Trong kho đĩa của tôi lúc này vẫn còn một vài chiếc DVD concert với 2 vạch đen được thêm... thủ công vào khung hình 16:9 để hiển thị bình thường trên những chiếc TV đời cũ.

Với tôi, đó không chỉ là kỷ niệm cho tình yêu nhạc Rock mà còn là kỷ niệm về một thời đại nghe nhìn rất khác, khi ngay cả một chiếc màn CRT 17 inch tỷ lệ 4:3 cũng đã là cả một niềm tự hào.

Kỷ nguyên đó bắt đầu chìm vào dĩ vãng vào thời điểm cách đây khoảng 10 năm, khi những chiếc laptop cũng trở nên phổ cập và khi giá của màn hình LCD đủ thấp để bố mẹ tôi có thể mua một chiếc 19 inch tặng cho con trai mới đậu đại học. Bạn khó có thể hình dung niềm vui của tôi khi đó, không chỉ là được xếp bài vở sang một bên để chơi Assasins' Creed, mà còn là được chơi Assasins' Creed không có 2 vạch đen "to đùng" ở trên và dưới khung hình.

"Tua nhanh" đến 2017, và 16:9 đã trở thành tiêu chuẩn của gần như tất cả các loại thiết bị, từ màn hình vi tính và TV cho đến smartphone và tablet. Ngoại trừ chiếc iPad Air, gần như tất cả mọi thiết bị của tôi đều là 16:9.

Nhưng những tín đồ của điện ảnh chắc chắn đều hiểu rằng 16:9 không phải là đích đến cuối cùng của trải nghiệm nghe nhìn tại gia. Rất nhiều các bộ phim kinh điển, từ Star Wars, Lords of the Rings cho đến các tập phim của Marvel đều sử dụng tỷ lệ 2.39:1, "tiêu chuẩn vàng" của Hollywood trong suốt hàng chục năm. Với độ rộng gần gấp đôi 4:3 của giải trí tại gia ngày nào, con số vàng này cũng gần với trường nhìn của con người hơn bất cứ tỷ lệ nào hết (hãy để ý và bạn sẽ thấy trường nhìn có chiều rộng rất lớn so với chiều dài).

Sớm hay muộn trải nghiệm nghe nhìn của chúng ta sẽ phải thay đổi để chạm mốc cinema. LG đã tiên phong nới rộng smartphone lên tỷ lệ Univisium 18:9, nhưng đích đến cuối cùng của các thiết bị người tiêu dùng chắc chắn phải là 21:9, tỷ lệ xấp xỉ 2.39:1 đã được nhiều ông lớn công nghệ theo đuổi trong nhiều năm trên PC. Từ 2012, LG đã ra mắt màn hình máy tính 21:9 đầu tiên tại Hàn Quốc. Từ khoảng 2013, những chiếc Dell 34 inch Ultrawide (với tấm màn IPS được LG Display cung cấp) đã bắt đầu trở thành niềm mơ ước của game thủ. Đến 2015 và 2016, hỗ trợ 21:9 đã trở thành yêu cầu bắt buộc trong các bộ engine game đình đám.

Trở ngại cuối cùng dành cho Ultrawide là mức giá khi phần nhiều các sản phẩm 21:9 vẫn có giá trên 10 triệu đồng. Thật may mắn, từ giữa năm nay LG đã mang tới Việt Nam một loạt các mẫu monitor cao cấp giá mềm để phổ cập công nghệ này. Đáng chú ý nhất là chiếc 29UM59 sẽ được chúng tôi đánh giá trong bài viết này.

Sức hút của 29UM59 có thể gói gọn trong 3 từ: ultrawide, IPS và giá cả. Khi bỏ ra chưa đầy 6 triệu đồng, người mua sẽ được tận hưởng không gian 29 inch trên tấm nền IPS, loại công nghệ đột phá giúp căn bằng giữa độ chính xác của màu sắc và tốc độ phản hồi nhanh của các tựa game đỉnh cao. Ở mức giá vốn thường bắt người dùng lựa chọn giữa diện tích hiển thị và các thông số cao cấp, 29UM59 không hề gây thất vọng một chút nào hết: màn hình của LG có khả năng hiển thị sRGB > 99%, có tần số quét 60Hz (đi kèm FreeSync), độ sáng 250 cd/m2 và thời gian phản hồi chỉ 5ms.

