iOS 26 mới của Apple quá đẹp, nhưng nhìn kỹ có gì đó sai sai ...

Khi Phó Chủ tịch Apple ông Craig Federighi bước lên sân khấu WWDC 2025 để giới thiệu ngôn ngữ thiết kế mới mang tên "Liquid Glass" cho iOS 26, cộng đồng công nghệ nhận thấy một sự trùng hợp thú vị đằng sau vẻ ngoài bóng bẩy trong giao diện mới của Apple: nó giống như lời hoài niệm đến một thiết kế từng xuất hiện trước đây.

Thoạt nhìn, Liquid Glass thực sự ấn tượng với những hiệu ứng thủy tinh trong suốt, phản chiếu động và hoạt ảnh mượt mà trải dài khắp các thành phần từ nút bấm, Dock, Safari, Photos cho đến FaceTime. Đây được Apple tuyên bố là sự thay đổi thiết kế toàn diện nhất trong hơn một thập kỷ. Nhưng khi người dùng nhìn kỹ hơn, họ phát hiện ra một điều gì đó quen thuộc đến kỳ lạ - như thể họ đã từng thấy thiết kế này ở đâu đó rồi.

Câu trả lời nằm ở Windows Vista, hệ điều hành mà Microsoft phát hành cách đây gần 20 năm với ngôn ngữ thiết kế Aero Glass. Sự tương đồng không chỉ dừng lại ở cái tên có chứa từ "Glass" mà còn thể hiện rõ nét qua từng chi tiết thiết kế. Cả hai đều sử dụng tính trong suốt làm trọng tâm, tạo ra những giao diện có thể "nhìn xuyên qua", kết hợp với các hiệu ứng phản chiếu và bóng đổ để tạo chiều sâu thị giác.

Điều làm cho sự so sánh này trở nên đáng buồn hơn là Vista từng bị coi là một trong những thất bại lớn nhất trong lịch sử Microsoft. Aero Glass, mặc dù về mặt thẩm mỹ khá ấn tượng, cuối cùng đã bị loại bỏ vì nó "ngốn" quá nhiều tài nguyên hệ thống để render những hiệu ứng đồ họa phức tạp. Microsoft sau đó đã chuyển sang thiết kế đơn giản hơn, và điều trớ trêu là, hiện tại lại đang sử dụng thiết kế nhiều màu sắc hơn với "bóng đổ ở khắp mọi nơi".

Vấn đề căn bản mà nhiều chuyên gia chỉ ra là Liquid Glass được sinh ra từ visionOS - một hệ điều hành được thiết kế đặc biệt cho thiết bị thực tế tăng cường, nơi việc hiển thị thông tin số lên thế giới thực mà không che khuất tầm nhìn là điều cần thiết. Trong bối cảnh đó, tính trong suốt và hiệu ứng thủy tinh có ý nghĩa thực tế. Nhưng khi chuyển sang các thiết bị có màn hình phẳng truyền thống như iPhone hay Mac, những hiệu ứng này có thể trông như "giọt nước giả" trên màn hình thay vì tạo cảm giác di chuyển thứ gì đó trong không gian thực.

Ông Alan Dye, phó chủ tịch phụ trách thiết kế giao diện người dùng của Apple, đã cố gắng kết nối Liquid Glass với iOS 7 và giao diện dựa trên lớp đơn giản của nó. Ông nói: "Giờ đây, với những tiến bộ mạnh mẽ trong công nghệ phần cứng, silicon và đồ họa của chúng tôi, chúng tôi có cơ hội đặt nền móng cho chương tiếp theo của phần mềm."

Tuy nhiên, ông cũng chỉ gọi Liquid Glass là "bản cập nhật thiết kế rộng nhất từ trước đến nay" - không phải "lớn nhất" hay "tốt nhất", mà chỉ là "rộng nhất". Quả thật, với việc triển khai giao diện mới này trên nhiều hàng loạt thiết bị khác nhau, đây đúng là một trong những bản nâng cấp rộng lớn nhất mà Apple từng thực hiện.

Trong MacOS Tahoe 26, Liquid Glass được thể hiện qua menu bar hoàn toàn trong suốt cùng với các tông màu sáng và tối mới cho các chế độ hiển thị tương ứng. Apple tuyên bố đây sẽ là hệ điều hành desktop có thể tùy chỉnh nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, những người có kinh nghiệm với Vista không thể không nhớ đến việc Microsoft cũng từng hứa hẹn tương tự với Aero - giúp người dùng dễ dàng biết vị trí mình trên máy tính và tìm kiếm mọi thứ cần thiết thông qua các cửa sổ trong suốt và live thumbnails.

Một trong số ít điểm tích cực mà nhiều người công nhận về Liquid Glass là cơ chế menu mới. Khi người dùng chạm vào một cảnh báo hoặc mục menu, nội dung sẽ xuất hiện từ bên trong như thể nó đang được chứa đựng trong thành phần vừa được chạm. Đây là một cách thông minh để giữ người dùng "neo" tại chỗ, tránh việc bị đưa đến một màn hình khác mà không có cách rõ ràng để quay lại. Menu chỉ đơn giản "tỏa ra" phía trên những gì bạn đang làm, rồi "gập lại" khi hoàn thành.

Các nhà phát triển ứng dụng giờ đây phải chuẩn bị cho một cuộc đại tu lớn. Apple sẽ phát hành các API được cập nhật, yêu cầu các nhà phát triển ứng dụng thích ứng với ngôn ngữ thiết kế mới trên iPhone, iPad, Watch, Mac và Apple TV trong năm nay. Đối với nhiều người, đây là cuộc đại tu giao diện người dùng lớn nhất kể từ iOS 7 năm 2013.

Nhiều chuyên gia cho rằng Apple đang đi theo con đường "mẫu số chung thấp nhất" khi tạo ra một thiết kế đủ đơn giản để hoạt động trên mọi thiết bị mà không cần tối ưu hóa riêng cho từng màn hình.

Dù sao đi nữa, một điều cần lưu ý rằng, thế giới công nghệ luôn là một nơi mà các bên luôn tìm cách học hỏi lẫn nhau. Giao diện trước đây của Windows Vista cũng mang trong mình nhiều yếu tố thiết kế của MacOS vào thời điểm đó, và vì vậy, nếu lúc này Apple học hỏi lại các yếu tố thiết kế của Microsoft cũng không phải là điều gì đó quá kỳ lạ.

Nguyễn Hải (Tổng hợp)