Google sụp đổ: cơn ác mộng của Larry Page?

Hải Tố,

Google đã đạt tới đỉnh cao của mình. Nhưng khi đã "lên đỉnh", chỉ còn một hướng đi duy nhất, đó là lao xuống

Năm 2014 vừa qua, Google bỏ túi 3 tỉ USD tiền mặt mỗi quý, một con số đáng kinh ngạc và đạt tốc độ tăng trưởng lên tới 20%. Google vẫn là cỗ máy thống lĩnh thị trường tìm kiếm, nơi mà hầu hết chúng ta tra cứu thông tin trực tuyến. Ngoài ra, Google cũng sở hữu nền tảng di động phổ biến nhất là Android và websites xem video số 1 thế giới: YouTube.

Google đã đạt tới đỉnh cao

Những con số trên cho tất cả mọi người thấy: Google đã đạt tới đỉnh cao của mình. Nhưng khi đã "lên đỉnh", chỉ còn một hướng đi duy nhất, đó là lao xuống. Sau đây là những lí do chứng minh Google đã bộc phát hết những tinh hoa của mình trong những năm vừa qua.

Google chỉ có một "bài" duy nhất - quảng cáo

Google hiện tại đang quá phụ thuộc vào nguồn thu duy nhất của mình: Quảng cáo trên trang tìm kiếm.

Công ty không công khai chi tiết doanh thu kinh doanh, nhưng có khoảng 2/3 tổng doanh thu đến từ Google Sites, phần còn lại đến từ các trang đối tác trong mạng lưới Google Network và các doanh nghiệp khác, như phần mềm doanh nghiệp.

Trong quý 3/2014, Google thu 11,3 tỉ USD tiền quảng cáo từ các trang web của mình. Theo thống kê của eMarketer, doanh thu YouTube đạt xấp xỉ 1,3 tỉ USD mỗi năm, tương đương chỉ 300 triệu USD mỗi quý. Các trang khác như Gmail, Google Maps, và Google Finance cũng đóng góp một phần nhỏ doanh thu, như vậy phần lớn trong 11,3 tỷ USD được Google thu về từ các trang web tìm kiêm.

YouTube đạt xấp xỉ 1,3 tỉ USD mỗi năm, tương đương chỉ 300 triệu USD mỗi quý

Phần còn lại, mạng lưới Google Network mang về 3,4 tỉ USD nhưng lại chi đến 2,4 tỉ USD chi phí mua lượt truy cập cho các đối tác. Khoản tiền 1,8% tỉ USD Google thu về vẫn cao hơn 50% so với năm 2013, nhưng lại chiếm tỷ lệ quá nhỏ so với tổng doanh thu.

Google Network - 1 tiền gà, 3 tiền thóc

Nói tóm lại, phần lớn doanh thu và lợi nhuận của Google vẫn đến từ quảng cáo tìm kiếm. Vậy, hãy cùng đánh giá tình hình hoạt động của mảng này.

Thị phần tìm kiếm của Google đang đi xuống

Google vẫn là ông trùm trong thị trường tìm kiếm với hơn 80% thị phần toàn thế giới, 75% thị phần tại Mỹ. Tuy nhiên trong thời gian qua, mọi thứ đã bắt đầu thay đổi. Firefox đã bỏ rơi Google và bắt tay với Yahoo từ cuối năm 2014. Đây là nguyên nhân dẫn đến việc Google mất khoảng 4% thị phần tìm kiếm ở Mỹ xuống 75%, thấp nhất trong vòng 7 năm qua.

Firefox bỏ Google, bắt tay với Yahoo!

Trong khi đó các đối thủ cạnh tranh đang nỗ lực bứt phá. Apple có thể quyết định sử dụng Bing làm bộ máy tìm kiếm mặc định cho tất cả sản phẩm của mình. Facebook gần đây đã tung ra chức năng tìm kiếm nội bộ, thay thế rất nhiều lượt tìm kiếm trên trang web. Amazon cũng không đứng ngoài cuộc đua này.

Amazon không đứng ngoài cuộc đua

Tại những quốc gia có nền Internet đang phát triển mạnh, công cụ tìm kiếm nội địa được xem như một lựa chọn thay thế Google, đặc biệt là Baidu của Trung Quốc. Google khó có thể cạnh tranh thị phần ở những quốc gia như Trung Quốc - điều dễ dàng nhận thấy trong nhiều năm qua.

Nhưng việc đánh mất thị phần chưa hẳn là vấn đế nghiêm trọng nhất. Nguy hiểm hơn...