Hãy để những tựa game đỉnh cao "dịch" các con số này trở thành trải nghiệm thực tế cho chúng ta. Trong Overwatch, mọi chuyển động đều tỏ ra cực kỳ mượt mà trong khung cảnh rực rỡ của các tựa game mùa hè. Đang "săn" hộp để tìm bộ skin gợi cảm cho Widow, tôi vẫn nhận thấy trải nghiệm của mình có một sự thay đổi khá hấp dẫn nhờ trường nhìn được mở rộng. Overwatch vốn không phải là một tựa game thử thách về mặt đồ họa, song được tận hưởng từng đường nét sắc gọn của Hanamura cũng là một niềm vui khó có thể so sánh: trái với hình dung ban đầu của tôi về độ phân giải 2560 x 1080 pixel trên kích cỡ 29 inch, Overwatch không hề có hiện tượng vỡ pixel như các tấm màn 27 inch Full HD.

Tương tự, với Rocket League, LG 29UM59 là cả một sự bùng nổ về màu sắc. Đáng tiếc rằng trong tựa game nhẹ ký này tôi không thể tận dụng FreeSync (vì dùng GTX 1060), nhưng rõ ràng so với các đối thủ PS4 qua Psynet thì mức 60fps "mượt như bơ" cùng màu sắc IPS cực kỳ chân thực đã là một lợi thế quá lớn. Ở mức giá này bạn cũng chẳng thể đòi hỏi 100Hz hay 144Hz trên IPS (LG để dành sự kết hợp này các mẫu cao cấp như 34UC79 và 38UC99), mà nếu phải chọn lựa giữa màu sắc tuyệt vời của 29UM59 và khuôn hình... nhợt nhạt của các mẫu TN độ quét cao, tôi sẽ không ngần ngại chọn 29UM59.

Chuyển sang các tựa game thử thách hơn với chiếc card MSI GTX 1060 Gaming, tôi bắt đầu nhận thấy 29UM59 có một điểm đặc biệt: Dù có độ sáng chỉ ngang tầm với các mẫu IPS chuyên nghiệp cùng tầm giá, trong không gian tối tăm của Death Star trong Star Wars Battlefront hay trong hầm tối tại Fao Fortress trong Battlefield 1, tôi vẫn có thể nhìn thấy rõ các góc tối mà không cần phải tốn công chỉnh sáng thủ công. Chìa khóa ở đây là Black Stabilizer cho phép thay đổi độ tương phản động khi "phát hiện" khung hình quá tối (nhiều điểm đen) và 2 chế độ hiển thị FPS 1 và FPS 2, vốn thực chất là các bộ thông số được LG tối ưu sẵn cho các thể loại game khác nhau.

Lưu ý rằng chúng thực chất sẽ khiến cho hình ảnh của bạn xấu hơn (bớt chi tiết), nhưng lại có ích hơn cho kết quả game của bạn: xét cho cùng, chấp nhận các màu sắc, các độ tương phản "phi lý" hơn để đổi lấy một tỷ lệ K/D đỡ... xấu hổ hơn cũng vẫn là hoàn toàn hợp lý.

Thực tế là ngay từ khi vẫn đang mải mê tận hưởng màu sắc, tôi đã đoán trước được rằng đó không phải là mối quan tâm đầu tiên của các tín đồ FPS khi mua màn hình để chơi FPS. Khi một chiếc màn hình 29 inch có thể đạt tới chất lượng hiển thị (màu sắc, độ sáng) tương đồng với các sản phẩm IPS chuyên nghiệp cùng tầm giá, mối quan tâm duy nhất của bạn chắc chắn sẽ là: Liệu Ultrawide có phải là lựa chọn đúng đắn?

