Đẹp trai hay xinh gái thường dễ được cho là thông minh, tại sao lại thế?

Bạn có bao giờ đánh giá một người là thông minh mà chỉ dựa trên vẻ ngoài hấp dẫn của họ? Một lối suy nghĩ rất vô lí, nhưng đó chính xác là điều mà mọi người đang làm, ít nhất là trong vô thức của chúng ta.

Nghiên cứu mới đây của Đại học St Andrews, Scotland đã một lần nữa khẳng định lại điều đó. Họ cho rằng hiệu ứng mang tên “hào quang hấp dẫn” này đã khiến chúng ta thiên vị những người có vẻ ngoài ưa nhìn. Tưởng chừng là một điều nhỏ bé, nó có tác động nghiêm trọng đối với mỗi cá nhân và xã hội.

Bạn có bao giờ đánh giá một người là thông minh mà chỉ dựa trên vẻ ngoài hấp dẫn của họ?

Hiệu ứng “hào quang hấp dẫn” lần đầu tiên được nghiên cứu bởi nhà tâm lý học Edward Thorndike năm 1920. Nó được định nghĩa là một nhận thức thiên vị. Trong đó, ấn tượng về vẻ ngoài của một ai đó có thể ảnh hưởng lớn đến cách chúng ta cảm nhận về những đặc điểm khác của họ.

Ví dụ điển hình, mọi người thường có xu hướng đánh giá một người đẹp đồng nghĩa với sự thông minh. Bạn cũng không mấy khó khăn để nhận ra ai đó đang khen một đứa trẻ trông thông minh, kháu khỉnh mà chỉ nhìn vào bề ngoài của chúng.

“Nhiều nghiên cứu trước đây cho thấy trên khuôn mặt chúng ta có những nét cụ thể cho phép đoán biết tình hình sức khỏe hoặc trí tuệ của một ai đó. Tuy nhiên, tất cả những dấu hiệu này đều sẽ bị lu mờ nếu đứng trước hiệu ứng hào quang hấp dẫn. Khi đó, chúng ta thường ghi nhận những thông tin thiên vị dành cho những người có vẻ ngoài hấp dẫn hơn”, Sean Talamas, một trong những nhà nghiên cứu của Đại học St Andrews nói.

Talamas đã thu thập hồ sơ học tập và ảnh chân dung của 100 sinh viên đại học. Sau đó, anh thực hiện một cuộc khảo sát trực tuyến, nơi 124 tình nguyện viên sẽ chỉ được nhìn thấy ảnh ứng viên. Qua đó, họ được yêu cầu đánh giá sức hấp dẫn, kết quả học tập, sự tận tâm và trí thông minh của mỗi người.

Ý tưởng về các chỉ số bao gồm cả thành tích học tập và sự tận tâm cho phép Talamas hiệu chỉnh ý nghĩa của việc đánh giá trí thông minh trong nghiên cứu. Mỗi người sẽ có cách nhìn khác nhau về điều này, nhưng tất cả sẽ được đồng bộ.

Có một mối liên quan chặt chẽ giữa cảm nhận ngoại hình với dự đoán trí thông minh của sinh viên

Cuối cùng, nghiên cứu chỉ ra một điều bất ngờ. Trong thực tế, các dữ liệu thu thập không có bất kể một mối liên hệ nào giữa thành tích học tập và sức hấp dẫn của ứng viên. Tuy nhiên, qua cuộc khảo sát, “một mối tương quan cực kì mạnh mẽ” xuất hiện giữa sự cảm nhận ngoại hình với dự đoán trí thông minh của họ, rõ ràng những người ưa nhìn đã được thiên vị hơn.

Nhóm nghiên cứu đã cẩn thận lọc ra những gương mặt đã được trang điểm hoặc sử dụng trang sức để thu hút người đánh giá. Tưởng chừng là một nghiên cứu rất vụn vặt, Talamas lưu ý rằng hiệu ứng “hào quang hấp dẫn” có tác động nghiêm trọng trong đời sống. Giả sử trong lĩnh vực giáo dục, một đứa trẻ nếu được đánh giá là thông minh hơn bởi những người xung quanh, nó có khả năng cao sẽ đạt thành tích tốt. Sự thiếu thiên vị từ mọi người gây hiệu ứng ngược lại với những học sinh có ngoại hình không ưa nhìn.

Hấp dẫn hào quang thường ảnh hưởng lớn đến trẻ nhỏ

Bên cạnh đó, hiệu ứng “hào quang hấp dẫn” cũng được sử dụng trong việc tiếp thị. Khi một người nổi tiếng nào đó xuất hiện trên truyền hình để quảng cáo cho một sản phẩm, bạn nên biết là nhãn hiệu đó đang cố gắng sử dụng “hào quang hấp dẫn” để tác động lên khán giả. Nhiều khảo sát trước đây cũng cho thấy rằng, nếu sở hữu một ngoại hình hấp dẫn, bạn có khả năng lớn hơn để chinh phục nhà tuyển dụng.

“Ấn tượng về khuôn mặt luôn luôn ảnh hưởng lên ý kiến của chúng ta. Nó khiến chúng ta đưa ta nhiều phán xét và quyết định thiên vị trong chính trị , lãnh đạo, pháp luật. Nó cũng được thể hiện trong sự kì vọng của cha mẹ với con cái, đánh giá của giáo viên và thậm chí là thăng chức trong quân ngũ”, các nhà nghiên cứu giải thích. “Rõ ràng, sức mạnh của ấn tượng đầu tiên là rất quan trọng. Nó đã nhiều lần được khoa học chứng minh gây ảnh hưởng đến những đánh giá của chúng ta về một ai đó”.

Tham khảo ScienceAlert, St-andrews, Psychology