ình ảnh chú cáo màu da cam cuốn quanh một quả cầu màu xanh đã trở thành hình ảnh đại diện cho trình duyệt Firefox của Mozilla từ năm 2003 cho đến nay.

Nhưng ở hội nghị toàn công ty vào tháng Sáu năm nay, các nhân viên Mozilla đã thấy một linh vật hoàn toàn mới: một chú cáo trong một bộ giáp chiến binh được đặt tên Mark 57 – tương tự cách Iron Man đặt tên cho mỗi bộ giáp phiên bản mới của mình.

Một thông điệp rất rõ ràng: Firefox 57, một bước cải tiến lớn từ ngày 14 tháng 11, đã sẵn sàng cho cuộc chiến với đối thủ chính của mình, Google Chrome. Theo hãng phân tích StatCounter, hiện Chrome đang chiếm đến 54% thị phần trình duyệt tính theo số lần truy cập trang web, bằng PC, tablet và điện thoại, Safari của Apple đang chiếm 14% còn Firefox chỉ có 6%.

Nhưng theo CEO của Mozilla, ông Chris Beard, Firefox 57 có thể sẽ là phiên bản làm bạn nghĩ đến việc quay lại với trình duyệt này – và có thể còn là cứu cánh của web. "Nó có thể sẽ trở thành một vụ nổ Big Bang". Ông phát biểu tại trụ sở công ty ở Mountain View, California. "Chúng tôi sắp giành lại rất nhiều người dùng."

Nếu nhìn vào các thách thức mà Firefox có thể sẽ gặp phải, đây quả là những lời hứa hẹn to tát. Hiện Chrome không chỉ là trình duyệt được sử dụng nhiều nhất trên PC mà còn cả trên điện thoại, nơi Firefox vẫn là điều gì đó quá xa lạ, và Safari dù kém xa vẫn đứng ở vị trí thứ hai. Không những vậy, việc lướt web còn bị đe dọa, khi người dùng đơn giản chỉ cần chạm vào những ứng dụng như Uber hay Instagram để làm những điều mình muốn thay vì khởi động trình duyệt.

Hơn nữa, với riêng Mozilla, họ còn gặp khó khăn hơn khi nhà đồng sáng lập, kỹ thuật trưởng và giám đốc điều hành, Brendan Eich đã rời đi, và giờ đây anh lập nên một trình duyệt mới có tên gọi Brave. Hay nói cách khác, giờ đây Eich là đối thủ cạnh tranh của Mozilla.

Linh vật mới của Firefox: một chiến binh cáo dũng mãnh.

Vì vậy, vẫn còn một chặng đường dài giữa những cải tiến đột phá của Firefox 57 với kỳ vọng kéo người dùng quay lại của ông Beard, và các nhà đầu tư vào Mozilla cũng nghĩ như vậy. "Nhìn từ quan điểm công nghệ, một số thứ họ đang làm là rất tuyệt vời." Andreas Gal, người trở thành CEO của startup Silk Labs sau khi rời vị trí CTO của Mozilla cho biết. "Nhưng tôi không nghĩ nó sẽ tạo nên sự khác biệt."

Nếu quay ngược lịch sử lại 15 năm trước, Firefox đã trỗi dậy từ đống tro tàn của của Netscape, người tiên phong trong thế giới internet nhưng đã bị Microsoft tiêu diệt bằng cách tích hợp miễn phí trình duyệt Internet Explorer trong Windows. Năm 2002, Mozilla loại bỏ những phần code kém trong Netscape và đến 2004, họ cho ra mắt Firefox 1.0.

Dù không thể loại bỏ được sự thống trị của IE, vốn đã có thời điểm chiếm đến 95% thị phần trình duyệt toàn cầu, nhưng Firefox luôn là một đối thủ đáng kể khi nó được hàng triệu người dùng internet để mắt đến. Không có gì lạ khi việc Firefox 1.0 ra mắt đã gây ấn tượng mạnh cho ông Beard, và giờ đây ông đang đảm nhiệm trọng trách CEO của Mozilla từ ba năm nay.

