Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới

    Nguyễn Khắc Thái,  

    Chúng ta mới chỉ thấy đồ vật làm bằng đá nhưng cả một hệ thống phòng ốc được đặt chìm trong nút đá thì thật khó tin.

    Nền văn minh nhân loại đã trải qua những bước tiến vượt bậc cùng với những tiến bộ về công cụ lao động: Đồ đá- đồ đồng- đồ sắt. Và bước chân lịch sử đã để lại đằng sau những di tích của những nền văn minh lụi tàn, những kiệt tác từng là biểu tượng của những tín ngưỡng một thời. Bài viết hi vọng mang đến cho bạn đọc những hình ảnh đẹp về những kiệt tác đá, từng một thời là biểu tưởng của nền văn minh hoặc tín ngưỡng ấy. Đây đồng thời cũng là những tinh hoa để lại của thời kì đồ đá, và là diểm đến du lịch hấp dẫn ngày nay.

    1. Vách đá Gila

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Thoạt trông, khó ai có thể tin được vách đá gồ ghề, rốc dếch này lại trở thành nơi cư ngụ của khoảng 15 gia đình trong một thời gian dài (1275-1300 sau công nguyên). Vách đá Gila nằm ở phía Tây Nam New Mexico, với 46 phòng tiện nghi, được người Mogollon xây dựng vào cuối thế kỉ XIII. Họ đã đục rộng thêm các hang đá, tạo hình căn phòng, tạo hình các vật dụng và biến nơi đây thành một “ thiên đường” để cư ngụ, tránh thú dữ và kẻ thù. Những ngôi nhà này đã được phát hiện bởi một người di cư châu Âu vào năm 1878.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Trong những năm đầu thế kỷ XX, một số nhà khảo cổ còn tìm thấy các xác ướp ở đây. Một trong số đó là xác ướp của đứa trẻ sơ sinh có tên "Zeke", đang được chăm sóc bởi Viện Smithsonian.

    2. Đài tưởng niệm quốc gia Bandelier

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Nằm trong khu bảo tồn ở New Mexico, rộng 13.629 Ha, nơi đây bảo tồn lảnh thổ và các ngôi nhà của người da đỏ cổ. Niên đại của khu bảo tồn được cho là vào khoảng 10.000 năm trước. Một số động đá do tự nhiên, một số do đục đẽo mà thành.

     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới

    Không chỉ tạo ra đài tưởng niệm Bandelier, họ còn xây dựng nên những công trình đáng kinh ngạc khác, trên đó có nhà, có khu dành cho nghi lễ và cả những bức thạch họa vô vàn biểu tượng.

    3. Mesa Verde

    Vào khoảng thập niên 1760-1770, các nhà thám hiểm Tây Ban Nha trong lúc tìm kiếm con đường giao thương giữa Santa Fe và California đã vô tình tìm đến vùng đất cao nguyên nổi lên sừng sững giữa um tùm cây cối,và đặt tên Mesa Verde, có nghĩa là Cái bàn màu xanh lá cây. Khu di tích Mesa Verde nằm trong quần thể công viên quốc gia Mesa Verde, phía nam bang Colorado, chiếm diện tích rộng 211km², ở cao độ từ 1.900 tới 2.600m so với mặt nước biển

