Giữa năm 2000 Samsung ra mắt chiếc điện thoại di động có khả năng chụp ảnh đầu tiên trên thế giới - SCH-V200 với camera độ phân giải 0,35 MP. Đã có tranh luận rằng Sharp J-HS04 mới là ông tổ của camera phone ngày nay tuy nhiên sản phẩm từ hãng điện tử Nhật ra mắt vào tháng 11/2000, tức muộn hơn 5 tháng so với đại diện từ Samsung.

Là sản phẩm được giới thiệu và chỉ bán ra tại Hàn Quốc cách đây đã 18 năm nên danh tiếng cũng như thông tin về chiếc SCH-V200 hiện nay không nhiều. Được biết điện thoại của Samsung có màn hình TFT LCD 1,5 inch, có thể chụp và lưu trữ được 20 tấm hình bằng bộ nhớ của máy. Hiển nhiên ngày ấy camera trên điện thoại là trang bị hoàn toàn mới mẻ và mang tính trình diễn công nghệ là chính nhưng nó đặt nền móng phát triển cho một trong những tính năng quan trọng nhất trên smartphone ở thời điểm hiện tại.

Câu chuyện Apple giới thiệu iPhone thế hệ đầu tiên cách đây 11 năm dường như còn nguyên phép màu của "thầy phù thủy" Steve Jobs. iPhone 2G sở hữu camera sau 2 MP, không phải thuộc hàng đỉnh ở thời điểm bấy giờ nhưng nó tạo nên chuẩn mực về một chiếc smartphone chúng ta dùng cho tới thời điểm hiện tại, trong đó có cả cách tương tác và chụp ảnh trên điện thoại.

Loại bỏ những thông số kỹ thuật nhiếp ảnh có thể coi là "khó nuốt" với phần đông người dùng bình thường, iPhone mang tới thứ mọi người cần - sự đơn giản. Chỉ cần đưa điện thoại lên và bấm chụp, thế là bất kỳ ai cũng có thể chụp ảnh và thậm chí là chụp đẹp. Và đó là nền tảng để chế độ chụp tự động được các hãng sản xuất chú trọng cải thiện giúp nó ngày càng thông minh hơn. Không cần bàn cãi khi nói rằng đây là chế độ chụp ảnh được dùng nhiều nhất trên smartphone.

Một điểm nữa ghi nhận sự đóng góp to lớn của chiếc iPhone 11 năm tuổi vào sự phát triển của camera trên điện thoại chính ở giao diện tương tác đều nằm trên màn hình cảm ứng, kể cả nút chụp hình. Ngoại trừ Sony - một hãng đang vật lộn với mảng kinh doanh smartphone vẫn còn giữ nút cứng chụp hình trên sản phẩm của mình, hầu hết các nhà sản xuất còn lại đều chỉ sử dụng nút chụp cảm ứng bên trong màn hình.

Cuối năm 2009 bom tấn Avatar bùng nổ thị trường điện ảnh toàn cầu với công nghệ hình ảnh 3D đầy choáng ngợp. Đây thực sự là cú hích to lớn cho công nghệ hình ảnh 3D phổ biến mạnh mẽ từ rạp chiếu phim cho tới các thiết bị cá nhân như TV và cả smartphone. Sau đó hơn một năm, thị trường di động "song hỷ long môn" với các mẫu điện thoại kết nối 4G đầu tiên và tích hợp công nghệ 3D. HTC EVO 3D & LG Optimus 3D là hai cái tên tiêu biểu.

Không chỉ có màn hình hiển thị nội dung không cần kính, cả hai còn được trang bị cụm camera kép 5 MP + 5 MP phía sau với mục đích chụp ảnh, quay video ở định dạng 3D đang rất hợp mốt. Tuy nhiên giới hạn ở chất lượng hình ảnh 3D camera thu nhận được, màn hình hiển thị chưa thực sự thuyết phục cùng việc thiếu thốn nội dung 3D trầm trọng dẫn tới tình cảnh tuyệt tự không kẻ nối nghiệp của hai sản phẩm này. Dù sao cả HTC EVO 3D và LG Optimus 3D đều là ngôi sao vụt sáng trên bầu trời công nghệ, đánh dấu cột mốc đa camera đầu tiên trên thiết bị di động.