Quan trọng nhất trong thị phần tìm kiếm của Google là những thị phần tìm kiếm thương mại, trong đó người dùng sẽ tìm kiếm thông tin, tham khảo hoặc mua một sản phẩm. Những tìm kiếm như trên sẽ khuyến khích người dùng bấm vào quảng cáo, nguồn mang lại doanh thu chính cho Google.

Nhưng hiện tại, người dùng có rất nhiều sự lựa chọn thay thế Google. Amazon là một ví dụ điển hình. Thống kê chỉ ra lượng tìm kiếm trên Amazon tăng gần 75% trong năm 2014. Amazon cũng tung ra các sản phẩm mới như Fire Tablet và Fire Phone, tích hợp sẵn liên kết dẫn đến sản phẩm trên gian hàng trực tuyến của mình.

Người dùng smartphone đang ưu tiên tìm kiếm từ ứng dụng

Người dùng smartphone đang ưu tiên tìm kiếm từ ứng dụng. Trong 2014, số lượng người sử dụng internet trên điện thoại lần đầu tiên vượt qua số người truy cập internet trên máy tính. Thời gian sử dụng ứng dụng trên điện thoại của họ vượt mốc 80%. Điều này mang lại lợi thế cho những ứng dụng tìm kiếm trên di động như Yelp, và hiển nhiên sẽ gây bất lợi cho Google.

Mạng xã hội cũng là nơi ưa thích để người dùng chia sẻ thông tin sản phẩm với bạn bè

Ngày nay mạng xã hội cũng là nơi ưa thích để người dùng chia sẻ thông tin sản phẩm với bạn bè - được xem là đáng tin cậy hơn so với những đường link quảng cáo trên Google. Nắm bắt được điều này, Facebook đã xây dựng chức năng tìm kiếm riêng, tích hợp vào News Feed. Còn nỗ lực chen chân vào thị trường mạng xã hội của Google bằng Google dường như đã thất bại dưới cái bóng quá lớn của Facebook.

Facebook "đe doạ" YouTube

Tháng 11/2014, số lượng video post lên Facebook vượt số video tải lên YouTube lần đầu tiên trong lịch sử

Nguồn thu hàng tỷ USD tiếp theo của Google là quảng cáo qua video. Google đang sở hữu trang chia sẻ video số 1 thế giới: YouTube. Nhưng Facebook cũng có những bước tiến lớn trong việc kiếm tiền từ quảng cáo video. Mạng xã hội lớn nhất thế giới đã tung ra chức năng auto play video, điều các nhà quảng cáo ao ước trong khi người dùng cũng chẳng phàn nàn nhiều.

Như Youtube, Facebook cũng cho phép người dùng tải video lên trang cá nhân của mình. Tháng 11/2014, số lượng video post lên Facebook vượt số video tải lên YouTube lần đầu tiên trong lịch sử - cho thấy sức mạnh đáng gớm của mạng xã hội này.

Trong thời kỳ mạng xã hội lên ngôi, tỉ lệ tương tác trên Facebook chắc chắn cao hơn YouTube, điều khiến cho các nhà quảng cáo quan tâm. Những ngôi sao một thời trên Youtube cũng đang được lôi kéo về hoạt động chính thức trên Facebook.

Android vượt tầm kiểm soát

Khi Google giới thiệu hệ điều hành Android, họ cho phép các công ty phần mềm và nhà sản xuất điện thoại được điều chỉnh cho phù hợp nhu cầu. Nhưng nếu một nhà sản xuất muốn bán điện thoại chạy hệ điều hành Android, họ phải đồng ý với nhiều điều kiện nhất định, như việc dùng Google làm trình duyệt mặc định chính và sử dụng các sản phẩm khác của Google.

Android đã thống trị thị trường smartphone sau 3 năm mà nó ra mắt. Tuy nhiên có một dấu hỏi lớn về những số liệu này khi 20% điện thoại Android sử dụng nền tảng Android "lậu" - điều mà Google không thể chấp nhận. Rất nhiều trong số đó được chuyển tới các thị trường mới nổi lớn như Trung Quốc và Ấn Độ - những thị trường smartphone đầy màu mỡ.

Theo số liệu của ABI Research, trong năm 2014, tốc độ tăng trưởng của Android "lậu" tại 93%, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng chung của Android (chỉ đạt 34%).

Tồi tệ hơn, người dùng còn không quan tâm nhiều đến bản cập nhật Android mới của Google - Lollipop với chỉ 0,1% thiết bị đang cài bản mới nhất được giới thiệu vào tháng 11/2014. Đơn giản vì hầu hết các mẫu điện thoại hiện tại không đủ cấu hình để chạy, còn nhà mạng thì không hỗ trợ.