Hành trình hình thành nên Firefox.

Bạn có thể không quan tâm đến trình duyệt mình sử dụng, nhưng sự trỗi dậy của Firefox đã giúp thế giới trình duyệt trở nên cạnh tranh hơn và xây dựng web thành một nền tảng đổi mới trực tuyến trong hơn một thập kỷ qua. Google Maps, Facebook, Twitter hay YouTube, những dịch vụ nổi tiếng mà bạn sử dụng hàng ngày, đều nhờ một phần công sức của Firefox.

Nhiệm vụ của Mozilla là giữ cho thế giới web trở nên sống động cho sáng tạo lớn tiếp theo, ngay cả khi nhiều công ty đang cung cấp ứng dụng di động thay vì website, nhằm nhồi nhét nhiều quảng cáo hơn vào thiết bị của bạn hoặc giới hạn hoạt động của bạn chỉ trong bức tường riêng của họ, thay vì cả thế giới rộng lớn bên ngoài.

"Có những người làm phần cứng, có người lại làm phần mềm và có những người làm nên các website. Họ muốn mang đến cho bạn một trải nghiệm đủ thích thú để trả tiền cho nó và quay lại sử dụng, nhưng những cái họ làm đều là vì kinh doanh. Họ đại diện cho chính họ." Bà Mitchell Baker, chủ tịch điều hành và là đồng sáng lập của Mozilla, cho biết. "Chúng tôi thích trình duyệt, bởi vì chúng tôi có thể đại diện cho bạn."

Và nếu nhìn vào các khía cạnh trong nỗ lực hồi sinh của Mozilla, người ta sẽ càng thấy rõ hơn ý tưởng này – Beard, Baker và những quản lý khác đã thẳng thắn thừa nhận những thất bại gần đây của Firefox, cho đến kế hoạch thành viên trả phí để kiếm tiền trong khi vận động về các vấn đề như mã hóa và tính trung lập của mạng Internet.

Đối với Mozilla, mỗi lần chạm và nhấp chuột vào trang web trong Firefox sẽ có nhiều ý nghĩa hơn chỉ là đang duyệt web. Đó là một tuyên bố rằng bạn muốn có một tương lai cởi mở hơn, nơi các dịch vụ trực tuyến đều có thể có vị trí riêng của mình. Như Mozilla nhìn nhận, tương lai là khi những sự thay thế cho cửa hàng ứng dụng của Apple, các kết quả tìm kiếm của Google, trang News Feed của Facebook và dịch vụ truyền video trực tuyến Prime của Amazon, xuất hiện và trở nên phổ biến.

Nhưng ngay cả sứ mệnh cao quý nhất trên thế giới cũng trở nên vô nghĩa nếu phần mềm của bạn không hoạt động tốt. Đó là lý do họ mang đến Firefox 57.

Các nâng cấp của Firefox vào năm ngoái đã giúp Mozilla chặn được đà sụt giảm của mình khi người dùng chuyển sang Chrome, và ổn định lượng người dùng tích cực hàng ngày của họ ở mức hơn 100 triệu người dùng. Với những thay đổi lớn hơn nữa, Mozilla hứa hẹn sẽ qua mặt Chrome khi Firefox 57 ra mắt.

Với tên gọi Quantum, dự án này hứa hẹn sẽ tạo nên nhiều khác biệt khi nó mang trong mình hàng loạt các cải thiện quan trọng. Một phần trong đó là Stylo, giúp tăng tốc hoạt động của các định dạng. Quantum Flow quét sạch hàng chục lỗi nhỏ gây chậm chạp trong việc hoạt động. Quantum Compositor tăng tốc hiển thị các website. Ngoài ra, Firefox 57 cũng đặt nền móng cho WebRender, tính năng sử dụng chip đồ họa của thiết bị điện toán nhằm hiển thị trang web trên màn hình nhanh hơn.