Với những ai yêu mến Nokia và tiếp cận bộ môn nhiếp ảnh di động bằng những mẫu Nokia Lumia hẳn còn in đậm ánh hào quang mẫu camera phone số 1 - Lumia 1020 năm nào. Sở hữu cụm camera sau thuộc hàng khủng bố về cả kích thước lẫn chất lượng ảnh lúc bấy giờ, con số 41 MP quả thật rất lớn, thậm chí vượt qua hầu hết các mẫu máy ảnh phân khúc tầm trung hiện nay. Tất nhiên trên cụm cảm biến kích thước 1/1.5 inch (to so với điện thoại nhưng nhỏ khi đọ với máy ảnh), Nokia biết cách biến con số 41 MP thành điều mang ý nghĩa thiết thực với người sử dụng nhờ tiếp nối công nghệ Pureview cùng thuật toán Oversampling - gom 7 điểm ảnh thành một và tạo nên bức ảnh 5 MP chất lượng cao tương tự chiếc Nokia Pureview 808 trước đó.

Điểm hơn của Lumia 1020 so với Pureview 808 chính ở ứng dụng chụp ảnh Nokia Pro Camera khi có thiết kế giao diện thân thiện và đầy đủ tính năng chỉnh tay các thông số, tùy chọn lưu ảnh RAW (cập nhật sau này). Nếu Nokia Pureview 808 đóng vai trò trình diễn công nghệ của hãng điện thoại Phần Lan thì Lumia 1020 là sản phẩm hoàn thiện thực thụ từ phần cứng tới phần mềm, thiết kế nhỏ gọn hơn cùng nền tảng Symbian lỗi thời được thay thế bằng Windows Phone mới mẻ, thông minh hơn. Tiếp đà từ chiếc Nokia Lumia 920 - smartphone đầu tiên trên thế giới có chống rung quang học OIS, Lumia 1020 đã tạo nên chuẩn mực cho một sản phẩm camera phone đúng nghĩa lúc bấy giờ.

Ngoài ra cựu vương camera phone một thời này vẫn sở hữu nhiều trang bị khác mang tính chuẩn chỉnh cho tới tận thời điểm hiện tại: Cảm biến công nghệ BSI (bắt đầu được dùng nhiều trên các mẫu máy ảnh mới ra mắt thời gian gần đây), ống kính Zeiss dành tiếng cùng hệ thống chống rung quang học OIS, màn trập cơ như trên máy ảnh, đèn flash Xenon và flash LED. Dù hệ điều hành Windows Phone 8 (sau này là Windows 10 Mobile) đã chết yểu cũng như các smartphone ngày nay dần phụ thuộc nhiều vào thuật toán xử lý để cho ảnh đẹp hơn nhưng những gì Lumia 1020 sở hữu vẫn xứng đáng được coi là một tượng đài trong mảng nhiếp ảnh di động.

Flagship một thời của HTC xuất hiện trong danh sách này không phải vì cảm biến Ultrapixel với độ phân giải chỉ 4 MP One M8 sở hữu mà vì có camera thứ 2 đóng vai trò cảm biến đo chiều sâu. HTC đã tạo nên khả năng chụp ảnh xóa phông cho smartphone nhờ sự kết hợp giữa cảm biến này và thuật toán phần mềm. Kết quả mang lại ở mức tương đối tốt, tuy nhiên tại thời điểm người dùng còn đang bị cuốn theo cuộc đua vũ trang cấu hình lẫn số chấm trên camera, cộng thêm cách làm truyền thông yếu ớt của HTC chưa đủ để người dùng thấy được sự hấp dẫn của trang bị camera kép lúc đó. Hãng sản xuất Đài Loan "nhịn đấm ăn xôi" với cụm camera kép này thêm một đời One M9 nữa trước khi quay về camera đơn trên One M10.

HTC đi đầu mở lối cho trào lưu chụp ảnh xóa phông trên điện thoại nhưng chính nhiều vấn đề trong sản phẩm lẫn chiếc lược kinh doanh khiến HTC ngày càng mất hút trên thị trường di động. Trong khi đó cụm camera kép bao gồm camera chính + cảm biến chiều sâu đang là trang bị tiêu chuẩn không thể thiếu trên rất nhiều smartphone từ cận cao cấp đến phổ thông hiện nay. Thế để thấy người đi đầu không luôn là kẻ chiến thắng.

