Liệu một người bị cá voi nuốt chửng có thể dùng dao rạch bụng cá voi để thoát ra? Sự thật khoa học khiến nhiều người bất ngờ

Trong trí tưởng tượng của không ít người, đặc biệt khi xem những bộ phim phiêu lưu hoặc đọc các câu chuyện dân gian, viễn cảnh một người bị cá voi nuốt chửng rồi dùng dao sắc rạch bụng để thoát thân nghe có vẻ đầy kịch tính và thậm chí khả thi. Nhưng trong thực tế, liệu điều đó có thể xảy ra hay không? 

Trước hết, cần phải hiểu rằng việc con người bị cá voi nuốt chửng đã là một kịch bản cực kỳ hiếm hoi. Dù những loài cá voi lớn nhất thế giới có kích thước đủ để khiến bất kỳ ai cảm thấy nhỏ bé, nhưng phần lớn chúng hoàn toàn không được "thiết kế" để ăn thịt người. 

Cá voi xanh, động vật lớn nhất trên hành tinh có thể dài hơn 30 mét và nặng tương đương hàng nghìn người cộng lại, nhưng cấu tạo hệ tiêu hóa của chúng lại chỉ phù hợp với những sinh vật nhỏ li ti như nhuyễn thể hoặc các loài tôm nhỏ. Miệng khổng lồ của cá voi xanh không đi kèm khả năng nuốt chửng con người, bởi thực quản của chúng lại rất hẹp, chỉ rộng khoảng 25cm, tương đương đường kính một quả bóng rổ. Thậm chí nếu muốn, chúng cũng không thể nuốt lọt cơ thể người trưởng thành.

Ở những loài cá voi có răng vốn được xem "dữ tợn" hơn vì có răng sắc, lực cắn mạnh và ăn thịt thì câu chuyện cũng không khác biệt quá nhiều. Cá voi sát thủ (orca), dù mang tên gọi đáng sợ là "kẻ giết cá voi", thực tế lại chưa từng có trường hợp nào tấn công và ăn thịt người trong tự nhiên. Chúng thông minh, có tính xã hội cao và thức ăn yêu thích là cá hoặc hải cẩu. Con người, cả về kích thước lẫn mùi vị, đơn giản không nằm trong thực đơn của chúng.

Nhưng điều này không có nghĩa là mọi loài cá voi đều "an toàn" tuyệt đối. Trong thế giới đại dương rộng lớn, vẫn tồn tại một loài duy nhất được xem là có khả năng nuốt trọn một người: cá nhà táng. Với chiều dài có thể đạt tới 18 mét và bộ hàm chứa những chiếc răng dài tới 20cm, cá nhà táng là loài săn mồi thực thụ, thường ăn mực khổng lồ - loài có thể dài hơn 10 mét. Các mẫu vật cho thấy nhiều con mực khổng lồ đã được tìm thấy gần như nguyên vẹn trong dạ dày cá nhà táng, chứng minh sức nuốt của chúng mạnh đến mức kinh ngạc. Do đó, về mặt lý thuyết, việc con người lọt vào miệng loài cá voi này là hoàn toàn khả thi.

Câu chuyện nổi tiếng nhất từng làm dấy lên tranh luận về khả năng sống sót khi bị cá voi nuốt là trường hợp của thủy thủ James Bartley vào năm 1891. Nhiều bài báo thời kỳ đó cho rằng Bartley đã bị cá voi nuốt, sống sót suốt 36 giờ trong bụng nó trước khi được đồng đội mổ bụng cá voi cứu ra. 

Tuy nhiên, sau này, khi các nhà sử học và khoa học kiểm chứng, câu chuyện nhanh chóng bị xem là giai thoại hơn là sự thật. Không có ghi chép chính xác nào về James Bartley trong chuyến tàu diễn ra vào thời điểm đó. Hơn nữa, axit dạ dày của cá voi đủ mạnh để làm tan cơ thể người trong thời gian ngắn, nên việc Bartley sống sót gần hai ngày trong dạ dày cá voi gần như trái với mọi dữ liệu khoa học.

