5 hiểu lầm thường gặp nhất khi mọi người nói về thuyết tiến hóa

Trong vòng hơn 150 năm qua, thuyết Tiến hóa của Charles Darwin đã rất thành công trong việc mô tả và giải thích thế giới tự nhiên. Tuy nhiên, nó cũng để lại cho nhiều người không ít những hiểu lầm nghiêm trọng.

Nhiều người không hề tin và chấp nhận thuyết Tiến hóa. Một số khác hỏi những câu hỏi ngô nghê như: “Nếu con người tiến hóa từ khỉ, tại sao khỉ ngày nay không tiến hóa?”. Vậy mà chẳng có mấy ai hỏi tại sao một quả táo lại không rơi lên trời, nghi ngờ định luật Vạn vật hấp dẫn của Newton hay thuyết Tương đối của Einstein.

Rất nhiều người đang hiểu lầm về thuyết Tiến hóa

Dưới đây có lẽ là 5 hiểu lầm thường gặp nhất khi mọi người đề cập đến thuyết Tiến hóa. Hi vọng những lời giải thích có thể khiến họ hài lòng:

1. Thuyết Tiến hóa chỉ là "lý thuyết" và không có thật

Theo một cuộc khảo sát trong năm 2005 tại Anh, hơn 20% dân số không chắc chắn về sự chính xác của thuyết Tiến hóa cũng như không chấp nhận nó. Trong khi đó, thuyết Tiến hóa được giảng dạy xuyên suốt trong nhiều bài học từ khi trẻ em ở Anh lên 10 tuổi đến khi học hết phổ thông.

Mới đây, chính một hiệu trưởng trường tiểu học ở Anh phát biểu trên mạng xã hội rằng: “Tiến hóa không phải là một thực tế. Đó là lí do tại sao nó được gọi là một lý thuyết. Có nhiều bằng chứng rằng Kinh Thánh mới là sự thật”. Ngay lập tức, nó nhận rất nhiều phản ứng từ phía dư luận.

Bạn tin quả táo rơi xuống đất, tại sao lại không tin thuyết Tiến hóa?

Trên thực tế, thuyết Tiến hóa đúng là một lý thuyết nhưng nó được hiểu theo nghĩa khoa học. Lý thuyết khoa học là hình thức đáng tin cậy nhất, chặt chẽ nhất và toàn diện về kiến thức. Nó khác xa với cách nói “lý thuyết” phổ thông, để ám chỉ một điều gì đó không thể trở thành hiện thực và không được chứng minh.

Nếu ai đó không tin lý thuyết khoa học không có thật, dường như họ cũng không thể tin một quả táo sẽ rơi xuống đất, theo định luật Vạn vật hấp dẫn của Newton.

2. Con người có nguồn gốc từ khỉ

Sai hoàn toàn. Tổ tiên của chúng ta không phải một con khỉ. Thuyết Tiến hóa chỉ ra rằng con người, khỉ và vượn đều bắt nguồn từ một loài. Chúng chỉ là họ hàng gần gũi với chúng ta. Con người cũng chia sẻ nhiều hơn 90% chuỗi gen với tinh tinh. Tuy nhiên, tổ tiên chung của tất cả không phải một con khỉ. Những nghiên cứu gần đây nhất chỉ ra rằng một loài giống vượn, có những đặc điểm phù hợp với việc sử dụng công cụ mới là tổ tiên của con người. Chúng đã thống trị Trái Đất cách đây 7 triệu năm.

Khỉ là họ hàng, không phải tổ tiên của con người

3. Chọn lọc tự nhiên là có mục đích

Nếu chọn lọc tự nhiên là có mục đích, nó đã biến mọi sinh vật sống thành siêu sinh vật rồi. Trên thực tế, có nhiều loài không thích nghi hoàn toàn với điều kiện sống của môi trường. Điển hình như cá mập, nó không có các túi khí để kiểm soát sự nổi của mình, thứ mà các loài cá có xương các đều sở hữu.

Mặc dù vậy, điều này không hề bác bỏ thuyết Tiến hóa. Chọn lọc tự nhiên chỉ ngẫu nhiên ủng hộ một số tính trạng và đặc điểm tốt của sinh vật phù hợp với môi trường và chúng phải có sẵn.

Con người không thể quang hợp, chọn lọc tự nhiên không có lỗi

Con người không thể quang hợp giống như thực vật. Lí do vì quang hợp không phải một đặc tính có sẵn ở động vật. Chọn lọc tự nhiên chỉ giúp một đặc tính sinh học trở nên nhiều hoặc ít phổ biển hơn trong quần thể. Nó không biến sinh vật thành hoàn hảo.

4. Các cơ quan phức tạp được tạo ra không nhờ tiến hóa

Một lập luận phổ biến của những người ủng hộ thuyết Sáng tạo: mắt của chúng ta quá hoàn hảo, nó có các bộ phận được sắp xếp một cách hoàn hảo để giúp con người và động vật có thể nhìn. Họ cho rằng không có bằng chứng nào cho thấy mắt đã được tiến hóa, nó phải được “ai đó” tạo ra.

Tuy nhiên, ngay khi lập luận được đưa ra, Darwin đã có lời giải thích. Ông cho rằng mắt có nguồn gốc từ các cơ quan trước đó. Chúng có thể chỉ là các bộ phận phát hiện ánh sáng mà không cung cấp tầm nhìn cho sinh vật.

Sự tiến hóa của mắt là có thể giải thích

Nhiều năm sau, các nhà khoa học đã tìm ra bằng chứng cho lập luận của Darwin. Đúng là trải dài về giai đoạn đầu của tiến hóa ở động vật, họ tìm thấy các cơ quan đóng vai trò “con mắt nguyên thủy”. Trong động vật thân mềm như ốc sên và sâu, chúng có các tế bào cảm giác ánh sáng trải rộng trên bề mặt cơ thể, giúp phân biệt ánh sáng và bóng tối.

5. Tôn giáo không tương thích với thuyết Tiến hóa

Tôn giáo phải mang tính chất xây dựng khi đặt cạnh khoa học

Khi nhận ra rằng thuyết Tiến hóa không phải lý thuyết về nguồn gốc sự sống, bạn sẽ thấy nó chẳng có gì mâu thuẫn với tôn giáo. Thuyết tiến hóa đơn giản chỉ giải thích cách thức các loài thay đổi theo thời gian.

Giáo hoàng Francis gần đây nhắc lại rằng niềm tin vào thuyết Tiến hóa khống phải là không phù hợp với đức tin Công giáo. Malcom Brown, một mục sư của Giáo hội Anh cũng tuyên bố: “Chọn lọc tự nhiên hoàn toàn có ý nghĩa, nó là cách để hiểu quá trình tiến hóa của vạn vật qua hàng ngàn năm. Một tôn giáo tốt cần phải mang tính chất xây dựng khi đặt cạnh khoa học”.

Tham khảo ScienceAlert