Samsung thời gian này đã là nhà sản xuất điện thoại lớn nhất thế giới đồng thời vẫn còn kinh doanh mảng máy ảnh kỹ thuật số. Và Galaxy K Zoom ra đời nhắm thẳng vào đối thủ Lumia 1020 với những gì tốt nhất về lĩnh vực máy ảnh của Samsung lúc đó. Nói thẳng thắn Galaxy K Zoom giống một chiếc máy ảnh compact có khả năng nghe gọi hơn là danh xưng camera phone bởi kích thước to lớn quá khổ cụm camera sau của máy.

Cách tạo nên ưu thế trong khả năng chụp ảnh của Galaxy K Zoom mang tính "truyền thống" hơn so với công nghệ Pureview trên Lumia 1020 khi được trang bị cảm biến 1/2.3 inch 20,7 MP cùng ống kính tiêu cự 24 - 240 mm cho phép zoom quang 10X và có chống rung quang học OIS. Bên cạnh đó là sự xuất hiện của đèn flash Xenon dành cho chụp ảnh và flash LED để quay video. Những trang bị không khác gì một chiếc máy ảnh compact đã thỏa mãn được mong ước khả năng quay chụp có thể zoom quang trên một chiếc điện thoại, tất nhiên chỉ dành cho số ít người dùng bởi không phải ai cũng có thể chấp nhận bỏ túi, lôi ra lôi vào một chiếc điện thoại trông quá khổ như vậy.

Không chỉ gây ấn tượng với thiết kế dạng module, LG G5 còn ghi dấu với cụm camera kép phía sau. Điểm nhấn lớn nhất khi chúng là hai camera hoàn toàn độc lập với một dạng wide thông thường cùng một camera góc siêu rộng (ultra wide). Rất may là hãng smartphone Hàn Quốc vẫn kiên định với lựa chọn của mình cho tới các sản phẩm hiện tại là chiếc LG G7 ThinQ.

Thêm một camera góc siêu rộng, smartphone từ LG cho phép người dùng có thể dễ dàng lấy được nhiều cảnh vật xung quanh hơn. Trong nhiếp ảnh phong cảnh các ống kính ultra wide được sử dụng khá phổ biến và dễ hiểu khi LG cũng nhắm tới đối tượng yêu thích chụp ảnh thể loại này trên smartphone. Tuy nhiên hạn chế về chất lượng quang học trên camera thứ hai cũng như nhu cầu cần tới góc chụp siêu rộng của phần lớn người sử dụng thực tế không nhiều khiến trang bị này trên smartphone của LG chưa tạo được cú hích mạnh mẽ.

Một thời gian ngắn sau khi LG giới thiệu G5, tới lượt Huawei cũng có cách tiếp cận camera kép của riêng mình. Bằng việc kết hợp với hãng máy ảnh danh tiếng Leica (thực chất thương hiệu của Đức không trực tiếp sản xuất mà chỉ đóng vai trò cố vấn và kiểm tra chất lượng), hãng smartphone từ Trung Quốc giới thiệu mẫu P9 với cụm camera màu 12 MP + camera đơn sắc (monochrome) 12 MP, ống kính Leica Elmarit khẩu độ F/2.2.

Trong giới nhiếp ảnh những chiếc máy ảnh monochrome luôn có chỗ đứng nhất định vì khả năng tái tạo chi tiết và thể hiện sắc độ trắng đen có chiều sâu mà những cảm biến màu thông thường dù có hậu kỳ chuyển sang đơn sắc cũng không thể đạt được điều tương tự. Trải nghiệm thực tế, chính P9 đã đem tên tuổi Huawei tới gần hơn cộng đồng người yêu thích nhiếp ảnh di động nhờ cụm camera kép chất lượng cao, đặc biệt là camera đơn sắc độc đáo.

Nếu những năm trước đó hệ thống đa camera chỉ được coi là sự sáng tạo manh mún của một vài nhà sản xuất thì năm 2016 ý tưởng đó thực sự trở nên một trào lưu mới sau nhiều năm chạy đua vũ trang "số chấm". Sau LG và Huawei, Apple trình làng cụm camera kép trên chiếc iPhone 7 Plus là sự kết hợp của camera góc rộng truyền thống 12 MP F/1.8 và camera tele 56 mm 12 MP F/2.8 mang tới khả năng zoom quang 2X.

