là dựa vào sao đánh dấu của nó- những ngôi sao rất sáng ở gần chòm sao Centaurus. Nếu bạn nghi ngờ một chòm sao là chòm cross, ngay lập tức nhìn xung quang để tìm hai hai ngôi sao rất sáng. Đường tưởng tượng kết nối các sao đánh dấu với chòm Cross sẽ cắt ngôi sao trên cùng của cây thập tự.

Khi đã xác định được chòm Cross, với đường tưởng tượng là trục thẳng đứng của nó. Xóa  đường tưởng tượng qua hai ngôi sao đánh dấu và vẽ một cái khác, lần này chạy giữa  hai ngôi sao đánh dấu và vuông góc với chúng.  Tiếp tục vẽ cho đến khi nó cắt trục thẳng đứng của Cross. Điểm giao nhau ấy là một mốc để xác định gần chính xác hoặc chính xác Cực Nam.

Bước 3: Tìm Vĩ độ. Sử dụng tay của bạn

Cả hai cực đều có thể được sử dụng để tìm vĩ độ, cái chỉ ra khoảng cách phía bắc / nam của một người tính từ xích đạo. Vĩ độ được đo bằng độ, với tham chiếu 360 độ là toàn bộ Trái Đất.

 

Cùng với kinh độ, đo khoảng cách đông / tây tính từ kinh tuyến gốc, vĩ độ có thể nói cho bạn biết bạn đang ở đâu trên hành tinh này, ngay cả khi tất cả những gì bạn có thể thấy là sa mạc đầy cát.

Trên thực tế, đối với vĩ độ, bạn cần phải nhìn thấy ít nhất hai thứ: một ngôi sao cực và đường chân trời. Không may, chỉ có hai lần trong vòng 24 giờ  để có thể nhìn thấy cả hai: thời điểm trước khi mặt trời lặn và thời điểm trước khi mặt trời mọc. Hoàng hôn.

Để xác định vĩ độ trong thời gian ngắn ngủi của hoàng hôn, bạn cần phải tìm ra góc độ cao của một ngôi sao cực. Để làm được điều này, đòi hỏi phải có ba điểm tham chiếu: một ngôi sao cực, một chân trời và bạn. Khi bạn có ba điểm ấy, bạn sẽ vẽ hai đường - một trong những từ bạn ngôi sao, và một từ bạn đến chân trời. Góc hình thành tại giao lộ của những đường này chính là vĩ độ của bạn.

Ở Bắc Cực, nơi bạn có thể thấy sao Bắc Cực ở chính thiên đỉnh, vĩ độ là 90 độ bắc; tại Nam Cực, đó là 90 độ phía nam và tại đường xích đạo, nơi các ngôi sao cực nằm trên đường chân trời, vĩ độ là 0 độ.

Có những công cụ thủ công làm cho việc tính toán dễ dàng hơn, và chính xác hơn. Sextant (kính lục phân) có lẽ là nổi tiếng nhất. Được phát minh vào những năm 1700, nó sử dụng các gương và một cánh tay có thể di chuyển để xác định hai đối tượng bất kì và xác định góc giữa chúng. Tuy nhiên, không cần kính lục phân, cùng không cần thước, bạn vẫn có thể xác định được khá chính xác.

Vào lúc hoàng hôn, tìm một ngôi sao cực, chẳng hạn sao Bắc Đẩu, và đường chân trời, và vẽ một đường tưởng tượng kết nối chúng. Đưa cánh tay của bạn về phía chân trời, và  nắm tay lại. Các đốt ngón tay của bạn sẽ hướng ra ngoài. Sau đó, đặt nắm tay kia lên nắm tay này, và cứ thế, đếm xem có bao nhiêu nắm tay bạn cần để có được từ đường chân trời cho sao Bắc Đẩu. Mỗi nắm tay tương ứng khoảng 10 độ. Chẳng hạn bạn cần 3 nắm tay, thì vĩ độ của bạn là khoảng 30 độ N.

Vĩ độ, tất nhiên, chỉ là một nửa để định vị. Quá tốt để biết sa mạc của bạn ở 30 độ bắc của đường xích đạo, nhưng xích đạo vòng quanh toàn bộ hành tinh. Bạn cần cả  kinh độ nữa. Và xác định kinh độ mới là khó khăn.

Bước 4:  Tìm kiếm kinh độ

 

Kinh độ là khoảng cách của bạn về phía đông hoặc phía tây kinh tuyến gốc, và việc tìm kiếm nó là một vấn đề khó khăn. Tính toán kinh độ đòi hỏi phải biết Greenwich Mean Time (GMT), và bạn không thể biết GMT bằng việc sử dụng các ngôi sao. Bạn cần một chiếc đồng hồ bấm giờ thật chính xác. Tại Greenwich, Anh, kinh tuyến gốc là 0 độ. Nếu bạn biết, ví dụ, rằng đó là 7:00 trong Greenwich khi đó là buổi trưa bạn đang ở đâu, sau đó bạn biết bạn là 75 độ phía đông của Greenwich -. Nhân 5 lần 15 độ. Trái đất quay 15 độ mỗi giờ hoặc 360 độ trong 24 giờ.

Kinh độ ước chừng, dựa trên sự di chuyển theo hướng đông tây của các hoa tiêu trên bầy trời. Bằng cách theo dõi vị trí của một ngôi sao theo hướng đông/tây- được thiết lập ở chính xác cùng một thời gian mỗi ngày (giả sử bạn có một chiếc đồng hồ), bạn có thể ước lượng được bạn đã di chuyển về phía đông hoặc phía tây bao xa.

Lý tưởng nhất, tất nhiên, trong thời đại của GPS, và vô số các ứng dụng lập bản đồ, bạn sẽ không cần phải đoán. Trừ khi bạn đang bị mắc kẹt trong một sa mạc hoặc thuyền của bạn bị đắm giữa đại dương sau khi bị đâm bởi một con cá voi, định hướng dựa vào những ngôi sao là cách mò mẫm hơn là định hướng một cách chính xác toàn cầu.

Đối với các nhà hàng hải hiện đại, làm chủ kỹ thuật này là cách để hiểu biết sâu sắc hơn về vũ trụ, các mối quan hệ giữa các thiên thể, và mối quan hệ giữa các thiên thể và bạn.

Tham khảo: Howstuffwork.com