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Mesa Verde nổi tiếng với một quần thể kiến trúc lớn nằm trên vách đá cheo leo được xây dựng bởi người da đỏ cổ vào khoảng thể kỉ XII-XIII. Họ đã biết lợi dụng các vùng lõm vào của vách đá để xây dựng khu cư ngụ an toàn. Vật liệu xây dựng là các khối đá được kết dính với nhau bằng các loại vữa trát cổ truyền. Vết tích còn sót lại đã cho thấy cấu trúc của các ngôi nhà này rất tiện nghi và thích hợp về nhiều mặt, có cả sân chơi và khu để phơi thực phẩm.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giớiKhu di tích có những ngôi nhà rất lớn bằng đá mà bạn khó có thể hình dung chúng được xây dựng thế nào vào thời kì thô sơ này. Tòa nhà Cliff Palace, gồm tất cả 150 phòng để ở và 23 phòng để thờ cúng. Hoặc như tòa nhà Mug House có 4 tầng với 94 căn phòng để ở và căn phòng thờ cúng chính rộng lớn, chứa được khoảng 100 người một lúc.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Cho đến nay người ta vẫn chưa biết được lý do gì mà tổ tiên người Puebloan lại bỏ khu vực này đi về lập khu định cư mới ở New Mexico vào khoảng năm 1275, có lẽ là vì tình trạng khô hạn mất mùa liên tục khiến thực phẩm bị khan hiếm.

    4. Lalibela

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Lalibela là một thị trấn ở phía Đông Bắc Ethiopia, nổi tiếng với những nhà thờ đá và được coi là vùng đất linh thiêng của quốc gia. Công trình được xây dựng từ thế kỷ XII gồm 13 nhà thờ đá được tạc nên từ một hệ thống núi đá khổng lồ, bên cạnh mỗi nhà thờ đá đều có những giếng nước nhỏ đựng nước mưa.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Lịch sử của vùng đất này bắt đầu khi thánh Gebre Mesqel Lalibela (một thành viên của vương triều Zagwe, cai trị Ethiopia vào cuối thế kỷ 12 và đầu thế kỷ 13) ra đời. Khi đó có một đàn ong vây quanh cậu bé, như một dấu hiệu báo trước tương lai của hoàng để Etiopia cai trị một vương triều thịnh vượng. Sau khi lên ngôi, ông đã cho xây dựng các công trình kiến trúc đá tại nơi mình đã sinh ra và được bảo tồn đến ngày này.

    5. Thành phố cổ Petra – Điệu ru của đá

    Petra trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là đá, nằm trong một vùng trũng của một dãy núi tạo nên sườn phía Ðông thung lũng Arabah, phía Bắc biển Dead Sea và phía Nam vịnh Gulf of Aqaba, hay còn gọi là vịnh Gulf of Eliat.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Khu di tích này nổi tiếng vì những công trình kiến trúc tạc vào núi đá. Ðược những núi đá đứng bao bọc và nằm bên dòng suối nước chảy quanh năm, Petra không chỉ sở hữu lợi thế của một pháo đài mà còn là cửa ngõ của những huyết mạch thương mại đi qua dải Gaza (về phía Tây, Bosra và Damascus; về phía Bắc, Aqaba và Leuce Come; trên biển Red Sea, và các sa mạc trong vùng vịnh Persian Gulf).

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Người Nabatean xưa đã phát hiện và độc chiếm một mạch nước quý giữa vùng sa mạc khô cằn. Họ đã đào những máng dẫn nước chạy dọc theo El-Siq để sử dụng cho cả Petra. Đó là lý do Petra trở thành một điểm dừng không thể thiếu trên con đường tơ lụa. Đó là nguyên nhân làm chủ nhân của Petra trở nên giàu có và quyền lực. Nhưng quyền lực thế nào, giàu có thế nào thì bây giờ tất cả cũng chỉ còn là phế tích.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Ngày 7-7-2007, nhiều người Việt Nam mới biết đến Petra khi di tích này được bình chọn là một trong 7 kỳ quan mới của thế giới. Thật ra, những đền đài, lăng tẩm được khắc sâu vào vách đá lở lói vì thời gian của Petra, lẫn không gian khói bụi sa mạc một màu đỏ quạch, đã nằm đó hàng ngàn năm như chứng nhân để kể câu chuyện cổ tích buồn về những thăng trầm của lịch sử.