Món nước sốt ngon nhất mà Mozilla mang đến từ trước đến nay: Firefox 57.

Nói về những khả năng của Firefox phiên bản mới, phó chủ tịch của Firefox, Mark Mayo, cho biết tại văn phòng của mình ở Toronto. "Bạn có thể làm nên giao diện người dùng, các hình ảnh động và nội dung tương tác, những điều mà bạn đơn giản là không thể làm trên bất cứ trình duyệt nào khác."

Tất cả những bổ sung trên đã làm nên một engine rất khác biệt cho phần lõi của Firefox. Khả năng tăng tốc độ duyệt web và dàn trang sẽ khích lệ các nhà phát triển web – một cộng đồng quan trọng có ảnh hưởng đến thành công của Firefox trước IE trong năm 2004.

Yếu tố ưu tiên hàng đầu là tốc độ. Đó là yếu tố cơ bản mà mọi người đều mong muốn khi tải các trang web, ấn vào các nút và đóng mở tab. Nếu trình duyệt của bạn không chuyển động mượt mà khi cuộn trang hoặc bắt bạn phải chờ đợi quá lâu khi tải, gần như chắc chắn bạn sẽ từ bỏ nó. Theo Mozilla, những nỗ lực của họ để cải thiện tốc độ trong thời gian gần đây đã mang lại hiệu quả, khi nó chặn được lượng người dùng sụt giảm của Firefox.

Một poster quảng cáo của Mozilla cho hệ điều hành Firefox OS - Một lời cảnh báo cho Google và Apple - dù sau đó hệ điều hành này nhanh chóng phá sản.

Nhưng vẫn còn quá sớm để nói Firefox 57 sẽ nhanh đến mức nào, nhưng trong một bài test trình duyệt có tên Speedometer, hiệu suất Firefox đã cho thấy sự cải tiến đáng kể. Theo Jeff Griffiths, người phụ trách sản phẩm Firefox của Mozilla, so với phiên bản tháng 6 năm 2016, phiên bản Firefox mới ra mắt vào đầu tháng Tám vừa qua có hiệu năng tăng 38% trên MacOS và 45% trên Windows.

Tốc độ là một trong những thành phần cốt lõi cho nhiệm vụ của Firefox: xây dựng nên một thế giới web phong phú. Một thập kỷ trước, các sáng tạo về trình duyệt nghĩa là tăng cường hiệu suất, mở đường cho các website mạnh mẽ hơn. Giờ đây, Quantum có thể tiếp nhiên liệu cho cuộc đua hiệu suất mới và thúc đẩy một cuộc cách mạng web mới.

Bên cạnh nỗ lực tăng tốc duyệt web, Firefox 57 còn có một giao diện rất khác biệt là Photon. "Nếu Quantum là cách chúng tôi làm Firefox nhanh hơn, Photon là cách người dùng sẽ biết về nó." Nick Nguyen, phó chủ tịch của Mozilla về Firefox, cho biết. Anh hứa hẹn nó sẽ mang lại "một trải nghiệm người dùng đẹp và hiện đại, các hình ảnh động mượt mà và các yếu tố giao diện sắc nét trên mọi độ phân giải."

Nick Nguyen, phó chủ tịch về sản phẩm Firefox của Mozilla.

Có rất nhiều thay đổi về giao diện. Thanh tiêu đề ở phía trên mỗi trình duyệt sẽ trở nên sẫm mầu hơn. Các tính năng dành riêng cho Firefox, như một hộp đặc biệt để khởi động việc tìm kiếm internet, hay menu với các biểu tượng nhỏ. Firefox sẽ đổi chế độ dành cho cảm ứng ngay khi bạn chạm vào màn hình PC.

Một menu mới với các "page action" sẽ xuất hiện trên thanh địa chỉ. Nó xử lý các tác vụ như đánh dấu trang, chia sẻ địa chỉ website và lưu lại trang đó vào dịch vụ Pocket của Mozilla. Và còn nhiều nữa những thay đổi đó đang chờ đón người dùng khi được ra mắt chính thức.

