Vụ tai nạn thảm khốc của Uber có ý nghĩa gì với ngành công nghiệp xe tự lái?

Ngành công nghiệp xe tự lái đang phải đối mặt với nhiều chỉ trích sau khi một chiếc xe tự lái của Uber gây thiệt mạng cho một người đi bộ tại Tempe, Arizona, vào tối hôm chủ nhật vừa qua.

Chi tiết về vụ tai nạn hiện vẫn chưa rõ ràng, song cơ quan cảnh sát địa phương đã đưa ra một tuyên bố nói rằng, người phụ nữ đã bị thương nặng sau khi va chạm với một chiếc xe Uber di chuyển bằng chế độ tự lái. Uber cho biết họ đang phối hợp với cảnh sát để điều tra, và hãng cũng đã ngừng thử nghiệm các phương tiện tự lái ở Phoenix, Pittsburgh, San Francisco và Toronto.

Đây là lần đầu tiên một chiếc xe tự lái gây thiệt mạng cho một người đi bộ, và vụ việc này đã làm khiến nhiều người phải đặt câu hỏi về tốc độ mà công nghệ này đang phát triển. Ngoài Uber ra, có hàng tá các công ty khác, từ những công ty sản xuất ô tô có tên tuổi cho đến những start-up nhỏ, đang chạy đua để thử nghiệm các phương tiện và các hệ thống xe tự lái trên đường. Những nỗ lực này đã nhận được sự ủng hộ từ phía chính quyền địa phương bởi vì công nghệ này có vẻ hứa hẹn, và bởi vì thông thường, sẽ có một người lái xe ngồi phía sau bánh lái để dự phòng. Trong vụ tai nạn vừa qua có một người lái xe dự phòng ngồi phía sau bánh lái.

Mặc dù công nghệ lái xe tự động có thể cứu vô số mạng sống trên đường, nhiều người cho rằng công nghệ này đang bị triển khai quá nhanh.

Vào thời điểm mà nhiều người cho rằng công nghệ này đã sẵn sàng để được triển khai trên diện rộng, Bryan Reimer, một nhà nghiên cứu của MIT, người chuyên nghiên cứu về lái xe tự động, cho rằng: "Đây là bằng chứng rõ ràng rằng điều này không hoàn toàn đúng. Cho đến khi chúng ta hiểu được rõ hơn về sự thử nghiệm và triển khai của những hệ thống này, chúng ta cần phải kiên nhẫn và phát triển theo sự tiến triển của công nghệ."

Ryan Calo, người đang nghiên cứu ý nghĩa pháp lý của xe tự lái tại Đại học Washington, cho rằng tai nạn này sẽ khó có thể thiết lập một tiền lệ pháp lý. Kể cả khi nạn nhân được phát hiện là có một phần trách nhiệm trong vụ tai nạn, công ty vẫn sẽ phải chịu trách nhiệm, và họ sẽ cố gắng đi đến thoả thuận để tránh một vụ thử nghiệm.

Calo kêu gọi những nhà phát triển xe sử dụng AI nên suy nghĩ cẩn thận về những tác động tiềm ẩn của hệ thống của họ đối với mạng sống của con người, và nên xem xét cả các mối quan hệ pháp lý và đạo đức.

Các câu hỏi về đạo đức xung quanh xe tự lái cũng đã khiến vấn đề càng trở nên rối rắm hơn. Nhiều người đã trích dẫn một câu hỏi hóc búa với tên gọi "vấn đề xe đẩy," mà ở đó, chiếc xe phải chọn lựa giữa hai nạn nhân tiềm tàng trong một vụ tai nạn, khi nói về xe tự lái. Calo cho biết: "Tôi không nghĩ rằng các cuộc đối thoại về vấn đề xe đẩy ở đây là thực sự hữu ích. Các cảm biến có thể đã không phát hiện được cô ấy, hoặc thuật toán đã không hiểu cái mà nó đã thấy."

Đương nhiên, các nhà quản lý sẽ kiểm tra công nghệ này một cách kĩ càng hơn sau vụ tai nạn mới nhất này. Vào sáng ngày thứ hai, cả Cục Quản lý An toàn Giao thông Quốc gia và Ban An toàn Giao thông Quốc gia cho biết họ đã khởi động các cuộc điều tra.

Subbarao Kambhampati, giáo sư của Đại học Arizona State, chuyên về mảng Ai, cho biết vụ tai nạn Uber sẽ đặt ra các câu hỏi về khả năng giám sát của những tay lái dự phòng trên các xe tự lái, đặc biệt là sau nhiều giờ thử nghiệm công nghệ này. Nghiên cứu do Reimer và một số người khác tiền hành đã củng cố cho quan điểm này. Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra thách thức của việc thiết lập giao tiếp giữa các hệ thống xe tự lái và người đi đường.

Vụ tai nạn này xảy ra trong bối cảnh hàng loạt các tiến bộ của công nghệ tự lái đang được thiệt lập một cách nhanh chóng, dẫn đến việc nới lỏng các hạn chế pháp lý. Waymo, một công ty con của Alphabet đã công bố vào cuối năm ngoái rằng họ muốn loại bỏ những tay lái dự phòng ra khỏi xe tự lái của họ, và cho biết họ muốn khởi động một dịch vụ taxi không người lái ở Phoenix vào cuối năm nay.

Chỉ cách đây vài ngày, Waymo, Uber và nhiều hãng khác đã kêu gọi Quốc hội thông qua luật để mở đường cho xe tự lái ở Hoa Kỳ. Vụ tai nạn này dự kiến sẽ làm chậm quá trình thông qua dự luật đó.

Đã có nhiều vụ tai nạn liên quan đến xe tự lái, điển hình là một vụ tai nạn ở Floria vào tháng 5 năm 2016, một chiếc Tesla Model S trong chế độ tự lái đã không phát hiện ra được một chiếc xe tải ở phía bên kia đường. Người lái xe Tesla đã bị thiệt mạng. Các nhà điều tra liên bang đã phát hiện ra rằng lỗi nằm ở công nghệ trong nhiều vụ tại nạn tương tự, nhưng cho đến giờ, họ vẫn chưa triển khai các luật chặt chẽ hơn và dường như không có động thái muốn hoàn toàn dừng việc thử nghiệm.

Cho đến nay, công chúng đã thấy ít dấu hiệu phản đối công nghệ từ phía chính quyền, ngay cả sau khi xảy ra các vụ tai nạn. Kambhampati cho hay: "Tôi không thực sự chắc chắn rằng điều này sẽ làm cho công chúng lo ngại hay là họ sẽ phản ứng dữ dội. Bởi vì thành thực mà nói, tôi đã nghĩ là sau vụ tai nạn của xe Tesla, lẽ ra nên có nhiều phản ứng dữ dội hơn."

Tham khảo MIT Technology Review