    6. Quần thể động Ajanta

    Quần thể hang động Ajanta thuộc bang Maharashtra, một bang ở phía Tây Bắc của Ấn Độ. Ajanta tọa lạc giữa lưng chừng núi, bên dưới hang động là lòng vực cùng dòng sông Waghora uốn khúc. Nó nằm bên ngoài ngôi làng Ajinthā thuộc huyện Aurangabad.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Quận thể hang động Ajanta gồm có tất cả là 31 hang động do chính bàn tay con người tạo ra, được bố trí theo dạng hình móng ngựa, khoét sâu vào bên trong vách núi đá thẳng đứng cao 76m. Đây được xem là một minh chứng lịch sử quan trọng cho sự Phát triển của đạo Phật ở Ấn Độ.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Bên trong các hang động và trên vách động là các bức bích họa và những tác phẩm điêu khắc được xem như những tuyệt tác nghệ thuật của nền nghệ thuật Phật giáo Ấn Độ.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    7. Quần thể hang động Ellora

    Đặc điểm nổi bật trong toàn bộ quần thể hang động Ellora chính là những công trình tôn giáo được thiết kế và xây dựng theo lối kiến trúc chạm khắc trên đá nguyên khối rất độc đáo. Có tất cả 34 động đền thờ và động tu viện của đạo Phật, đạo Hindu và đạo Giai-na nằm bên trong khuôn viên quần thể hang động Ellora. Trong đó, hang động Phật giáo gồm 12 công trình (động số 1 – 12), hang động Hindu giáo gồm 17 công trình (động số 13 – 29), hang động Giai-na giáo gồm 5 công trình (động số 30 – 34). Những công trình kiến trúc cổ xưa này đã được xây dựng vào thế kỷ V – thế kỷ X. Đây chính là những minh chứng sống động cho thời kỳ hưng thịnh của các tôn giáo nói trên trong lịch sử Ấn Độ lúc bấy giờ.Công trình nổi bật nhất trong quần thể hang động Phật giáo ở Ellora là động số 5 với chiều sâu là 35.66 m và chiều ngang 17 m, có hành lang bao quanh và 24 cột đá đỡ trần động. Trên tường động được chạm khắc tượng của các vị bồ tát, các hoa văn, họa tiết cũng rất tinh xảo và sinh động

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Năm 1983, quần thể động Ellora đã được tổ chức Unesco công nhận là di sản văn hóa thế giới và trở thành một trong những điểm du lịch không thể bỏ qua khi du khách đến thăm Ấn Độ.

    8. Abu Simbel - niềm tự hào của Ai Cập

    Đền Abu Simbell là một trong những công trình xây dựng của vua Pharaoh Ramesses II nhằm ghi lại những chiến công lừng lẫy của ông.

    Bên trong ngôi đền có thờ 3 vị thần bảo hộ nhà nước Ai Cập quan trọng là Amun–Re, Ptah và Re-Horakhty. Ngoài ra, chính bản thân Pharaoh Ramesses II cũng được sùng bái và thờ phụng ở đây ngay khi nhà vua vẫn còn sống.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Phần lớn các tác phẩm chạm nổi bên trong ngôi đền đều thể hiện những khung cảnh lịch sử tưởng niệm các trận đánh của Ramesses II ở Syria, Libya và Nubia, trong khi các khung cảnh chi tiết khác thể hiện tính cách thần thánh của ông.

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     
    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

    Nằm cách ngôi đền Abu Simbell lớn 120 m về phía Đông Bắc, ngôi đền Abu Simbell nhỏ thờ nữ thần Hathor và chính phi Nefertari của vua Ramesses II cũng là nơi rất đáng được tham quan. Ngôi đền này nằm ở Nubia (bên kia biên giới truyền thống ở miền nam Ai Cập nhưng nằm lọt trong khu vực do Ai Cập kiểm soát và quản lý hành chính vào thời bấy giờ).

    Những kiệt tác nghệ thuật bằng đá khó tin trên thế giới
     

     

    Tin cùng chuyên mục
    Xem theo ngày

    NỔI BẬT TRANG CHỦ