Nếu làm tốt, những thay đổi về vẻ ngoài như giao diện Photon mới có thể làm phần mềm dễ hiểu hơn, dễ sử dụng hơn. Cho dù vậy, ngay cả những thay đổi tốt nhất cũng có thể làm chúng ta khó chịu.

Mozilla cũng đang phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo để phát hiện bất kỳ vấn đề nào phát sinh từ các thay đổi này. Theo Mayo, nhóm đã huấn luyện một AI để học cách render một website chính xác là như thế nào, vì vậy nó có thể phát đi cảnh báo khi có gì đó không ổn. Đây cũng là cách kiểm tra thủ công mà con người đang sử dụng.

Nó còn là một công cụ giúp các lập trình viên của Mozilla làm việc nhanh hơn. Thay đổi phần mềm sẽ dễ dàng hơn nếu các lập trình viên có thể nhanh chóng tìm ra lỗi ở chỗ nào đó. Không gì tệ hơn việc xuất xưởng một trình duyệt lại phá vỡ các website: nó làm chúng ta bực bội và tệ hơn, các nhà phát triển của Mozilla không thể chịu được việc bị xa lánh hay bỏ rơi.

Ông Mark Mayo, phó chủ tịch Mozilla, người đứng đầu dự án Firefox.

Nhưng một thay đổi trên Firefox 57 sẽ phá vỡ một phần đáng giá nhất của  Firefox – các tiện ích mở rộng giúp bạn tùy chỉnh trình duyệt của mình. Ví dụ, các tiện ích giúp bạn chặn quảng cáo, bảo vệ sự riêng tư, tải video trên YouTube, dịch các website và quản lý mật khẩu. Các tiện ích này từng là một lợi thế của Firefox trước IE, nhưng giờ đây Mozilla đang chuyển sang Web Extensions, một biến thể của công nghệ tùy chỉnh trên Chrome.

Trong khi các thay đổi này đang mở đường cho những cải tiến thực sự như phản hồi nhanh hơn khi bạn click chuột hay đóng một tab, nhưng nó cũng khiến hàng nghìn tiện ích mở rộng có thể bị vô hiệu hóa nếu các tác giả không làm phiên bản khác tương thích với nền tảng Firefox mới.

Theo Wladimir Palant, nhà phát triển của add-on được sử dụng nhiều nhất trên Firefox, AdBlock Plus, "quá trình chuyển đổi này sẽ rất đau đớn cho các nhà phát triển tiện ích mở rộng, và nhiều tiện ích hiện tại sẽ không vượt qua được rào cản này." Các lập trình viên đã phải làm quen với những thay đổi của Firefox từ lâu trước khi nó được đưa vào sử dụng.

Theo ông Beard, thay đổi luôn rất khó khăn, nhưng nó là điều cần  thiết. "Nếu bạn muốn làm mọi người hạnh phúc, cuối cùng bạn sẽ chẳng làm ai hạnh phúc cả." Ông cho biết. "Các tổ chức lớn với hàng trăm triệu người dùng đều muốn phòng thủ và cố gắng làm mọi người hạnh phúc. Cuối cùng, bạn sẽ chỉ nhận được một sản phẩm tầm thường cả về chất lượng và trải nghiệm."

Nhưng liệu những điều trên đã đủ chưa? Theo ông Gal của Silk Labs, ngay cả khi có một trình duyệt nhanh gấp đôi Chrome, sử dụng một nửa lượng bộ nhớ và chỉ có một nửa các lỗ hổng bảo mật trên, nó cũng không đủ để bạn muốn dùng nó. Đặc biệt là khi Google Calendar, Gmail, Google Docs và các trang web hàng đầu khác đều nói với bạn rằng, chúng sẽ hoạt động tốt hơn nếu bạn chuyển sang dùng Chrome.

Mặc dù thẳng thắn thừa nhận những vấn đề dẫn đến khó khăn của họ hiện nay, các quan chức Mozilla vẫn rất lạc quan về tương lai.

