Đằng sau gương mặt trẻ thơ của một tỷ phú thiên tài là tài năng của Picasso thời đại mới

Trước khi Evan Spiegel trở thành một con người như bây giờ, có thời điểm anh muốn chối bỏ con đường mà sau này biến anh trở nên vĩ đại để làm những việc tầm thường như bao người khác.

Trở lại tháng 6/2012, lúc đó Spiegel vừa bước qua sân khấu dựng tạm bên trong sân vận động trường Đại học Stanford để nhìn các bạn cùng trang lứa nhận tấm bằng tốt nghiệp, điều mà chàng trai 22 tuổi lúc bấy giờ đã không thể làm được.

Spiegel đang trên con đường để trở nên vĩ đại.

Spiegel theo học ngành thiết kế sản phẩm, nhưng thời điểm đó anh vẫn còn nợ một vài tín chỉ. Ban lãnh đạo Stanford dĩ nhiên để cậu sinh viên này tới tham dự buổi lễ tốt nghiệp với hy vọng nó sẽ giúp khơi gợi tinh thần ham học và khát vọng muốn nhận tấm bằng đại học nơi anh.

Bạn bè đều tốt nghiệp và điều đáng nói là gia đình Spiegel cũng có mặt tại buổi lễ. Lúc đó, cảm giác xấu hổ bao trùm Spiegel khiến anh muốn lẩn tránh. Và dĩ nhiên, chàng trai này chẳng bao giờ hoàn thành khóa học để nhận tấm bằng Stanford danh tiếng. Bây giờ, hồi tưởng lại quá khứ, Spiegel muốn mình đã không ngụy tạo những thứ đã làm.

“Nó nhắc nhở tôi rằng đôi khi, chúng ta làm tất cả những điều ngớ ngẩn chỉ để cố tránh phải xuất hiện theo cách khác thường. Tuân theo những sự việc tự nhiên có thể làm chúng ta bỏ qua sức mạnh to lớn và tầm thường hóa bản thân. Nhưng điều tạo nên con người chúng ta là biết lắng nghe tiếng gọi của tâm hồn và làm theo tiếng nói từ chính con người mình”, Spiegel có bài phát biểu với sinh viên tốt nghiệp ngành kinh doanh USC hồi tháng 5.

Evan Spiegel đã thôi theo đuổi tấm bằng Stanford. Anh còn bận bịu với công việc vận hành và kiểm soát Snapchat.

Và giờ đây, Snapchat trở thành nền tảng chi phối cuộc sống của rất nhiều người. Các nhà đầu tư, các công ty truyền thông, quảng cáo và quan trọng nhất là 130 triệu người dùng ứng dụng mỗi ngày đều đi theo sự dẫn dắt của Spiegel, phải tuân thủ các luật lệ anh tạo ra.

Tất cả điều này có được là nhờ cách thức hoạt động mang tính “dị biệt” của Snapchat so với phần còn lại của thế giới. Tin nhắn tự động hủy chỉ ít giây sau khi gửi. Các đoạn phim và video hiển thị theo chiều dọc thay vì chiều ngang như nhiều dịch vụ khác bởi công ty nghĩ nó thích hợp với chiều cầm điện thoại của người dùng. Điểm khác biệt nữa nằm ở việc nhiều nhà sản xuất và thương hiệu lớn cung cấp nội dung cho Snapchat nhưng không thể trỏ đường link về website của riêng họ.

Không giống như Facebook vốn khuyến khích người dùng chia sẻ và lưu giữ mọi thứ, Snapchat không yêu cầu bạn công khai thông tin cá nhân, và cũng không theo dấu trên Internet để thu thập dữ liệu của bạn. Công ty từ chối theo đuổi loại hình quảng cáo hướng mục tiêu cá nhân vốn rất thịnh hành trên Facebook, bởi Spiegel coi đó là “điều đáng sợ”.

“Mảnh đất” Snapchat tỏ ra rất hấp dẫn, thu hút nhiều đối tượng người dùng tham gia. Đó là nơi các ứng cử viên tổng thống tranh luận hay chỗ để bạn tìm video giải bóng bầu dục nhà nghề AFL hoặc lễ trao giải Oscar. Bốn năm trước, giới trẻ “sốt” cùng Snapchat bằng những chuyện phiếm vô thưởng vô phạt. Và giờ, ngay cả tổng thống Barack Obama cũng coi đây như phương tiện quan trọng để quảng bá cho những cải cách trong chính sách chăm sóc sức khỏe của mình.

