38 năm trước, một anh chàng thợ sửa ống nước cùng chiếc máy game đã thay đổi văn hóa đại chúng mãi mãi

Vào đầu những năm 1980, video game hầu hết là những máy game đồng xu, nhưng mức độ phổ biến ngày càng tăng của chúng đã khiến tạp chí Time đăng chúng lên trang bìa vào tháng 1 năm 1982 với tiêu đề: “Trò chơi điện tử đang làm bùng nổ thế giới!”  

Truyền thông hoảng loạn về chứng nghiện game, mô tả các khu trò chơi điện tử là nơi đồi bại dành cho những người có cuộc sống thấp kém. Trong khi đó, sự bão hòa của các máy chơi game tại nhà và sự xuất hiện của các trò chơi tệ hại đã khiến toàn bộ ngành công nghiệp game Mỹ sụp đổ vào năm 1983.

Nintendo gần như đã tự tay cứu ngành công nghiệp game với NES vào năm 1985 và thay đổi hoàn toàn nền văn hóa đại chúng bằng sự tiếp tay của một “thợ sửa ống nước”. Nói thêm một chút về NES, được phát hành lần đầu tiên tại Nhật Bản với tên gọi Famicom (viết tắt của Family Computer), NES là phiên bản được thiết kế lại dành riêng cho thị trường phương Tây. Thay vì phân loại là console (máy chơi game), nó được quảng cáo là “Hệ thống giải trí Nintendo” (Nintendo Entertainment System - NES), để tránh né những điều tiêu cực liên quan đến game.

Ván cược mạo hiểm

“Mọi chuyện bắt đầu bằng một cuộc điện thoại vào năm 1981, ” Masayuki Uemura, người sáng tạo ra NES, nói với phóng viên vào năm 2019, “Chủ tịch Yamauchi bảo tôi tạo ra một hệ thống trò chơi điện tử, một hệ thống có thể chơi trò chơi trên băng. Anh ấy luôn thường gọi cho tôi sau khi đã uống vài ly, nên tôi không nghĩ nhiều về yêu cầu đó. Tôi chỉ nói, ‘Chắc chắn rồi, thưa sếp,’ rồi cúp máy. Mãi cho đến sáng hôm sau, khi anh ấy đến gặp tôi, tỉnh táo và nói, 'Điều mà chúng ta đã nói đến - anh có tham gia không?' thì tôi mới chợt nhận ra: Anh ấy nghiêm túc.”

Uemura, người ban đầu được Sharp chiêu mộ để phát triển công nghệ cho đồ chơi tại Nintendo, sau đó đã dành sáu tháng để giải mã và đảo ngược kỹ thuật các máy chơi game đối thủ như Atari 2600 và Magnavox để nghiên cứu mạch điện. Chiếc Famicom 8-bit do ông thiết kế tỏ ra mạnh mẽ hơn so với các đối thủ cạnh tranh và cách phối màu giống như đồ chơi đã được chọn thủ công dựa trên một chiếc khăn quàng cổ mà Chủ tịch Nintendo Yamauchi thích, đó cũng là nguồn gốc của màu đỏ và trắng mà Mario mặc trên bìa của Super Mario Bros.

Vào năm 1984, các nhà lập pháp Nhật Bản đã sửa đổi một đạo luật liên quan đến game thùng, khiến giới trẻ Nhật Bản đã phải dùng đến máy chơi game gia đình, vì vậy Famicom xuất hiện vào thời điểm hoàn hảo.

Tuy nhiên, Nintendo phải tìm cách tiếp cận khác với thị trường Mỹ để mang lại nhiều lợi nhuận hơn.

Trong một bài giảng tại Đại học New York năm 2015, Uemura cho biết thiết kế của NES được lấy cảm hứng từ đầu băng VCR, một hình thức giải trí tại nhà đang bùng nổ ở Mỹ vào thời điểm đó. Các băng game, được gọi là Game Pak, có kích thước 13.3 x 12 x 2 cm. Người dùng đưa băng vào khe phía trước máy rồi sau đó phải ấn nó xuống để các đầu nối niken mạ đồng của băng chạm vào các chân đầu nối trong máy. Việc sử dụng thường xuyên sẽ làm mòn các chân cắm, có thể dẫn đến kết nối không hoàn hảo.

Trong nhiều năm, các game thủ đã truyền bá lầm tưởng rằng việc thổi vào băng game để loại bỏ bụi sẽ giải quyết được vấn đề này, nhưng thay vào đó, vấn đề lại trở nên trầm trọng hơn do hơi ẩm trong hơi thở bay vào.