Khác với hai đối thủ bên Android, hệ thống camera kép trên iPhone 7 Plus nhanh chóng gây sốt trên thị trường di động. Việc trang bị camera tiêu cự 56 mm của Táo Khuyết rõ ràng hướng tới số đông người dùng bởi nó vừa đem lại khả năng zoom quang học, vừa tiện để chụp người thân, bạn bè, con cái - nhu cầu chụp ảnh chiếm một phần lớn trên smartphone. Vẫn trung thành với cách sử dụng đơn giản đồng thời thêm chế độ Chân Dung cùng thuật toán xóa phông hiệu quả khiến cụm camera kép của Apple dễ dàng được người dùng đón nhận.

Ở một thái cực đối lập, Google Pixel 2/2 XL với chỉ một camera sau đã khiến thế giới ngã mũ bởi không chỉ chất lượng hình ảnh xuất sắc (chiếm vị trí số 1 trên bảng xếp hạng của DxOMark lúc bấy giờ) mà còn có khả năng xóa phông ấn tượng, không hề thua kém thậm chí còn làm tốt hơn những smartphone camera kép trên thị trường. Để làm được điều đó, smartphone của Google ngoài phần cứng camera tốt: độ phân giải 12,2 MP F/1.8, công nghệ lấy nét Dual Pixel PDAF kết hợp Laser, chống rung quang học OIS, chip đồng xử lý (coprocessor) Pixel Visual Core; còn có sự xuất hiện của Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) trong thuật toán xử lý hình ảnh.

Sản phẩm của gã khổng lồ tìm kiếm có đủ sức mạnh trong thuật toán để đọc và phân tích dữ liệu từ 2 pixel cạnh nhau để nhận biết chủ thể với phần tiền/hậu cảnh, từ đó xóa phông chính xác. Chưa dừng lại ở đó tính năng HDR+ hay zoom kỹ thuật số với chất lượng không hề suy giảm được Google tận dụng các thuật toán AI để xử lý, mang lại kết quả đáng kinh ngạc. Hãng không ngừng phát triển thêm các tính năng mới để khai phá tiềm năng của thuật toán thông minh trên điện thoại, đặc biệt trong việc chụp ảnh mà tính năng Night Sight mới đây nhận được sự trầm trồ thán phục bởi khả năng chụp ảnh điều kiện thiếu sáng bá đạo.

AI trong camera đang được các hãng smartphone áp dụng vào sản phẩm của mình một cách đa dạng từ nhận diện bối cảnh để tự tinh chỉnh bức ảnh đẹp nhất, phát hiện lỗi và cảnh báo người dùng (flaw detection), tự kích hoạt các chế độ chụp khác nhau, … Tất cả đều coi những gì Google Pixel đang sở hữu là gương mặt tiêu biểu đáng ngưỡng mộ và học tập theo bởi nó giúp camera điện thoại vượt qua giới hạn vật lý để có thể tạo ra bức ảnh ngày càng ấn tượng hơn. Google Pixel 3/3 XL mới ra mắt tiếp tục nằm trong danh sách smartphone chụp hình tốt nhất hiện tại như một lời khẳng định hướng đi đúng đắn Google đã chọn: AI Camera chính là tương lai của nhiếp ảnh di động.

Bộ đôi Galaxy S9/S9+ có thiết kế không khác người tiền nhiệm nhưng sở hữu nhiều nâng cấp quan trọng bên trong mà camera là điểm nhấn tiêu biểu. Ngoại trừ những smartphone lai máy ảnh kiểu Galaxy K Zoom, việc tạo nên camera sau khẩu độ kép F/1.5 & F/2.4 trong thân hình mỏng gọn là một bước tiến thực sự của Samsung bởi kích thước của điện thoại luôn là rào cản lớn nhất để làm ra cụm camera theo chuẩn máy ảnh.

Khẩu độ là một thành phần quan trọng đối với khả năng thu nhận ánh sáng của camera. Vì giới hạn vật lý khẩu độ camera trên smartphone thường cố định và các nhà sản xuất luôn chú trọng tăng độ mở khẩu trong những năm qua (số F nhỏ lại). Và con số F/1.5 trên bộ đôi Galaxy S9/S9+ tiếp tục cán thêm cột mốc mới khi đây là khẩu độ mở lớn nhất trên điện thoại hiện nay, cải thiện đáng kể khả năng chụp điều kiện thiếu sáng của smartphone.