Sân khấu đầy màu sắc này được tạo ra và vận hành bởi chàng trai trẻ sinh năm 1990. Không giống như những thanh niên 25 tuổi khác, Spiegel lớn lên với biết bao điều tuyệt vời vây xung quanh. Cậu sở hữu chiếc Ferrari đắt tiền, được nhận bằng lái trực thăng và có bạn gái là cựu siêu mẫu nội y Victoria’s Secret.

Vây xung quanh Spiegel là vô số người đẹp.

Nếu không thể tận mắt chứng kiến cuộc sống của Spiegel, bạn có thể nhìn qua cách anh ấy làm việc. Nhiều người đánh giá cao khả năng xây dựng sản phẩm của Spiegel, xếp ngang ngửa với Mark Zuckerberg và Steve Jobs. Nhưng thế là chưa đủ, người ta nói anh là họa sĩ thiên tài Picasso của thời đại mới.

Nhưng điều tuyệt vời đó không đồng nghĩa với việc bạn sẽ muốn đi chơi cùng Spiegel. Anh ấy là một người rất cứng đầu, luôn muốn kiểm soát và tạo ra phong cách lãnh đạo mới khác hẳn bức tranh đang có tại Thung lũng Silicon.

Trong khi hàng triệu người dùng bị theo dấu về đời tư trên Internet từ những mạng xã hội như Instagram, Facebook thì Snapchat loại bỏ hoàn toàn mọi phương thức nhằm thu thập thông tin cá nhân. Spiegel bị ám ảnh bởi cái gọi là “sự riêng tư”. Anh chia sẻ rất “dè xẻn” với số ít người về vai trò của bản thân tại Snapchat cũng như sức ảnh hưởng tới văn hóa công ty.

Xây dựng mọi thứ bằng cảm xúc

Evan Spiegel không có ý định tạo nên phiên bản Facebook hay Twitter thứ hai. Mọi người nên hiểu để thấy rõ chiến lược phát triển của Snapchat. Spiegel luôn hướng tới mục tiêu tạo ra thứ gì đó để giúp mọi người thoát khỏi vòng kim cô của Facebook và Instagram. Snapchat không phải là trang mạng xã hội, đó đơn thuần chỉ như một ứng dụng giao tiếp mang tính giải trí cao.

“Từ lâu, chúng tôi không cố nắm bắt những màu sắc của “cuộc sống thực” để tái tạo lại trên thế giới online. Thay vào đó, chúng tôi đơn giản chỉ đang sống và giao tiếp cùng nhau”, Spiegel phát biểu trong một cuộc họp đầu năm 2014.

Chàng trai 25 tuổi này không chỉ dừng lại ở những ý tưởng “điên rồ” mà còn có thể hiện thực hóa những thứ tưởng chừng như “viễn vông” đó.

Spiegel muốn tạo ra các sản phẩm mang tới nhiều cảm xúc.

Gã khổng lồ Facebook đã hai lần cố tạo ra tính năng xóa hình ảnh sau khi gửi tin nhắn như của Snapchat nhưng đều thất bại. Thậm chí, Mark Zuckerberg còn đưa ra lời đề nghị 3 tỷ USD hồi cuối năm 2012 mua lại ứng dụng này, tất nhiên “gã trai hư” Spiegel thẳng thừng từ chối. Cả Twitter và Instagram đều tích hợp kiểu trò chuyện của Snapchat, tuy nhiên, hiệu ứng tạo ra rất hạn chế.

Không giống Zuckerberg vốn đam mê kỹ thuật từ nhỏ, Spiegel lại biết rất ít về code. Anh để lại dấu ấn dựa vào khả năng hoạch định chiến lược và thiết kế sản phẩm. Nhiều trong số những ý tưởng đó thậm chí có thể bị gạt phăng nếu đặt lên bàn làm việc của các công ty như Facebook hay Google.