Với tôi và hai người bạn khác, câu trả lời là quá rõ. Một số bạn game trên Origin đã từng khẳng định với tôi trong lúc chờ load game rằng "Once you switched to Ultrawide, you don't go back" – "Nếu đã chuyển sang Ultrawide thì sẽ không thể trở lại với các tỷ lệ khác". Các tựa game như Battlefield 1 là minh chứng rõ rệt nhất cho luận điểm này: khung hình mở rộng hơn cho phép tôi có thể tận dụng một phần lớn  hơn trong trường nhìn của mình. Đó là một trải nghiệm game tựa nhiên hơn, dễ chịu hơn rất nhiều.

Với một số tựa game khác, việc thay đổi tỷ lệ hiển thị còn mang ý nghĩa thực tiễn hơn. Rocket League chẳng hạn: với một "noob" chuyên chơi các game casual chủ yếu chỉ chơi bóng sệt, khung hình 21:9 cho phép tôi theo dõi các đối thủ (và các đồng đội vô cùng noob) dễ dàng hơn để đỡ thót tim khi bóng chuyển chiều bay. Thật lòng mà nói, nếu tôi chơi bóng bổng cũng tốt như người bạn cùng lớp thì 16:9 hay 21:9 cũng chẳng phải là vấn đề, nhưng ít ra thì từ lúc chuyển sang 29UM59 tôi đã giảm được đáng kể các tình huống S#@%! trong game.

Cần phải chỉ ra rõ ràng rằng không phải tựa game nào cũng hỗ trợ 16:9, bao gồm cả một số tựa game khá quen thuộc như Diablo III, Final Fantasy X và Starcraft Remastered. Tuy vậy, bạn cũng có thể thấy rằng đây là 2 tựa game cũ (hoặc được làm lại một cách lười biếng từ "nhân" cũ). Trong trường hợp xấu nhất này, bạn vẫn có thể chơi game ở khung hình gần ngang bằng với các loại màn hình 16:9 24 inch.

Mặt khác, tất cả các tựa game thời thượng trong vòng 3 năm trở lại đây đều có tùy chọn 21:9 và độ phân giải 2560 x 1080. Battlefield 1, Overwatch, Rainbow Six: Siege, Ghost Recon: Wildlands, đến cả CS:GO cũng được nhà phát triển Valve nâng cấp cho phù hợp với thời đại.

Đáng kinh ngạc hơn nữa, các nhà phát hành game trong nước cũng không đứng ngoài trào lưu tất yếu này. LMHT kết hợp hoàn hảo với 21:9, và bạn sẽ được tận hưởng không gian rộng rãi hơn rất nhiều. Một tựa game mới đang beta mà đã kịp gây sốt gần đây là Blade and Soul cũng hỗ trợ độ phân giải 2560 x 1080p rất tốt.

Blade and Soul có thể coi là minh chứng hoàn hảo cho tương lai của game online trên không gian 21:9. Nhờ không gian không quá cao (bạn có thể nhảy và có thể khinh công, không thể bay vèo vèo trên trời), mở rộng hiển thị sang chiều rộng sẽ giúp nhấn chìm game thủ dễ theo dõi bối cảnh hơn. Một lần nữa, màu sắc tuyệt vời của tấm nền IPS trên 29UM59 sẽ là lựa chọn tuyệt vời cho phong cách đồ họa rực rỡ khá dễ thương của Blade and Soul.

Tuy vậy, cũng giống như nhiều tựa game khác, Blade and Soul cũng thể hiện rất rõ 2 hạn chế mà 29UM59 mang lại. Đầu tiên, tựa game online này có đồ họa khá nhẹ ký, song bởi 29UM59 sử dụng Freesync nên người dùng cũng không thể mong chờ độ mượt cao hơn 60Hz. Tiếp đến, tất cả các đoạn cắt cảnh của Blade and Soul vẫn được tái hiện ở tỷ lệ 16:9. Rõ ràng là 21:9 chưa trở thành chuẩn mực số 1 của thế giới game hiện tại.