"Firefox đã từng không theo kịp thị trường và làm được những gì mọi người thực sự muốn. Phần nhiều những fan trung thành của Firefox giờ đang hạnh phúc với Chrome." Ông Beard cho biết. Nhiệm vụ lớn nhất của ông khi nhận chức CEO của Mozilla là kết nối lại với những người dùng đó, như cách ông đã làm khi còn là giám đốc tiếp thị của Firefox.

Katelyn Gadd, một nhà lập trình game, người từng làm việc trên cả Chrome và Firefox, cho biết. "Sử dụng Firefox luôn đem lại cảm giác như đang bị chậm hơn một bước." Cô nói. "Dường như vẫn còn nhiều chi tiết kỹ thuật từ những năm 2000 đang làm việc cải thiện Firefox khó hơn so với các nhóm phát triển của Chrome và Safari."

Ngoài ra, theo ông Mayo, Firefox còn một vấn đề lớn khác: trong khi tập trung vào các tính năng mới cho những nhà lập trình web, Mozilla lại đang bỏ qua những người dùng trình duyệt thông thường. "Chúng tôi đã trở nên quá tự mãn."

Hệ điều hành Firefox OS cho những điện thoại cấu hình thấp - Dù được phát hành với một số thiết bị, nhưng dự án bị hủy bỏ vào năm 2016.

Công ty còn đi chệch hướng một lần nữa khi cố gắng trong nhiều năm nhằm xây dựng hệ điều hành Firefox OS, một nỗ lực nhằm đối đầu trực tiếp với các đối thủ iOS của Apple và Android của Google.

Cho dù có một số tiến bộ với các nhà mạng, nhưng sau nhiều năm, ông Beard quyết định rằng hệ điều hành này đã phá sản và đóng cửa nó vào tháng Hai 2016. 50 người bị sa thải, dù phần lớn bọn họ được Mozilla thuê lại cho các vị trí khác.

Ngoài ra, việc Brendan Eich rời khỏi công ty cũng để lại một lỗ hổng lớn về kỹ thuật, khi bản thân nhà đồng sáng lập, Mitchell Baker cũng phải thừa nhận rằng. "Không ai có thể có bộ kỹ năng đặc biệt như của Brendan." Ông ấy là một người khổng lồ trong thế giới trình duyệt, và cũng là người đã phát minh ra ngôn ngữ JavaScript. Dù vậy, Mozilla đã thuê được một nhóm người làm đủ để vượt qua lỗ hổng về kỹ thuật mà Brendan để lại.

Chiếc KLIF, điện thoại chạy Firefox OS do nhà mạng Orange phát hành.

Theo ông Beard, Firefox giờ đã ổn định hơn và Mozilla đã sẵn sàng cho việc tăng trưởng. Việc đàm phán các thỏa thuận mới với những engine tìm kiếm, bao gồm Yahoo, Google, Baidu và Yandex, đã giúp Mozilla gia tăng doanh thu từ 330 triệu USD vào năm 2014 lên 421 triệu USD vào năm 2015.

Doanh thu này của Mozilla đến từ các công ty tìm kiếm khi họ có thể hiển thị quảng cáo sau khi người dùng thực hiện tìm kiếm trong Firefox, và Mozilla có thể chọn ra công cụ tìm kiếm mặc định để 100 triệu người dùng của họ gửi các truy vấn tìm kiếm.

Mozilla không chia sẻ kết quả kinh doanh năm 2016 của họ, nhưng ông Beard cho biết Mozilla sẽ hưởng lợi từ "sự gia tăng đáng kể trong bộ phận tài chính cốt lõi của chúng tôi." Doanh thu được cải thiện cũng có nghĩa là Mozilla có thêm ngân sách cho việc cải thiện Firefox và theo đuổi các dự án mới nhằm đem lại lợi ích lớn hơn cho bạn.