Ngay khi mở Snapchat, bạn có thể được dẫn tới giao diện camera mà không phải phân tán bởi các thứ khác. Đó là một cách thú vị để tạo nội dung. Ứng dụng cũng đi tiên phong trong việc hiển thị video theo chiều dọc, thuận với chiều cầm điện thoại của người dùng thay vì chiều ngang khi ghi hình.

“Đó thực chất là những thứ được tạo ra bởi cảm xúc . Máy tính để bàn là để cho công việc. Còn với những thiết bị bỏ túi, bạn chỉ muốn tạo cảm giác vui vẻ, gần gũi và thoải mái nhất”, Spiegel trả lời tờ Recode hồi năm 2014.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ Spiegel đạt được đều dễ dàng. “Một trong những đặc tính tuyệt vời của công ty là sẵn sàng đưa ra thật nhiều sản phẩm. Evan có rất nhiều ý tưởng thú vị và anh không hề sợ hãi để thực hiện chúng. Nếu không xắn tay áo lên, làm sao chúng có thể trở thành hiện thực”, Mitch Lasky, nhà đầu tư mạo hiểm làm việc cho công ty Benchmark Capital chuyên hỗ trợ vốn cho các startup, trong đó có cả Snapchat, đưa ra nhận định.

CEO Michael Lynton của Sony Entertainment cũng đánh giá cao quyết tâm của Spiegel. “Thật khó tưởng tượng mức độ khó khăn lớn đến thế nào với bất kỳ ai muốn hoàn thành những ý tưởng mà họ đã phác thảo ra”.

Mùa thu năm 2014, Spiegel có dịp ghé thăm trụ sở của công ty tạo ra ứng dụng gửi tin nhắn ẩn danh Secret tại Vegas và đã cân nhắc kế hoạch mua lại. Giá trị thị trường của Secret lúc đó vào khoảng 120 triệu USD, nhưng Secret cương quyết không trả cao hơn phân nửa số đó. Cuối cùng, thương vụ đổ vỡ, thậm chí, Secret đóng cửa chỉ chưa đầy một năm sau đó.

Spiegel quả thực là một ngôi sao sáng chói giữa bầu trời công nghệ. Điều đó được thể hiện rõ nét qua từng con số. Theo nhiều nguồn tin, Snapchat hiện có khoảng 130 triệu người dùng hoạt động mỗi ngày, tăng đáng kể so với mức 100 triệu vào năm ngoái. Nếu tính tổng, nó còn vượt qua con số 310 triệu người dùng mỗi tháng của Twitter. Gần 65% bạn trẻ ở độ tuổi 18-24 tại Mỹ sử dụng ứng dụng, gần gấp 3 lần con số 24% cách đây 3 năm. Đó chính là nhóm tuổi quan trong bậc nhất đối với các nhà làm quảng cáo, dù trên máy tính, điện thoại di động hay thậm chí TV.

Chưa dùng lại ở đó, công ty vẫn cho thấy đà lớn mạnh theo từng ngày. Ứng dụng được xếp hạng cao tại Hoa Kỳ, trên cả Facebook trong App Store suốt tháng Tư. Tính đến ngày 24/4, Snapchat thuộc nhóm ứng dụng được tải về hàng đầu tại 28 quốc gia khác nhau, gần gấp đôi so với vị trí xếp top của Facebook, Messenger, Twitter và Instagram.

Trở thành một Evan vĩ đại

Evan Spiegel bị ám ảnh về tính riêng tư bởi cánh báo giới đã không ít lần “đào xới” cuộc sống cá nhân của anh, quá nhiều so với tuổi 25. Khi Spiegel tới Crossroads, một trường tư tại Santa Monica, Calif, bố mẹ cậu vướng vào cuộc ly hôn ồn ào. Chính điều này khiến đời tư của Spiegel được lưu trong hồ sơ của tòa, nhưng đáng tiếc là chúng không được bảo vệ nghiêm ngặt.

Lúc bắt đầu nổi tiếng vào năm 2013, các phóng viên đã khai thác những tài liệu này và lục tung quá khứ của anh. Khắp các mặt báo đăng tải thông tên cậu thanh niên Spiegel đã nhận được khoản trợ cấp 250 USD mỗi tuần, và khi không được bố mua cho chiếc BMW mới, cậu đã giận dỗi rồi yêu cầu chuyển về sống với mẹ như hành động thể hiện sự bất mãn. Tất nhiên, mẹ cậu sau đó đã cho cậu 75.000 USD để mua xe.

