Điện ảnh thế giới sẽ ra sao trước sự xuất hiện của phim và diễn viên AI?

Trong 5 năm qua, việc tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào quá trình sản xuất phim ảnh đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều.

Những người ủng hộ cho rằng, về bản chất, đây là một bước tiến công nghệ - yếu tố đã có ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp điện ảnh trong vài thập kỷ qua. Âm thanh đồng bộ, hay sự phổ biến của CGI đã và đang giúp cho chất lượng sản phẩm trở nên tốt hơn, và thời gian sản xuất được rút ngắn hơn.

Tuy nhiên, những người phản đối lại cho rằng AI là một yếu tố khác biệt và có tính chất đe dọa rõ rệt hơn so với những cuộc cách mạng công nghệ trước đây. Nó đang dần thay thế những phương pháp làm phim truyền thống, và thậm chí còn thay thế cả con người.

Những bộ phim vĩ đại nhất mọi thời đại không tự nhiên xuất hiện, cũng không phải sản phẩm của một thuật toán ghép nối dữ liệu sẵn có. Thay vào đó, chúng xuất phát từ tâm trí của hàng chục con người đã dồn tâm huyết và linh hồn để tạo ra một dự án kết nối với cảm xúc con người của khán giả. Những người mang AI vào điện ảnh dường như không hiểu điều này.

Diễn viên và đạo diễn AI đã bắt đầu xuất hiện

Mới đây, diễn viên kiêm nhà công nghệ Eline Van der Velden đã công bố nữ diễn viên AI đầu tiên trên thế giới mang tên Tilly Norwood. Cô tự tin khẳng định “gà cưng” của mình sẽ sớm được một hãng quản lý ký hợp đồng chuyên nghiệp.

Điều này lập tức đã gây ra nhiều tranh cãi, với các tên tuổi lớn trong và ngoài Hollywood tỏ ra bất an trước ý tưởng lạ lùng này. Thông tin về diễn viên AI vẫn còn rất hạn chế, và cách nó sẽ được tích hợp vào phim ảnh vẫn chưa rõ ràng.

Tiếp đến, chúng ta có bộ phim The Sweet Idleness, dự án được tạo ra bởi một đạo diễn AI. Thí nghiệm tại Ý này dùng một chương trình có tên FellinAI - cái tên lấy cảm hứng từ một nhà làm phim thiên tài, người chẳng cần AI để tạo ra những ý tưởng mang tính đột phá.

Đây là bộ phim đầu tiên thuộc loại này, nhưng trước đó, Hollywood đã sử dụng AI ở quy mô nhỏ. Ví dụ như The Brutalist từng dùng các chương trình sinh nội dung trong giai đoạn tiền sản xuất.

Các diễn viên AI xuất hiện chỉ để gây tranh cãi?

Ngay khi Tilly Norwood ra mắt, Eline Van der Velden đã phải hứng chịu khá nhiều “gạch đá” và buộc phải xoa dịu tình hình với phát biểu: “Tilly không phải sự thay thế con người, mà chỉ là một tác phẩm nghệ thuật”. Và sự xuất hiện của “nữ diễn viên này” đã tạo ra một đề tài tranh luận thú vị.

Đây là lập luận phổ biến của những người ủng hộ việc tích hợp AI vào nghệ thuật. Thế nhưng, bản thân lập luận này hoàn toàn vô nghĩa. Đúng là nghệ thuật có thể khơi gợi tranh luận, nhưng đó không phải mục đích duy nhất của sáng tạo, và cũng không phải lúc nào cũng là điều tốt.

Phát biểu của Van der Velden quá mơ hồ. Người ta có thể biến hầu như bất kỳ điều gì thành điều tích cực chỉ bằng cách nói rằng nó “sẽ là một đề tài tranh luận thú vị”.

AI sẽ không biến mất. Nhưng những cuộc tranh luận về công nghệ này nên được diễn ra trước khi các “diễn viên AI” xuất hiện. Thay vào đó, một “thảm họa công nghệ” mới xuất hiện trong ngành sản xuất phim ảnh, và thế giới dường như phải chấp nhận nó mà ít có cơ hội lên tiếng.

AI sẽ không thay thế con người ở thời điểm hiện tại, nhưng tương lai thì sao?