Firefox thì miễn phí, nhưng bạn có thể trả tiền cho Mozilla để nhận được một điều khác: thành viên chính thức. Cách làm mới này có thể tăng doanh thu của Mozilla trong khi thay đổi những gì bạn kỳ vọng tổ chức này có thể mang đến cho bạn.

"Bạn nên trả tiền để trở thành thành viên bởi vì bạn sẽ nhận được giá trị thực sự cho dịch vụ và sản phẩm." Denelle Dixon, giám đốc kinh doanh và chuyên gia pháp lý của Mozilla cho biết. Tuy vậy, bà không đề cập đến giá cả và ưu đãi, nhưng các thành viên của Mozilla có thể có thêm một số lợi ích như: một số nội dung trực tuyến mà họ muốn xem, tổ chức các sự kiện và thiết lập các diễn đàn để thảo luận.

Ông Beard còn đề cập đến các khả năng khác, như Mozilla đang thay mặt thành viên của mình để đàm phán giá chiết khấu cho các dịch vụ trực tuyến. Mozilla không cho biết cụ thể những dịch vụ này, nhưng chúng có thể là các dịch vụ lưu trữ đám mây từ một công ty tôn trọng quyền riêng tư của bạn.

Ngoài ra còn có thể dịch vụ liên quan chặt chẽ đến những mối quan tâm của Firefox như: quyền riêng tư, bảo mật, và kiểm soát dữ liệu cá nhân của người dùng.

Các thành viên chính thức có thể mang đến nhiều đòn bẩy hơn để Mozilla gây ảnh hưởng đến chương trình nghị sự của mình. Ở nước Mỹ hiện nay, đang nổi lên cuộc tranh luận về tính trung lập của internet, với ý tưởng cho rằng, mọi băng thông trên internet sẽ được đối xử bình đẳng như nhau, vì vậy những người chơi lớn sẽ không thể thống trị. Mozilla đã vận động được hơn 42.000 chữ ký để bảo vệ cho ý tưởng này.

Mozilla cũng đang cố gắng ngăn chặn các nỗ lực của chính phủ nhằm làm suy yếu khả năng mã hóa để bảo vệ quyền riêng tư, một nỗ lực đi ngược lại với những gì mà họ xem là sự hạn chế bản quyền quá mức ở châu Âu, và chống lại lệnh cấm nhập cư của tổng thống Mỹ, ông Donald Trump. Theo bà Dixon, lệnh chống nhập cư đó "ảnh hưởng đến tất cả mọi thứ chúng tôi làm như một tổ chức và mọi thứ chúng ta quan tâm."

Đối với một startup công nghệ, có trong tay 100 triệu người dùng sản phẩm của mình hàng ngày, 8 triệu người dùng trong số đó trên điện thoại là một thành công rực rỡ, nhưng với Firefox, đó lại là một bước lùi.

Các báo cáo của hãng Net Applications cho thấy sự sụt giảm về mức độ sử dụng của các cá nhân với Firefox. Trong ba năm gần đây, thị phần của trình duyệt này đã giảm từ 16% xuống còn 12% trên PC – và thậm chí có lúc con số này đã từng giảm xuống 8%.

Điều này cũng đồng nghĩa với sự suy giảm về khả năng định hình thế giới web cũng như giới thiệu các công nghệ mới như Web Assembly, giúp phát triển game nền web nhanh hơn. "Thật khó thuyết phục rằng ngày nay Mozilla còn có khả năng tác động đến web nữa, chỉ bởi vì sự thống trị của Google." Ông Gal cho biết.

Nhưng Mozilla sẽ sử dụng Firefox để thách thức một cỗ máy kiếm tiền của Google: tìm kiếm. Mozilla đã mua lại hãng làm nên Pocket trong năm nay, một dịch vụ cho phép mọi người lưu lại các trang web và xem chúng sau.

Dịch vụ này không chỉ giúp mang lại thêm nguồn thu cho Mozilla, mà nó còn giúp họ đưa ra một công cụ thay thế các kết quả tìm kiếm của Google, thông qua một cách mới để giới thiệu các website mà bạn có thể quan tâm.