Danh tiếng của Spiegel ngày càng được nhiều người biết đến hơn.

Khi danh tiếng của công ty lớn mạnh thì tên tuổi của Spiegel cũng được biết đến nhiều hơn. Người ta bắt đầu quan tâm tới những buổi hò hẹn của chàng tỉ phú trẻ. Đầu tiên là với cô người mẫu từng xuất hiện trong chương trình hẹn hò The Bachelor trên truyền hình, sau đó có người bắt gặp anh đi cùng Taylor Swift.

Sau khi tuần báo Los Angeles đăng tải những thông tin nhạy cảm trong hồ sơ ly hôn của bố mẹ, tới lượt trang blog chuyên về người nổi tiếng Gawker công khai một loạt email thời Spiegel 18-19 tuổi tại Đại học Stanford mô tả những cuộc ăn chơi trác táng, về lối sống tình dục phóng thoáng và cả quan điểm đối với phụ nữ. Chúng tế nhị đến mức nhiều tờ báo không dám dẫn lại các tin nhắn đó.

Cuối năm đó, hãng Sony Pictures bị hacker tấn công làm lộ nhiều thư điện tử của một nhân vật có tên Lynton, người thường xuyên liên lạc với Spiegel. Nội dung một số email cho thấy những mảng tối trong nhiều cuộc làm ăn mờ ám với đối tác của Spiegel, kể cả nỗ lực gây quỹ.

Spiegel ngày càng sống kín đáo, đặc biệt những lùm xùm từ các vụ rò rỉ thông tin càng khiến anh trung thành với lối sống này hơn. “ Thật không công bằng khi có những người sẵn sàng tung hô để biến chúng ta thành một hình mẫu chói sáng, rồi cũng chính họ nhẫn tâm dìm chúng ta xuống chốn bùn dơ dù họ chỉ biết thoáng qua con người thật của chúng ta”, Spiegel chia sẻ trong một bản ghi nhớ trên Twitter sau khi Sony bị hack. “Càng không công bằng khi có những kẻ can tâm đánh cắp bí mật của chúng ta”.

CEO Snapchat từ chối mọi cuộc phỏng vấn liên quan tới vụ việc của Sony. Đồng thời, công ty cũng quán triệt mọi thành viên cấp cao không tham gia các buổi họp mặt của báo chí.

Từ hàng chục cuộc trò chuyện với đồng nghiệp và những người quen biết Spiegel, chúng ta chỉ nghe họ nói về sự đối lập của anh với phong cách của các công ty từ Thung lũng Silicon, nơi vốn đề cao văn hóa cởi mở và tranh luận.

Những gã khổng lồ như Facebook, Twitter hay Google có rất nhiều cuộc họp bàn về các sáng kiến kinh doanh hay lộ trình phát triển sản phẩm. Nhân viên được truy cập vào ứng dụng trước khi chúng chính thức ra mắt, sau đó, giám đốc điều hành sẽ lên sân khấu để nghe họ chất vấn.

Nhưng Snapchat thì ngược lại, các cuộc họp thường rất hiếm, chủ yếu dùng để công bố những thứ như sinh nhật hay lễ kỷ niệm liên quan tới công việc. Ít khi có các buổi đặt câu hỏi cũng như thảo luận về sản phẩm sẽ ra mắt trong tương lai. Nhân viên thậm chí phải tìm hiểu thông tin dịch vụ mới của Snapchat trên các tờ báo.

Nỗi ám ảnh về sự riêng tư của Spiegel ngày càng tăng lên khiến ngay cả thiết kế của công ty cũng nhằm tránh mọi con mắt nhòm ngó từ bên ngoài. Các khu văn phòng được bố trí độc lập chạy dài theo đường bờ biển tại Venice, tách biệt các nhóm với nhau để không ai biết dự án của đội kia.

Nhân viên cũ hay mới đều nói rằng, thông tin chỉ được chia sẻ nhỏ giọt với từng người liên quan. Spiegel thích bàn chuyện công việc khi đi bộ dọc bờ biển. Dù đó là nơi đông người nhưng chính lý do như vậy khiến người khác khó nghe lỏm câu chuyện hơn.