Thêm nữa, LG 29UM59 cũng có thiếu đi khá nhiều tính năng phụ trợ. 29UM59 cũng không có cổng USB mở rộng như mẫu cao cấp 34UC79 và 27UD88.  Việc đẩy không gian 21:9 xuống mức giá 6 triệu đồng đã khiến hãng điện tử Hàn Quốc phải loại bỏ VGA, Displayport... và chỉ cung cấp 2 cổng HDMI. Dù sao thì đây cũng không hẳn là vấn đề quá lớn, bởi cổng HDMI đã phổ biến trên PC và laptop được 5 năm rồi.

Bất chấp 2 hạn chế này, những lợi ích ngoài lĩnh vực game của một trải nghiệm 21:9 giá mềm đã thuyết phục tôi không nhìn lại 16:9. Đầu tiên là với phim ảnh: như đã khẳng định ở trên, 21:9 là tỷ lệ được Hollywood chọn lựa từ hàng thập kỷ nay. Việc sử dụng 29UM59 để xem những bộ phim đỉnh cao nhất đồng nghĩa với việc bạn không phải chấp nhận 2 thanh đen khá to ở trên và dưới màn hình khi xem phim. Vấn đề backlight bleed (nhìn rõ đèn nền ở 4 góc) vốn luôn xảy ra trên màn LCD vì vậy cũng không thể xảy ra trên 29UM59.

Với trải nghiệm lướt web, làm việc hàng ngày, 29UM59 thậm chí còn tuyệt vời hơn nữa. Việc mở không gian ra chiều rộng cho phép tôi có thể dễ dàng mở 3 cửa sổ cùng lúc: một cửa sổ cho trình duyệt, một cửa sổ cho ứng dụng Word và một cửa sổ để chat với bạn bè đồng nghiệp. Với những bài viết khó nhằn hơn, tôi có thể duy trì 2 cửa sổ tham chiếu thông tin và 1 cửa sổ cho Word. Chia màn hình theo cách này là gần như bất khả thi trên màn 16:9.

Windows vốn chỉ cung cấp cơ chế chia màn hình thành 4 góc trên dưới trái phải, nhưng LG sẽ cung cấp phần mềm Onscreen Control để người dùng có thể kéo thả các cửa sổ làm việc một cách dễ dàng. Onscreen Control cho phép chia màn hình theo nhiều chế độ, và trong các lần sử dụng tiếp theo, bạn chỉ cần kéo cửa sổ mình muốn vào một ô đã chia. Cửa sổ của bạn tự động mở ra choán đầy ô đó. Thực sự dễ dàng và tiện lợi.

Suốt 20 năm chơi game từ khi vẫn còn là học sinh nhịn ăn sáng cho đến khi có thu nhập để tự đầu tư trải nghiệm game cho mình, tôi hiểu rằng những khoảnh khắc bước ngoặt về phần cứng là thực sự hiếm gặp. Tay cầm game Xbox 360, bước chuyển lên 16:9 vào khoảng 2007, 2008, cuộc đổ bộ của phím cơ cách đây 4 năm hay cuộc chiến sức mạnh VGA của năm ngoái là một trong rất ít những khoảnh khắc như vậy. Chúng đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta chơi game.

Ultrawide sẽ là cuộc cách mạng tiếp theo, bởi màn hình vẫn là kênh chuyển tải thông tin quan trọng nhất từ PC đến người dùng. Thay đổi từ 16:9 lên 21:9 là mở rộng góc nhìn của bạn vào thế giới game. Dù là FPS kịch tính, đua xe vui vẻ hay game online đầy tính toán, tôi đều cảm thấy không gian 29UM59 đã nâng tầm "tận hưởng" của mình lên một đỉnh cao mới.

Không chỉ dừng lại ở đây, màn hình Ultrawide giá mềm của LG còn được sở hữu độ sáng siêu việt cùng màu sắc 99% sRGB nhờ vào công nghệ IPS do LG làm chủ suốt 20 năm qua. Nếu chỉ có 5.990.000 đồng và muốn thay đổi trải nghiệm của mình một cách hiệu quả nhất, bạn khó có thể tìm kiếm một cuộc cách mạng trải nghiệm nào hợp lý hơn 29UM59 của LG.