Tuy vậy điều đó không làm lu mờ nỗ lực bổ sung thêm khả năng năng đóng khẩu độ xuống mức F/2.4 của hãng smartphone số 1 thế giới. Khẩu độ nhỏ hơn đồng nghĩa độ sâu trường ảnh được cải thiện, tăng vùng ảnh rõ khi được chụp cũng như cải thiện độ sắc nét các chi tiết trong ảnh toàn diện hơn từ tâm tới rìa ảnh. Điều này mang nhiều ý nghĩa khi tạo nên bức ảnh chất lượng cao hơn cho người dùng trong điều kiện đủ sáng.

Camera khẩu độ kép của Galaxy S9/S9+ là minh chứng cho việc các nhà sản xuất không chỉ chú trọng về thuật toán xử lý mà vẫn luôn tìm cách cải thiện trang bị vật lý cho cụm camera để cải thiện chất lượng ảnh cũng như trải nghiệm nhiếp ảnh. Đây là trang bị hãng tiếp tục tạo nên khác biệt trên sản phẩm cao cấp như Galaxy Note9 và nhiều khả năng là cả Galaxy S10 sắp ra mắt. Mới đây nhất OPPO vừa giới thiệu chiếc R17 Pro cũng có camera khẩu độ kép tương tự.

Cũng tập trung nâng cấp phần cứng camera như Samsung nhưng Huawei có hướng đi riêng khi là hãng đầu tiên trang bị tới ba camera sau trên chiếc P20 Pro, bao gồm camera chính 40 MP F/1.8 + camera đơn sắc 20 MP F/1.6 + camera tele 80 mm 8 MP F/2.4, tất cả đều trang bị chống rung quang học OIS và dùng thấu kính Leica. Sản phẩm này đã xác lập nên kỷ lục mới về số lượng camera sau đồng thời là smartphone có điểm số DxOMark cao nhất hiện nay.

Ngoài cụm camera kép "chuẩn" Huawei, việc bổ sung thêm camera tele tiêu cự 80 mm dài hơn so với con số 56 mm trên iPhone hay Galaxy Note8/S9+ đem lại khả năng zoom quang 3X cho chiếc P20 Pro. Không dựng lại ở đó, P20 Pro còn sở hữu nhiều công nghệ mới như camera chính 40 MP dùng cảm biến lớn 1/1.7 inch với bộ lọc bốn lớp Bayer, mỗi lớp đảm nhiệm thu nhận các màu trong hệ RGB bao gồm đỏ, xanh lá, xanh dương riêng biệt và ghép lại tạo nên bức ảnh độ phân giải cao.

Camera đơn sắc của máy vẫn mang nét đặc trưng vốn được đánh giá cao về độ sắc nét và khả năng tái tạo ảnh trắng đen đã có từ chiếc Huawei P9 trước đó. Tuy nhiên trong giới nhiếp ảnh số người chơi ảnh đen trắng đã ít, người yêu thích chụp thể loại này trên điện thoại càng ít hơn khiến hãng sản xuất Trung Quốc chỉ duy trì camera đơn sắc thêm một đời nâng cấp sau đó - chiếc Huawei P20 Pro và loại bỏ hẳn trên bộ đôi Mate 20/Mate 20 Pro mới ra mắt.

Mẫu smartphone cận cao cấp mới nhất của Samsung sở hữu cụm 4 camera sau bao gồm camera chính 24MP + 8MP (camera tele) + 5MP (camera góc siêu rộng) + 5MP (đóng vai trò cảm biến chiều sâu). Như vậy sự linh động của Galaxy A9 (2018) mang nét tương đồng bộ đôi Mate 20/Mate 20 Pro khi cung cấp cho người dùng tùy chọn từ góc chụp siêu rộng tới khả năng zoom quang 2X.

Sự linh hoạt là có tuy nhiên giải pháp 4 camera trên Galaxy A9 (2018) bộc lộ một số hạn chế. Dù có camera tele như nhiều sản phẩm cao cấp hiện tại nhưng smartphone của Samsung không sở hữu khả năng chụp ảnh xóa phông bằng chính camera này, thay vào đó vẫn phụ thuộc vào camera chính góc rộng và camera đóng vai trò cảm biến chiều sâu tương tự cách mà các điện thoại ở phân khúc tầm trung đổ xuống hoạt động. Như vậy camera tele của máy chỉ cung cấp khả năng zoom quang 2X không hơn không kém.