Phụ kiện thành công và đáng nhớ nhất của máy chơi game này là NES Zapper, một khẩu súng được ra mắt cùng với máy chơi game ở Mỹ. “ Người Mỹ yêu thích súng,” Uemura nói khi nói về cách Nintendo tiếp thị NES ở phương Tây. Điều này dẫn đến trò săn vịt Duck Hunt là một trong những game thu hút nhất. Nhưng để thật sự thành công, một chiếc máy chơi game tất nhiên cần phải có những game và nhân vật mang tính biểu tượng và đó chính là Mario.

Nhân vật Mario ban đầu không xuất hiện trong trò chơi của riêng mình mà là một nhân vật được gọi là Mr. Video và sau đó là Jumpman (lần đầu tiên mang đến khả năng nhảy) trong trò chơi Donkey Kong ban đầu. Trong game này, Mario là một thợ mộc chứ không phải thợ sửa ống nước.

Tựa game Super Mario Bros. trên NES cực kỳ phổ biến. Cho đến nay, trò chơi đã bán được hơn 40 triệu bản vật lý trên toàn thế giới. Bất kỳ ai sinh trước những năm 2000 sẽ dễ dàng nhận ra âm nhạc huyền thoại của Koji Kondo hoặc hiệu ứng âm thanh của Mario và tất cả các nhân vật khác, cũng như bố cục cuộn của trò chơi.

Thành công của Mario kéo dài cho đến tận ngày này. Hãy xem qua các tựa game lớn nhất của Nintendo trong vài năm qua chúng liên tục là: Zelda, Metroid, Fire Emblem và tất nhiên là Super Mario.

Đến năm 1990, Nintendo đã chiếm hơn 90% thị trường trò chơi điện tử ở Mỹ, một phần không nhỏ nhờ vào thỏa thuận cấp phép nghiêm khắc cho bên thứ ba. Các nhà phát triển game muốn xuất bản trò chơi cho NES phải đồng ý với thỏa thuận cấp phép độc quyền hạn chế họ chuyển trò chơi sang các nền tảng khác. Nintendo cũng trực tiếp phê duyệt từng trò chơi để đảm bảo một tiêu chuẩn chất lượng nhất định.

Konami, Capcom, Taito và Namco đều tham gia vào việc này và vẫn là những nhà phát triển nổi bật cho đến tận ngày nay. Ngay cả Square và Enix cũng đạt được thành công lớn khi đưa Final Fantasy và Dragon Quest lên NES. Giờ đây, 20 năm sau khi hai công ty sáp nhập thành vào Square Enix, cả hai thương hiệu này vẫn đang phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, có lẽ là do những định kiến về game vẫn còn nặng vào thời điểm đó, nên bất chấp tất cả những thành công và doanh số bán hàng cao, NES thậm chí còn không thể vào được 10 máy chơi game điện tử bán chạy nhất mọi thời đại, với khoảng 62 triệu chiếc tính đến thời điểm hiện tại, thậm chí cả PlayStation Portable cũng có doanh số cao hơn, nhưng máy chơi game gia đình mang tính đột phá của Nintendo vẫn được cho là một trong những sản phẩm công nghệ quan trọng nhất từng được tạo ra và là sản phẩm đã cứu cả ngành game.

Masayuki Uemura nói với tạp chí Used Games vào năm 2000: “Khi game console được phổ biến và giới thiệu tới mọi người, có cảm giác như tất cả chúng ta đang cùng nhau khám phá một thế giới mới của những giấc mơ. Tôi tin rằng vẫn còn điều kỳ diệu được tìm thấy trong thế hệ game cũ hơn đó.”

Ông đã đúng. Phiên bản NES Classic - một máy game giả lập chuyên dụng bao gồm 30 tựa game kinh điển của NES - được Nintendo tung ra từ cuối năm 2016 đến năm 2017 với khoảng 2,3 triệu chiếc được bán hết ngay lập tức. Lần ra mắt lại vào năm 2018 cũng có nhu cầu mua tương tự.

Tuy nhiên, di sản lâu dài của NES nằm ở Nintendo Switch, cho đến nay đã bán được hơn 129 triệu chiếc. Với các bằng sáng chế cho thấy Nintendo Switch 2 đang trên đường ra mắt, giờ đây là thời điểm tốt nhất để ghi nhớ những gì NES và những tựa game đi đầu như Mario đã làm được cho ngành công nghiệp game 38 năm trước.