Một loại vắc-xin nhưng chống được mọi chủng cúm? Nó có thể được tìm ra từ chất nhờn của loài ếch Nam Ấn này

Bên ngoài những câu chuyện cổ tích, hôn những con ếch không thể biến ra một chàng hoàng tử. Thế nhưng, các nhà khoa học nói nó có thể giúp chống lại bệnh cúm.

Một hợp chất được tìm thấy từ chất nhày, bên ngoài da một loài ếch ở Nam Ấn Độ có thể bám vào không chỉ một, mà toàn bộ các virus cúm dòng H1Nx rồi khiến chúng nổ tung.

Hiệu ứng này được chỉ ra trong một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Immunity. Trong đó, các tác giả đến từ Đại học Emory cho biết: Chỉ cần tìm ra cơ chế mà hợp chất ấy hoạt động, chúng ta sẽ có hy vọng về một loại vắc-xin phổ quát cho tất cả các chủng cúm.

Điều đó có nghĩa sẽ không cần đến tiêm chủng cúm hàng năm và mất thời gian cho nhiều loại vắc-xin, trong tương lai chúng ta chỉ cần 1 mũi tiêm là đủ cho tất cả.

Hydrophylax bahuvistara, loài ếch Nam Ấn Độ đang nắm giữ bí mật về loại vắc-xin chống lại mọi chủng virus cúm

Hàng năm, chúng ta vẫn phải chứng kiến những dịch cúm ở khắp nơi trên thế giới, từ H5N1, H1N1 đến H7N9… Với các đại dịch ngày càng gia tăng và sự xuất hiện của nhiều chủng cúm mới, “một nhu cầu cấp bách đang được đặt ra cho việc tìm kiếm loại thuốc mới chống lại virus”, các tác giả viết.

Trong một cuộc săn tìm các hợp chất chống virus, họ dường như đã chạm tới một kết quả khả thi.

Chất nhày của một loài ếch ở Nam Ấn, Hydrophylax bahuvistara, từng được biết đến với khả năng kháng khuẩn. Các nhà khoa học từ Đại học Emory tự hỏi liệu nó có tác dụng với virus hay không? Họ bắt 15 con ếch này, kích điện nhẹ cho chúng tiết ra chất nhờn và thu thập.

Sau đó, những con ếch được thả lại tự nhiên một cách nguyên vẹn, không hề hấn. Trong khi, các nhà khoa học chọn ra 4 hợp chất có trong chất nhày của chúng, để thử nghiệm độc tính và khả năng tiêu diệt virus.

Họ phát hiện ra rằng chỉ có một hợp chất không độc với hồng cầu người. Nó được đặt tên là urumin, theo thêm một loại kiếm dạng roi của Ấn Độ.

Vũ khí chống virus mới được các nhà khoa học đặt tên theo urumi, một loại kiếm dạng roi của Ấn Độ

“Thanh kiếm” chém chân virus và khiến chúng nổ tung

Qua thí nghiệm, các nhà khoa học phát hiện urumin có thể đẩy lùi bệnh cúm ở chuột. Nó nhắm mục tiêu vào một loại protein của virus, có tên gọi là hemagglutinin (HA). Protein này có vai trò đặc biệt quan trọng với virus cúm.

Nó nhô ra khỏi bề mặt virus, lỗ chỗ như những chiếc kẹo mút. Nhưng ngay khi protein này chạm vào tế bào người, nó sẽ bám chặt vào đó, giúp virus xâm nhập tế bào và nhân lên trong cơ thể vật chủ.

Protein HA có tất cả 18 loại khác nhau. Nó cũng chính là nguồn gốc của mã kí tự H, cho các chủng cúm như H1N1, H5N1, H7N9… Còn mã N là viết tắt cho một protein khác của virus, neuraminidase.

Trái ngược với hemagglutinin, protein này là thứ giúp virus phá vỡ tế bào vật chủ và thoát ra ngoài sau khi chúng đã nhân lên trong đó. Có tất cả 11 loại khác nhau của neuraminidase.

Virus cúm và những hemagglutinin (HA) nhô ra lỗ chỗ như kẹo mút

Trở lại với urumin, chúng thường nhắm mục tiêu cụ thể vào các protein HA1 của virus cúm. Trong các thử nghiệm, urumin có thể chống lại tất cả các chủng virus cúm dạng H1Nx mà các nhà nghiên cứu cho nó tiếp xúc.

Chưa dừng lại ở đó, quan sát kỹ hiệu ứng urumin tấn công protein HA, các nhà khoa học nhận thấy nhiều khác biệt thú vị.

Đầu tiên, hợp chất này không hề tiếp cận những “chiếc kẹo mút” theo cách thông thường. Chúng dường như thích “chém” vào thân của nó chứ không phải đầu tròn phía ngoài. Đó cũng là điều mà các nhà khoa học từng khao khát muốn thực hiện được.

Bởi tất cả các virus dòng HA đều chứa các thân “kẹo mút” này, chúng được gọi là một “khu vực bảo tồn” và giống hệt nhau ở các dòng virus. Nếu các nhà khoa học có thể tạo ra một loại vắc-xin nhắm mục tiêu vào đó, thì chắc chắn đó sẽ là một vắc-xin phổ quát, tiêu diệt tất cả các loại virus cúm.

Cho đến hiện tại thì urumin chỉ có tác dụng với các virus nhóm H1. Vì vậy, bản thân nó chưa thể trở thành một loại vắc-xin phố quát. Tuy nhiên, với urumin, ít nhất chúng ta đã có hi vọng.

Virus cúm (nguyên vẹn phía bên trái) bị vỡ tan (phải) sau khi tiếp xúc với urumin

Điều thú vị thứ 2 với urumin, các nhà khoa học quan sát được nó khiến cho virus cúm nổ tan tành. Khác với nhiều loại hợp chất kháng virus khác chỉ gắn vào HA, và đơn giản ngăn chặn chúng khỏi xâm nhập vào tế bào, urumin bằng cách nào đó phá hủy cả virus.

Các nhà khoa học chưa chắc chắn cho lời giải thích của họ. Nhưng rất có thể, urumin đã tác động đến các lực điện dương trên bề mặt của virus khiến vỏ của nó vỡ ra.

Kết lại, các nhà khoa học nhận xét “urumin đại diện cho một lớp tác nhân chống virus độc nhất”. Nó sẽ mang lại rất nhiều ứng dụng tiềm năng mà chúng ta cần nghiên cứu thêm trong tương lai.

Tham khảo Arstechnica, Nypost