Dữ liệu của Pocket sẽ hình thành nên một dịch vụ sắp ra mắt, có tên gọi Context Graph, để dự đoán các trang web bạn có thể muốn xem, đưa ra các đề xuất dựa trên những gì bạn đang nhìn thấy, chứ không phải những gì bạn tìm kiếm. Theo ông Nguyễn, Context Graph sẽ giới thiệu cho bạn những website mà người khác đang lưu nó – hay thấy nó hữu ích.

Một nỗ lực khác của Mozilla nhằm trực tiếp thách thức sự thống trị trên thị trường tìm kiếm của Google khi họ quyết định đầu tư vào Cliqz, công ty tạo ra trình duyệt của Đức, có khả năng trả lời mỗi truy vấn của người dùng thay vì hiển thị một trang kết quả tìm kiếm.

Các quảng cáo trực tuyến đang cung cấp tiền cho những trang lớn như Google hay Facebook. Nhưng không nhiều người thích chúng. Quảng cáo và các hành vi đi kèm có thể xâm phạm đến quyền riêng tư của bạn, làm chậm các website, tiêu tốn pin và thậm chí gây ra các cuộc tấn công mạng.

Mozilla đã làm việc cật lực để thúc đẩy một công nghệ có tên gọi "Do Not Track", để cho phép người dùng tránh xa những con mắt tò mò của các nhà xuất bản web và các nhà quảng cáo. Cho dù những người đối lập với các nhà quảng cáo đã cố gắng làm chậm lại nỗ lực này, nhưng các phần mềm theo dấu quảng cáo vẫn hiện diện ở khắp nơi. Gần đây, Mozilla đã bắt đầu chặn các phần mềm  theo dấu khi bạn sử dụng chế độ Private của Firefox.

Trình duyệt Brave - đối thủ cạnh tranh với Firefox với khả năng chặn quảng cáo mạnh mẽ.

Nhưng Brendan Eich sau khi rời khỏi Mozilla, đã đi trước Firefox với khả năng bảo vệ quyền riêng tư chặt chẽ trên trình duyệt Brave miễn phí. Nó cũng chặn cả các phần mềm theo dấu và quảng cáo ở chế độ duyệt web thông thường – cho dù kế hoạch dài hạn của họ là cung cấp quảng cáo của riêng mình dựa trên công nghệ bảo vệ quyền riêng tư.

Vậy tại sao Mozilla không đi theo hướng tiếp cận này? Theo ông Beard, đó là vì phần lớn người dùng vẫn không sử dụng các plugin chặn quảng cáo, và ông không muốn thổi bay các trang web phụ thuộc vào quảng cáo bằng cách tiếp cận đó.

"Brave là một thử nghiệm rất thú vị," ông Beard cho biết. "Nhưng bạn cần tìm được một mô hình kinh tế thay thế khi truyền tải nội dung trên internet, để có thể thực sự mang lại một thay đổi lâu dài."

Brendan Eich, người sáng tạo nên Javascript chỉ trong 10 ngày, người khổng lồ về trình duyệt, khi tham gia vào Netscape năm 1995, đồng sáng lập nên Mozilla Firefox, và tạo ra Brave.

Nhưng Brendan Eich nhìn mọi thứ theo cách rất khác biệt, theo ông, Mozilla "gần như hoàn toàn phụ thuộc vào doanh thu từ quảng cáo công cụ tìm kiếm", thông qua các đối tác tìm kiếm. Còn với Eich, "Apple đang là đồng minh lớn nhất của chúng tôi cho sự riêng tư."

Mặc dù vậy, Mozilla có cách làm của riêng mình. Theo ông Beard, giờ Firefox có thể tải trước những phần trang mà ta muốn xem và các quảng cáo sẽ được tải xuống sau. Còn theo ông Mayo, công nghệ tiện ích mở rộng mới của Firefox cũng sẽ mở ra những con đường mới cho việc chặn quảng cáo.