Những người đứng sau The Sweet Idleness và Tilly Norwood đưa ra những tuyên bố rất giống nhau về sản phẩm của họ. Một điểm họ lặp đi lặp lại là AI không nhằm thay thế con người trong quy trình làm phim.

Ngay cả khi những nhà sáng tạo AI có ý tốt, thật ngây thơ khi nghĩ rằng các giám đốc điều hành phim sẽ không dùng những công cụ này để loại bỏ quyền lực mà giới sáng tạo đã phải đấu tranh mới có được. Cuộc đình công Hollywood năm 2023 đã phần nào cho thấy điều đó, và cũng dễ hiểu vì sao lợi ích của AI lại hấp dẫn với các hãng phim đến vậy.

Điều mà lập luận của họ phớt lờ, hoặc cố tình không hiểu, là ngành giải trí là một trò chơi sống còn. Nếu Tilly Norwood được lựa chọn cho 1 dự án, nghĩa là một diễn viên con người đã “tạch” casting.

Tương tự, AI được ứng dụng trong các lĩnh vực khác của sản xuất phim, đồng nghĩa với việc số lượng nhân công sẽ bị cắt giảm. Chưa từng có bước nhảy vọt công nghệ nào không khiến ai đó mất việc.

Viễn cảnh diễn viên và đạo diễn AI gây lo lắng vì sức hút thương mại của công nghệ này là quá lớn. Có thể không phải ngay lập tức, nhưng người ta hoàn toàn có thể tưởng tượng một dàn diễn viên AI sớm được coi là hiệu quả hơn, dễ điều khiển hơn, và có lẽ rẻ hơn so với con người. Diễn viên AI không bị ốm. Đạo diễn AI không cãi lại ghi chú của hãng phim.

Đổi lại, tính nghệ thuật của phim sẽ giảm sút, giá trị điện ảnh cũng mất đi, và nó đặt câu hỏi về ý nghĩa của việc làm phim. Nhưng ngành công nghiệp này luôn là sự tranh chấp giữa lợi nhuận và nghệ thuật.

Mối đe dọa AI thay thế con người là hoàn toàn có thật và đang hiện hữu ngay trước mắt, ngay cả khi đó không phải là ý định của những người ủng hộ AI. Phớt lờ điều đó là phớt lờ thông điệp trong hầu hết mọi câu chuyện từng được viết về robot và AI.

Một cuộc cách mạng điện ảnh bằng AI có phải là điều không thể tránh khỏi?

Dù AI đang mang đến bầu không khí khá bi quan, nhưng có khả năng cuộc cách mạng này sẽ không dữ dội và phá hủy như nhiều người lo sợ. Không rõ công chúng sẽ phản ứng thế nào trước một bộ phim 100% làm bằng AI, và nó có thể quá kỳ lạ để khán giả chấp nhận. Đã có sự phản đối từ nhiều nhân vật quyền lực, điều có thể giúp kìm lại làn sóng này.

SAG-AFTRA đã đưa ra tuyên bố gay gắt về Tilly Norwood, gọi đây là “một nhân vật được tạo ra bởi chương trình máy tính được huấn luyện trên công sức của vô số diễn viên chuyên nghiệp mà không có sự cho phép”. Đây chính là luận điểm lớn nhất chống lại AI trong điện ảnh; hình ảnh và diễn viên AI được tạo ra bằng cách lấy từ con người một cách tùy tiện. Chúng thường ghép hàng chục nguồn đời thực vào một hỗn hợp dữ liệu số hóa.

Universal Studios tung cú đánh lớn vào AI khi tuyên bố rằng các tác phẩm của hãng như The Bad Guys 2 hay Jurassic World: Rebirth không được phép dùng làm dữ liệu để huấn luyện AI. Điều này phá vỡ nền tảng của AI, bởi nó cần công sức của con người để nuôi dưỡng những “ý tưởng mới”.

Một khi những người quyền lực nhất ở Hollywood thấy lợi nhuận bị ảnh hưởng, họ sẽ quay lưng lại với AI. Dù nó có thể không biến mất hoàn toàn, AI đang đối mặt với tương lai bị tinh chỉnh và quản lý cho đến khi dần mờ nhạt phía sau hậu trường.

Phim 100% AI và diễn viên AI là một trào lưu nhất thời, nhưng phim thật do con người thật tạo ra thì không.