Tuy nhiên, Snapchat lại không phải là môi trường lý tưởng cho nhiều người. Trong hai năm qua, một số nhân vật cấp cao đã tự rời bỏ hoặc bị đẩy đi. Phần lớn họ gắn bó chưa được 18 tháng. Đáng chú ý nhất phải kể đến COO Emily While, người từng dứt áo Instagram để đến với “miền đất hứa” mang tên Snapchat, nhưng vẫn ra đi sau chưa đầy một năm. Giám đốc bán hàng Mike Randall thậm chỉ còn khăn gói khỏi nơi này sau 7 tháng làm việc, còn giám đốc nhân sự Sara Sperling chỉ ở lại đúng nửa năm.

Hậu quả là hai vị trí giám đốc bán hàng và truyền thông bị bỏ trống trong hơn 6 tháng qua. Mọi thứ có thể bước qua đời Spiegel, duy chỉ ý kiến riêng của anh vẫn được giữ lại đến sau cùng. Những người cũ nói rằng, tranh luận với Spiegel chẳng khác gì soạn sẵn một lá thư xin nghỉ việc đặt lên bàn. Hay như việc trình bày một ý tưởng hoặc đóng góp ý kiến mà nội dung hao hao giống với nơi nào đó, bạn chắc hẳn sẽ nhận ngay cái nhìn thiếu thiện cảm từ Spiegel, người luôn muốn mọi thứ phải trở nên thật khác biệt.

Spiegel nhận thức rõ sức mạnh bản thân trong công việc. “Tôi không phải là một người quản lý tuyệt vời. Nhưng tôi cố gắng để trở thành người lãnh đạo tốt nhất. Và với tôi, đó là hướng đi xuyên suốt, không phải cố để trở thành vị CEO hoàn hảo nhưng sẽ tìm cách làm sao trở thành một Evan tuyệt vời nhất”, anh trả lời trong một hội nghị thường niên về code hồi năm ngoái.

Trở thành một “Evan vĩ đại” nhờ tính tò mò luôn muốn khám phá. Spiegel thích tự học từ người khác bằng các cuộc trò chuyện, từ đó thu nạp kiến thức cho bản thân. Những vị thầy “cấp tốc” như vậy phải kể đến Nikesh Arora của SoftBank, Jack Dorsey từ Twitter và chủ tịch Google Eric Schmidt.

Spiegel ưu tiên mang tới những sản phẩm có tính giải trí cao.

Những người thành công tại Snapchat, mà phân nửa trong đó là các giám đốc, dường như giành được tầm ảnh hưởng nhờ việc tiếp cận Spiegel. Ngoại trừ giám đốc chiến lược Imran Khan, không một ai trong số họ được phép để lọt thông tin công ty ra bên ngoài.

Khi hỏi về xu hướng kiểm soát của Spiegel, những người ủng hộ ví anh như Steve Jobs, huyền thoại được biết đến với cách quản lý độc đoán tại Apple. Điều trùng hợp là tại văn phòng Spiegel có treo bức ảnh của Steve Jobs.

Giấc mơ Hollywood

Evan Spiegel theo học ở Thung lũng Silicon nhưng có nhà tại Los Angeles. Chàng trai này thích đi trực thăng, dành niềm đam mê đặc biệt với thiết kế và thể hiện nó qua gu thời trang cao cấp. Spiegel gặp bạn gái Miranda Kerr tại một bữa ăn tối được tổ chức bởi hãng thời trang Luis Vuitton. Không lâu sau đó, anh đã có buổi chụp hình với tạp chí Vogue, Ý.

“Đứa con tinh thần” của Spiegel cũng đóng quân ở Los Angeles. Trong khi các công ty tại Thung lũng Silicon cố gắng tạo nên những nền tảng công nghệ tốt nhất, Spiegel lại hướng tới việc tạo dựng một công ty truyền thông và giải trí đa sắc màu.

Hơn một năm trước, Spiegel đã dành một phần “đất diễn” trên ứng dụng của mình để hiển thị nội dung từ kênh ESPN và tạp chí phụ nữ nổi tiếng Cosmopolitan. Đó cũng là lý do tại sao Spiegel muốn mua một thương hiệu âm nhạc đủ lớn và ký thỏa thuận với các giải thể thao như NFL và NBC (dù đó là những môn thể thao Spiegel ít quan tâm, anh chủ yếu chơi tennis).