Nhìn rộng ra, với việc Samsung ra mắt Galaxy A9 (2018) sở hữu cụm 4 camera sau, có thể thấy các nhà sản xuất smartphone bắt đầu bước vào cuộc chạy đua số lượng camera. Đây có vẻ là giải pháp tối ưu nhất thời điểm hiện tại khắc phục giới hạn kích thước của điện thoại khi không thể trang bị ống kính to lớn như máy ảnh, thay vào đó giờ đây mỗi camera đóng một vai trò khác nhau cho người dùng chọn lựa.

Ra mắt cuối năm 2018, Mate 20 Pro tiếp tục chứng tỏ sự đầu tư nghiêm túc và mạnh mẽ của hãng smartphone số 2 thế giới. Cùng số lượng camera như chiếc P20 Pro, tuy nhiên đại diện dòng Mate đã thay thế camera đơn sắc vốn khá kén người sử dụng bằng camera góc siêu rộng (ultra wide) 16 mm 20 MP F/2.2.

Sự kết hợp 3 dải tiêu cự từ siêu rộng tới tele của Huawei có thêm sự đồng hành từ hãng smartphone số 1 thế giới khi Samsung trình làng bộ đôi Galaxy S10/S10+ cũng có trang bị tương tự. Cụ thể đại diện đời thứ 10 của dòng Galaxy S có cụm camera sau bao gồm camera chính góc rộng 26 mm 12 MP F/1.5 & F/2.4, camera tele 52 mm 12 MP F/2.4, camera góc siêu rộng 12 mm 16 MP F/2.2. So với đại diện từ Huawei, Galaxy S10/S10+ có camera thứ ba 12 mm sở hữu góc chụp/quay rộng hơn nhiều, tương đương nhiều mẫu camera hành trình hiện nay. Tuy vậy nó cũng sẽ khiến hiện tượng méo hình do góc siêu rộng gây ra mạnh hơn và đòi hỏi người dùng có hiểu biết nhất định để đem lại kết quả tốt nhất.

Bên cạnh đó, sự có mặt của AI trong xử lý hình ảnh cũng được cả Huawei và Samsung nhấn mạnh trong sản phẩm cao cấp của mình. Ứng dụng dễ thấy như tự động nhận diện khung cảnh đang chụp để tối ưu hóa các thông số bức ảnh sao cho đẹp nhất, thông báo/khắc phục các khuyết điểm đối tượng trong ảnh.

Mặc dù vẫn có các đối thủ như Nokia 9 có tới 5 camera sau nhưng Samsung mới là cái tên có thể dẫn dắt thị trường một cách thực thụ. Theo chuyên gia phân tích Ming-Chi Kuo, người thường xuyên đưa ra dự đoán chính xác về Apple, cho biết iPhone mới năm nay cũng sẽ có cụm 3 camera sau tương tự trên Mate 20 Pro, Galaxy S10. Đặc biệt, cũng nhà phân tích này cho rằng Galaxy S10/S10+ sẽ bán được tới hơn 40 triệu máy trong năm 2019, trở thành smartphone Android dẫn dắt cả thị trường theo xu thế 3 camera.

AI camera và các thuật toán xử lý sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc tạo nên những bức ảnh đẹp được chụp từ smartphone. Và quan trọng hơn là nó mang nhiếp ảnh tới gần người dùng hơn bằng sự đơn giản, nhanh gọn và đủ chất lượng để chia sẻ ngay lên mạng xã hội. Với đa số người dùng, thế là đủ.

Tuy nhiên bao nhiêu camera mới là tối ưu bởi càng nhiều nó ảnh hưởng chi phí sản xuất lẫn tính thẩm mỹ sản phẩm. Google đang chứng tỏ một camera là đủ bởi tiềm năng to lớn của AI, iPhone của Apple vẫn là chuẩn mực về cụm camera kép, ba camera sau của Huawei, Samsung thêm linh hoạt nhờ ống kính góc siêu rộng hay Galaxy A9 (2018) gây ấn tượng với tận 4 camera sau. Cũng như nhiều "cuộc đua vũ trang" trước đây, chính người tiêu dùng và thời gian sẽ trả lời cho vấn đề này.