Chậm chân trong công nghệ Cloud

Năm 2014, Google đã thực hiện nhiều chính sách mới để thu hút các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ Cloud của mình, từ việc hạ giá, tung ra thêm nhiều tiện ích cho người dùng, đơn giản hóa bước sử dụng.

Google Cloud còn lâu mới bắt kịp Amazon, IBM, Microsoft

Đến thời điểm hiện tại, những nỗ lực trên của Google chưa phát huy nhiều tác dụng. Google vẫn là nhà cung cấp dịch vụ đám mây số 4 trên thị trường, đứng sau Amazon, Microsoft, và IBM. Amazon vẫn là số 1, Microsoft và IBM vốn đã mạnh nay là còn nhanh, thật khó để Google cạnh tranh thị phần Cloud với 3 ông lớn này.

Châu Âu "khó chịu"

EU đã điều tra Google với cáo buộc lạm dụng vị trí thống lĩnh trong thị trường tìm kiếm và quảng cáo trực tuyến trong nhiều năm qua. Tháng 2/2014, hai bên đã đạt được những thoả thuận, tuy nhiên nghị viện châu Âu vẫn chưa hài lòng với phương án trên. EU có quyền phạt Google lên tới 10% doanh thu hàng năm nếu cuộc điều tra cho thấy Google "đúng người, đúng tội".

Các nhà lãnh đạo cấp cao rời bỏ công ty

Về mặt nhân sự, Google đang trải qua tình trạng chảy máu chất xám, điều đã làm cho Microsoft điêu đứng suốt một thập kỉ qua. Marissa Mayer, người thiết kế những công cụ tìm kiếm của Google từ những ngày đầu tiên bây giờ đã trở thành CEO của Yahoo. Marissa Mayer đang mang lại sức sống mới cho cỗ máy tìm kiếm của Yahoo!, đồng thời củng cố mảng kinh doanh và di động để đối đầu trực diện với Google.

Marissa Mayer - CEO của Yahoo - người cũ Google

Một cựu lãnh đạo khác của Microsoft, Vic Gundotra - người xây dựng hội nghị I/O và Google đã rời Google vào tháng 4/2014. Sau đó 3 tháng, Nikesh Arora, lãnh đạo mảng kinh doanh trong nhiều năm cũng tiếp bước rời công ty. Andy Rubin, cha đẻ của Android, chuyên gia robot của Google cũng nói lời tạm biệt vào tháng 10.

Những dự án xa vời

Google đang theo đuổi nhiều dự án quy mô không tưởng với tham vọng thay đổi thế giới. Nhiều trong số đó đã thành công và rất đáng khen ngợi. Gần đây, Larry Page đã chuyển quyền điều hành hàng ngày cho Sundar Pichai - một lãnh đạo khác để tập trung phát triển những dự án này.

Google X - những dự án có trở thành hiện thực?

Nhưng đa số người dùng đều có chung một câu hỏi, đã bao lâu rồi Google giới thiệu được một sản phẩm gây tiếng vang trên toàn thế giới. Đã rất lâu rồi từ khi Gmail ra đời, sản phẩm đã hơn 10 năm tuổi. YouTube và Android thì được mua về, trong khi Google TV và Google đã thất bại.

Google đã thất bại hoàn toàn trước Facebook

Nếu những dự án xa vời trên không trở thành hiện thực Google sẽ phung phí rất nhiều tiền bạc, chất xám đồng thời bị phân tán khỏi nền tảng kinh doanh cốt lõi.

"Chỉ là giấc mơ" hay "Giấc mơ có thật"?

May mắn thay, Google có những nhà lãnh đạo đủ tỉnh táo và khôn ngoan để chèo lái con thuyền Google đi đúng hướng. Thị phần tìm kiếm sẽ bắt đầu tăng trưởng trở lại. Lãnh đạo mới của YouTube, Susan Wojcicki, người đã giúp xây dựng kinh doanh quảng cáo tìm kiếm của Google sẽ tìm cách để ngăn chặn Facebook.

Chỉ là cơn ác mộng

Google sẽ giành lại quyền kiểm soát Android, và sử dụng nó để phát triển mảng di động của mình. Với Larry Page và Sergey cùng tập trung vào những dự án thay đổi thế giới, sẽ có ngày những chiếc xe tự hành của Google chạy trên khắp nước Mỹ.