Khi nào bạn cần dùng tới thuốc kháng sinh - và khi nào không? Hãy đọc bài viết này để hiểu rõ

Bạn đang ốm. Chẳng rõ mình bị làm sao, nhưng rõ ràng bạn muốn cơn đau đầu và ho dai dẳng này biến mất ngay lập tức. Bởi bệnh không nặng, nhiều khả năng bạn sẽ tự tới hiệu thuốc và hỏi ý kiến người bán hàng: Sẽ ổn chứ nếu tôi uống 5 ngày thuốc kháng sinh?

Vậy là cho dù những nghiên cứu đã cảnh báo, dược sĩ vẫn sẽ bán kháng sinh cho bạn. Một phần họ cũng biết rằng đó ít nhiều là một trò may rủi. Vô số loại kháng sinh cho đến giờ đã không còn tác dụng nữa.

“Việc sử dụng kháng sinh quá mức đã dẫn tới siêu vi khuẩn, và mức độ kháng thuốc của vi khuẩn ngày càng tăng cao”, Amanda Helberg, một trợ lý bác sĩ tại Phòng khám Scott & White Lago Vista tại Texas cho biết.

Ngay trong tuần vừa qua, chúng ta lại tiếp tục phải lo ngại về vấn đề này khi Hàn Quốc trở thành quốc gia tiếp theo phát hiện sự có mặt của gen vi khuẩn siêu kháng thuốc mrc-1. Mrc-1 được mệnh danh là gen kháng tất cả các loại thuốc kháng sinh hiện có, bao gồm cả colistin, loại mạnh nhất mà các bác sĩ có thể sử dụng trong trường hợp cuối cùng.

Trước đó không lâu, Hoa Kỳ tuyên bố lần đầu tiên có ca nhiễm vi khuẩn kháng colistin trên người. Tiến sĩ Tom Frieden, giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cảnh báo: Chúng ta nên sẵn sàng cho nhiều trường hợp nữa trong tương lai và những loại thuốc mới cần phải được phát triển nhanh chóng.

“Một vài bệnh nhân đã không còn thuốc chữa,” Frieden nói. “Chúng ta phải hành động cấp bách nếu không mọi thứ sẽ kết thúc tại đây”.

Mỗi năm, ít nhất 2 triệu người tại Mỹ bị nhiễm những loại vi khuẩn kháng kháng sinh, và có ít nhất 23.000 người tử vong từ những lây nhiễm đó. “Nghiên cứu đã cho thấy những lây nhiễm thường gặp vốn không cần tới kháng sinh. Tuy nhiên thì ta vẫn luôn dùng chúng”, Helberg nói.

Một điểm mục vào năm 2014 trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ cho thấy số lần bác sĩ kê kháng sinh cho những ca viêm phế quản cấp tính lên tới gần 70%, mặc cho minh chứng hàng thập kỷ đã cho thấy những loại thuốc này không có tác dụng với bệnh hô hấp.

“Cho dù có bằng chứng rõ ràng, chủ trương, đánh giá chất lượng và hơn 15 năm nỗ lực trong giáo dục để chỉ ra rằng tỉ lệ kê đơn kháng sinh nên bằng 0… bác sĩ vẫn tiếp tục kê hàng loạt những loại kháng sinh đắt tiền”, Tiến sĩ Michael Barnett và Jeffrey Linder đã viết.

Hãy bảo vệ ví tiền của bạn bằng việc hiểu biết rõ những loại bênh thông thường nào cần tới kháng sinh và loại nào không:

1. Cảm lạnh và cúm

Kháng sinh chỉ có thể tiêu diệt vi khuẩn. Thế còn cảm cúm và nhiễm trùng đường hô hấp trên gây ra bởi virus. Bởi vậy, “kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng và không cần tới”, Tiến sĩ John Joseph, một bác sĩ y khoa gia đình tại Phòng khám Scott & White Killeen, Texas cho biết.

Cách tốt nhất để phòng ngừa cúm, như CDC khuyến cáo, là tiêm vắc xin hằng năm. Trong trường hợp bạn vẫn bị cúm, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc chống virus nhằm tăng tốc độ hồi phục.

Ngoài ra, cảm lạnh thường kéo dài từ 7 tới 10 ngày, và sẽ tự khỏi nếu bạn nghỉ ngơi và uống đủ nước. Bạn có thể sử dụng những loại thuốc không kê toa thông dụng để làm giảm bớt triệu chứng khó chịu như ngạt mũi, sốt nhẹ, đau đầu.

2. Viêm phế quản

“Nếu một người trưởng thành khỏe mạnh bị viêm phế quản cấp tính thì kháng sinh vốn không cần dùng tới kháng sinh”, Joseph nói.

Nhưng vẫn có ngoại lệ. “Bệnh nhân với những yếu tố phức tạp như khí thủng phổi hay bênh phổi tắc nghẽn mãn tính có thể sẽ cần tới kháng sinh khi những bệnh nhân đó dễ gặp phải những bệnh nhiễm khuẩn thứ phát”, ông nói.

3. Nhiễm trùng tai

Tốt nhất nên để bác sĩ của bạn kiểm tra nhiễm trùng tai.

Nguyên nhân có thể đến từ virus hoặc vi khuẩn, và “phương pháp nhanh gọn nhất để xác định nguyên do của nhiễm trùng tai là xét nghiệm chất lỏng trong tai như máu hay mủ tai,” Joseph nói. Tại Mỹ, hầu hết các bác sĩ đều kê đơn kháng sinh thay vì xét nghiệm.

Một vài bác sĩ khuyên rằng nên đợi một thời gian xem nhiễm trùng có tự khỏi hay không, nhưng số khác lại lo ngại rằng không xử lý vi khuẩn có thể gây ra nhiều tổn thương hơn.

4. Viêm phổi

Viêm phổi có thể do rất nhiều thứ gây ra: vi khuẩn, virus và nấm. Kháng sinh sẽ có tác dụng nếu như bác sĩ đã xác định được chủng loại vi khuẩn gây ra lây nhiễm. Thuốc chống virus cũng có thể được dùng để điều trị viêm phổi do nhiễm virus.

5. Viêm xoang

Khi xoang bị viêm, lây nhiễm có thể đến từ vi khuẩn, virus hay nấm, hay do dị ứng. Hầu hết trường hợp viêm xoang là do virus, Joseph nói, và không cần tới kháng sinh. Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ.

Bác sĩ vẫn có thể kê kháng sinh nếu có những triệu chứng nghiêm trọng bao gồm sốt cao cùng với ngạt mũi và ho có đờm. Kháng sinh cũng cần thiết nếu như bạn cảm thấy ổn nhưng rồi những chiệu trứng lại xuất hiện hoặc lây nhiễm kéo dài hơn một tuần.

6. Viêm họng

Viêm họng là một loại lây nhiễm do vi khuẩn, vì vậy, ta sẽ cần phải dùng kháng sính. Nhưng chỉ có rất ít trường hợp đau họng là viêm họng thực sự, nên hãy chắc chắn rằng bác sĩ của bạn chẩn đoán đúng.

7.Lời cuối

“Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ khi bạn có bệnh”, Helberg nói. “Đừng dùng thuốc cũ cho một bệnh lây nhiễm mới, không dùng chung kháng sinh, và đừng sử dụng kháng sinh cho virus”.

Tham khảo CNN