Trong ba năm qua, công việc của Beard là "tách Mozilla ra thành từng phần và sắp xếp lại nó như một tổ chức hiện đại." Theo ông Beard, hiện giờ công việc của ông đã hoàn thành ít nhất đến 90%.

Nhưng nó vẫn còn rất khó khăn. Các kỹ sư Mozilla theo dõi tiến triển trên những trang như arewefastyet.com và areweslimyet.com. Một ai đó đã bổ sung thêm trang arewereorganizedyet.com với một chữ "KHÔNG" lớn ở đó và một danh sách hơn 30 ngày để tổ chức lại.

trang arewereorganizedyet.com với chữ KHÔNG lớn trên đó.

Nhưng ban quản lý Mozilla vẫn thoải mái với cố gắng xây dựng nên một tương lai của điện toán, nơi không chỉ là trình duyệt. Vì lý do đó, Beard đã ra mắt bộ phận các công nghệ mới nổi, giờ đã có hơn 60 nhân viên. Một số phần của dự án Quantum trong Firefox 57 được thừa hưởng trực tiếp từ nhóm này, nhưng phần lớn công việc của nó là cho các mục đích xa hơn.

Một ví dụ khác là thực tế ảo và thực tế tăng cường. Mozilla đang tiên phong giúp đỡ công nghệ WebVR, để những nhà sáng tạo đưa thế giới thực tế ảo tới các thiết bị VR dễ dàng hơn. Mozilla đã lập nên công nghệ A-Frame được thiết kế để giúp tạo nên những nội dung WebVR đó dễ dàng hơn.

"Chúng tôi muốn Mozilla có cùng sứ mệnh và vai trò trong những lĩnh vực này," và theo Sean White, phó chủ tịch cấp cao về các công nghệ mới nổi và là người đã nghiên cứu về VR từ năm 1993, đến nay, Mozilla đã đặt một chân của mình vào lĩnh vực đó trên web.

Bên cạnh đó, danh sách mà ông quản lý vẫn còn những điều thú vị khác; nhận diện giọng nói, ngôn ngữ lập trình Rust để làm phần mềm trở nên bảo mật hơn, khó tấn công hơn, và dự án Web of Things, nhằm cung cấp  các địa chỉ web cho những đối tượng trong thế giới thực. Theo ông Beard, những điều này cho thấy Mozilla đang ra khỏi cơn khủng hoảng.

Sean White, phó chủ tịch Mozilla về các công nghệ mới nổi.

"Với Firefox OS, chúng tôi đã tập trung vào nó nhiều đến mức bỏ qua những điều hứa hẹn hơn ở phía trước." Ông Beard nói. "Thế giới sẽ tiến đến đâu trong 5 hay 10 năm nữa, và làm thế nào chúng tôi có thể đi trước điều đó?"

Nhưng trước tiên, Mozilla phải khôi phục lại thanh danh cho Firefox. Đó sẽ là một nhiệm vụ khó khăn khi họ đã trượt dài trong cuộc chiến trình duyệt, đánh mất ưu thế trước Google Chrome trên PC và thất bại trong việc gây ảnh hưởng lên thị trường di động. Vì vậy, Firefox 57 là một sản phẩm rất quan trọng cho vận mệnh công ty.

Và ông Beard cũng đồng ý như vậy, cải thiện Firefox là cách duy nhất để Mozilla lấy lại vai trò và vị thế của mình. "Mozilla đã không chỉ sống sót. Chúng tôi đã tiến đến một vị trí tốt hơn." Ông Beard nói. "Chúng tôi đang trở lại và chúng tôi đã sẵn sàng cho trận chiến."

Đối với Mozilla và Firefox, đó sẽ là một trận chiến mà họ không thể tránh né. Không như những đối thủ trên sân chơi trình duyệt như Google, Apple hay Microsoft, Mozilla không có vũ khí nào khác ngoài Firefox, và vì vậy, tiếp tục tiến lên cho trận chiến phía trước là điều duy nhất họ có thể làm, dù nó không hề dễ dàng.