Vấn đề nằm ở chỗ, Spiegel không chỉ tạo ra một dịch vụ nhắn tin đơn thuần, đó còn là công cụ để giải trí, tạo cảm giác vui vẻ. “Nó có ý nghĩa rất lớn trong việc gợi ý cho người dùng những nội dung mà họ quan tâm trong khi chờ đợi bạn bè phản hồi tin nhắn”, Spiegel giải thích tại hội nghị code thường niên.

Video là một trong những mảng thành công nhất của Snapchat, xuất phát từ ý tưởng có phần “điên rồ”, đi ngược với chuẩn chung của các hãng công nghệ khác. Tính tới thời điểm hiện tại, người dùng Snapchat xem trung bình 10 tỷ video mỗi ngày, vượt xa con số 7 tỷ hồi tháng Giêng. Các sản phẩm cốt lõi mang về nguồn thu cho công ty như Live Stories và Discover đều dựa rất nhiều vào việc xây dựng nội dung video.

Đây là lý do khiến Snapchat được so sánh với Facebook. Mạng xã hội lớn nhất hành tinh cũng đang tập trung vào video, đặc biệt hãng cố gắng xây dựng dịch vụ chất lượng cao từ các nhà xuất bản và nhãn hiệu.

Biểu đồ mô tả mức tăng trưởng mảng video của Snapchat.

Snapchat đang gây ấn tượng mạnh khi đề ra mục tiêu đạt 300 triệu USD doanh thu từ mảng video trong năm 2016, cao hơn nhiều so với 50 triệu USD hồi năm ngoái. Tuy nhiên, hãng vẫn thiếu những công cụ cần thiết để giữ chân các doanh nghiệp cũng như thuyết phục họ chi nhiều tiền quảng cáo trên dịch vụ của mình hơn.

Trở ngại kỹ thuật lớn nhất là việc Snapchat không thu thập lịch sử duyệt web, qua đó hạn chế đáng kể khả năng nhắm mục tiêu, điều mà Facebook và Google đang làm rất tốt nhằm tối ưu quảng cáo hướng đối tượng. Tương lai sẽ không có gì thay đổi bởi Spiegel cương quyết từ chối lưu trữ dạng thông tin kiểu này.

“Chúng tôi đã và đang tiếp tục xây dựng mạng lưới người dùng rộng lớn. Chúng tôi sở hữu một doanh nghiệp đủ mạnh mà nơi đó, quyền riêng tư của mọi người được tôn trọng”, Spiegel nói với tờ AdWeek.

Đến một thời điểm nào đó, Spiegel sẽ phải đưa ra quyết định về tương lai của Snapchat. Một số cho rằng, anh muốn IPO công ty vào năm 2017 hoặc 2018, nhưng số khác lại tuyên bố sẽ có cú sốc lớn bởi Snapchat có thể lên sàn chứng khoán trong ít tháng tới.

Bất kể điều đó xảy đến vào thời điểm nào, Snapchat vẫn giữ mối quan hệ thân thiết với ngành giải trí và xuất bản, coi đó như chìa khóa thành công. Los Angeles lại chính là miền đất nổi tiếng với ngành công nghiệp giải trí vào hàng bậc nhất thế giới chứ không phải Thung lũng Silicon.

“Tôi thường nói với mọi người về khác biệt giữa công ty công nghệ và nội dung. Các hãng công nghệ chỉ xem phim, âm nhạc hay chương trình truyền hình chỉ đơn giản là những dạng thông tin. Trong khi đó, các đạo diễn, nhà sản xuất, nhạc sĩ và diễn viên xem chúng là môn nghệ thuật diễn tả cảm xúc”, Spiegel chia sẻ tại một hội nghị hai năm trước.

“Nó không chỉ được tìm kiếm, phân loại và ngồi xem, nhưng là cả một trải nghiệm thú vị”. Spiegel đang xây dựng Snapchat dựa trên trải nghiệm truyền thông mới và giờ đây thế giới dường như cảm thấy thích thú với dịch vụ này hơn.