Vậy nếu một người bị cá voi nuốt chửng thật sự, điều gì sẽ xảy ra? Ngay từ khoảnh khắc lọt vào miệng cá voi, điều đầu tiên họ phải đối mặt là những chiếc răng sắc nhọn như dao cắt thịt. Răng cá nhà táng có thể dài tới 20cm và cực kỳ chắc, vì vậy chỉ cần một cú nghiến nhẹ, cơ thể người đã có thể bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí gãy nát.

Giả sử may mắn sống sót, họ sẽ tiếp tục bị kéo xuống thực quản - một không gian hẹp, tối, nóng và đầy áp lực. Người bị nuốt sẽ khó thở vì khí trong thân cá voi không phải oxy mà chủ yếu là metan, làm cho việc hít thở gần như không thể.

Đến khi bị đẩy vào dạ dày, tình hình thậm chí còn tồi tệ hơn. Cá voi có tới bốn dạ dày, và axit bên trong mạnh đến mức có thể phá vỡ cơ thể con người. Lớp da cá voi rất dày, có thể tới 50cm khi tính cả mỡ và lớp da cứng, nên dù người bị nuốt có mang theo một con dao sắc thì khả năng rạch thủng lớp da đó bằng sức tay là điều không tưởng. Trong môi trường tối tăm, thiếu oxy, áp lực lớn và lớp axit ăn mòn, cơ hội sống sót gần như bằng 0.

Nhưng vẫn có một hy vọng mong manh và đã từng xảy ra trong thực tế: cá voi nhả ra. Năm 2007, nhiếp ảnh gia người Đức Rainer Schimpf đã bị hút vào miệng một con cá voi Bryde khi đang ghi hình ngoài khơi Nam Phi. Chỉ vài giây sau, con cá voi nhận ra vật thể lạ, lập tức nhả anh ra khỏi miệng. 

Đây là phản ứng tự nhiên: cá voi thường phun ra những gì chúng cho là không ăn được hoặc không vừa với thực quản. Điều này giải thích vì sao không ít trường hợp thoát chết khi lọt vào miệng cá voi - đơn giản là cá voi không muốn nuốt họ.

Nếu chẳng may rơi vào tình huống ngàn cân treo sợi tóc ấy, con người có thể làm gì để tăng cơ hội sống sót? Một vài lời khuyên khoa học dù không mang tính đảm bảo nhưng vẫn đáng để ghi nhớ. 

Đầu tiên, hãy cuộn cơ thể lại thành một quả bóng, hạn chế tối đa bề mặt tiếp xúc để tránh bị răng cá voi làm tổn thương. Giữ bình tĩnh cũng rất quan trọng, bởi hoảng loạn sẽ khiến bạn mất phương hướng và dễ bị cuốn sâu hơn. Nếu có thể, hãy cố bám vào bất cứ điểm tựa nào trong miệng cá voi để tránh bị nuốt xuống dạ dày. 

Trong trường hợp bạn mang theo thiết bị như bình oxy hoặc đồ lặn có khả năng chống axit ví dụ trong những chuyến thám hiểm biển thì cơ hội sống sót sẽ tăng lên. Còn trong kịch bản xấu nhất, người bị nuốt chỉ có thể hy vọng cá voi sẽ sớm nhận ra "con mồi kỳ lạ" và nôn ra.

Dù vậy, tất cả vẫn chỉ là giả định trong một tình huống cực kỳ hiếm hoi. Sự thật là cá voi hoàn toàn không coi con người là thức ăn, và khả năng bị cá voi ăn thịt còn thấp hơn cả việc bị sét đánh. 

Trong trường hợp xấu nhất nếu bị nuốt thật sự, con dao trong tay gần như không tạo ra sự khác biệt. Thay vì mạo hiểm vào những vùng biển nguy hiểm hoặc cố cố gắng "tự giải cứu" theo phong cách phim ảnh, điều quan trọng nhất vẫn là tránh xa môi trường có rủi ro, tuân thủ quy định an toàn và hiểu rõ cách các loài sinh vật biển khổng lồ này thực sự vận hành.