"Nhà thông minh chỉ dành cho nhà giàu" là câu chuyện đã... lỗi thời như thế nào?

Trong nhiều năm, khái niệm "nhà thông minh" tại Việt Nam thường được gắn với các căn hộ cao cấp, hệ thống tự động hóa đắt đỏ và những bộ điều khiển nhiều tính năng phức tạp. Tuy nhiên, quan niệm đó đang thay đổi nhanh chóng khi thị trường tiêu dùng chuyển dịch sang giai đoạn phổ cập hóa công nghệ. Các thiết bị thông minh như camera, cảm biến chuyển động đến ổ cắm và khóa cửa... đang rời khỏi phân khúc xa xỉ để bước vào nhóm khách hàng trung lưu, vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cấu trúc tiêu dùng Việt Nam.

Chip thông minh hơn và rẻ hơn

Dữ liệu thị trường cho thấy sự chuyển động đồng bộ. Doanh thu smart home tại Việt Nam năm 2024 dao động từ 325 đến 692 triệu USD tùy cách đo của từng tổ chức nghiên cứu, nhưng mẫu số chung là tăng trưởng liên tục và dư địa còn lớn. Tỷ lệ hộ gia đình sở hữu thiết bị smart home đang tiến gần mốc 12% và dự kiến tăng gấp đôi trong vài năm tới. Đây là tín hiệu cho thấy phân khúc đại chúng đang bắt đầu mở cửa.

Theo ông Lucas Chen, Giám đốc cấp cao về Sản phẩm tại MediaTek, rào cản lớn nhất không chỉ nằm ở giá thành mà còn ở tâm lý. Việc lắp đặt một hệ thống smart home trước đây đòi hỏi phải thay mới hàng loạt thiết bị, khiến nhiều người cho rằng đây là khoản đầu tư chỉ dành cho "nhà có điều kiện". Nhưng khi công nghệ tích hợp phát triển, những chi phí vô hình này dần biến mất.

Các chipset thế hệ mới như MediaTek Genio hay Filogic được thiết kế để tích hợp nhiều khối xử lý, từ AI, Wi-Fi, Bluetooth đến quản lý năng lượng... vào cùng một kiến trúc. Việc hợp nhất này cắt giảm số lượng linh kiện, giảm độ phức tạp khi thiết kế phần cứng và giúp giá thành sản phẩm giảm xuống. "Chi phí công nghệ sẽ giảm dần theo quy mô sản xuất và tối ưu hóa linh kiện," ông Lucas chia sẻ. "Người dùng chỉ cần nâng cấp một số thiết bị chủ chốt để thấy được thay đổi rõ rệt."

Sự thay đổi này khiến trải nghiệm người dùng trở nên dễ tiếp cận hơn. Smart home không còn đòi hỏi một hệ thống "đập đi làm lại", mà trở thành quá trình nâng cấp từng bước, phù hợp với khả năng chi tiêu của hộ gia đình trung lưu.

Smart home trở thành lựa chọn đại chúng

Xu hướng phổ cập hóa không chỉ đến từ phần cứng rẻ hơn, mà còn nhờ hệ sinh thái nội địa tham gia sâu hơn vào cuộc chơi. Các nhà mạng như VNPT, Viettel, FPT và các thương hiệu thiết bị Việt Nam như Bkav đang hợp tác với MediaTek để phát triển loạt sản phẩm "thiết kế cho người Việt". Từ bộ phát Wi-Fi, cảm biến an ninh, camera đến các thiết bị theo dõi năng lượng, hệ sinh thái đang ngày càng hoàn chỉnh và gần người dùng hơn.

Nhìn vào các thiết bị hiện có trên thị trường, một căn hộ cỡ trung bình có thể triển khai hệ thống cơ bản với chi phí hợp lý, không còn là bài toán chỉ dành cho hộ thu nhập cao.

Một cấu hình tham khảo cho căn hộ 50 - 70m²:

- Bộ phát Wi-Fi hỗ trợ Matter hoặc Zigbee: 2,5 - 4 triệu đồng

- Hai camera an ninh indoor hoặc ngoài cửa: 2,5 - 4 triệu đồng tùy chuẩn nén và AI tích hợp

- Ba cảm biến cửa/động thái để theo dõi ra vào: 1 - 1,5 triệu đồng

- Ba ổ cắm thông minh cho đèn, máy lọc không khí, nồi cơm: 600.000 - 900.000 đồng

- Một công tắc điều khiển trung tâm hoặc màn hình mini: 1 - 2 triệu đồng

Tổng chi phí dao động 10 - 15 triệu đồng và đây không phải "nhà thông minh cao cấp", mà là cấu hình thực dụng: đủ an ninh, đủ giám sát, đủ tiết kiệm điện ở những điểm có ảnh hưởng lớn nhất. Điều quan trọng là hầu hết thiết bị này cắm là chạy, không cần đục tường, không yêu cầu kỹ thuật phức tạp. Người dùng có thể triển khai theo từng bước, từng tháng, thay vì đầu tư một lần với chi phí lớn.

Những thiết bị này được xây dựng trên nền tảng chip tích hợp, tiết kiệm điện và hỗ trợ trí tuệ nhân tạo, giúp tối ưu các hoạt động thường ngày như quản lý chiếu sáng, kiểm soát điều hòa hay giám sát an ninh từ xa. Chúng không chỉ giúp giảm công sức vận hành mà còn đóng góp trực tiếp vào chiến lược chuyển đổi số và mục tiêu tăng trưởng xanh mà Chính phủ Việt Nam đang thúc đẩy.

Trong bối cảnh đó, định kiến "nhà thông minh dành cho người giàu" trở nên lạc hậu. Cũng giống như hành trình của smartphone một thập kỷ trước, smart home đang bước vào giai đoạn mà công nghệ cao không đồng nghĩa với giá cao. Giá trị thực tiễn, bao gồm các yếu tố an toàn hơn, tiết kiệm hơn, tiện lợi hơn đang trở thành động lực mới cho hàng triệu gia đình Việt.

Ở thời điểm hiện tại, smart home không còn là câu chuyện về những thiết bị xa xỉ để khoe công nghệ. Đó là một sự chuyển dịch thầm lặng từ nền tảng phần cứng, nơi những con chip nhỏ hơn nhưng thông minh hơn đang kéo cả hệ sinh thái lại gần người dùng phổ thông. Và khi rào cản chi phí được gỡ bỏ, hành trình "không còn xa xỉ" của nhà thông minh tại Việt Nam mới chỉ bắt đầu.