Ai là người đã tạo ra “Màn hình xanh chết chóc” trên Windows?

Vào thứ Sáu tuần trước, một sự cố được mô tả là "nghiêm trọng nhất ngành công nghệ" đã diễn ra và khiến hàng loạt dịch vụ phải ngừng hoạt động do lỗi "Màn hình xanh chết chóc" xuất hiện trên các hệ thống Windows.

Tuy Microsoft báo cáo chỉ khoảng 8,5 triệu máy tính mắc phải lỗi này (dưới 1% tổng số PC Windows trên toàn thế giới), nhưng do các máy phục vụ trong doanh nghiệp và không ít thuộc về các dịch vụ vận chuyển, hàng không, nên do đó tác động của nó đến mọi người là rất lớn.

Công bằng mà nói, Microsoft không phải công ty trực tiếp gây ra sự cố mà mọi chuyện là do một bản cập nhật lỗi từ CrowdStrike đến các đối tác sử dụng Windows. CrowdStrike là công ty có tiếng trọng việc cung cấp bảo mật cho doanh nghiệp, bản cập nhật được CrowdStrike thiết kế để "nhắm mục tiêu vào những tác nhân độc hại mới được phát hiện trong các cuộc tấn công mạng". Thật không may, nó bao gồm một lỗi logic, làm hỏng hệ điều hành.

Sự cố CrowdStrike khiến nhiều hệ thống máy tính doanh nghiệp dính lỗi màn hình xanh

Cũng chính "nhờ" sự cố này mà lỗi Màn hình xanh chết chóc (Blue screen of death - BSOD) từ một thứ đa phần chỉ được biến đến trong giới công nghệ bỗng nhiên đã trở nên nổi tiếng toàn thế giới khi nó xuất hiện trên màn hình thông báo ở hàng loạt sân bay. Nếu bạn tò mò về BSOD thì chúng ta hãy xem qua một chút về lịch sử của lỗi "huyền thoại" này nhé.

BSOD xuất hiện từ khi nào?

Về mặt chính thức, Microsoft lần đầu tiên giới thiệu BSOD trên Windows NT 3.1 vào năm 1993. Vào lúc đó, màn hình xanh chết chóc được biết đến với cái tên Stop Error. Một lỗi nghiêm trọng khiến hệ điều hành Windows gặp sự cố với màn hình xanh và chữ đầu tiên trong thông báo là "STOP".

Màn hình xanh trên Windows NT 3.1

Nhưng lịch sử của lỗi màn hình xanh còn đi xa hơn thế, ngay từ bản Beta Release đầu tiên của Windows 1.0 thì hệ điều hành đã có thể hiển thị màn hình lỗi. Lúc đó, nếu Windows phát hiện một bản DOS khác với dự kiến, thông báo lỗi "Incorrect DOS version" sẽ hiện ra. Chức năng này vẫn tồn tại trong bản phát hành chính thức (phiên bản 1.01); tuy nhiên, màn hình xanh sẽ hiển thị các ký tự ngẫu nhiên sau dòng chữ "Incorrect DOS version".

Màn hình khởi động của Windows 1.01/2.03 tràn ngập các ký tự ngẫu nhiên do xung đột phiên bản DOS

Windows 3.0 sử dụng màn hình văn bản để hiển thị các thông báo hệ thống quan trọng, thường là từ driver hoặc các tình huống khác khiến chương trình không thể chạy. Windows 3.1 đã thay đổi màu của màn hình này từ đen sang xanh. Hệ thống cũng hiển thị màn hình xanh khi người dùng nhấn tổ hợp phím Ctrl+Alt+Delete để chạy trình quản lý tác vụ đơn giản, dành để thoát khỏi những chương trình không phản hồi.

Khi hệ điều hành Windows phổ biến hơn thì cũng là lúc nhiều người dùng gặp phải BSOD hơn. Người ta thường nhớ các lỗi "A problem has been detected" hay "Fatal System Error…" khi màn hình xanh chết chóc xuất hiện trên các bản Windows XP, Vista, Windows 7.

Một lỗi màn hình xanh phổ biến trên các bản Windows cũ

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến BSOD, màn hình này thường biểu thị xung đột hoặc lỗi ở cấp độ kernel, theo Mike Walters, đồng sáng lập của công ty bảo mật Action1, "những lỗi như vậy đặc biệt khó chẩn đoán và sửa chữa vì chúng hoạt động ở cấp độ sâu nhất của hệ điều hành, nơi diễn ra các tương tác chi tiết với phần cứng." Tuy nhiên, những lỗi này trước đây cũng đã từng xuất hiện do vấn đề về bộ nhớ bị lỗi hoặc vấn đề quá nhiệt.

Windows XP, Vista và 7 sử dụng phông chữ Lucida Console, chuyển sang Windows 8 và Windows Server 2012, Microsoft sử dụng phông chữ Segoe UI. BSOD trên Windows 8 và Windows Server 2012 được hiển thị ở độ phân giải cao hơn các phiên bản Windows trước, đồng thời cũng có màu xanh nhẹ hơn và có hình mặt buồn kèm thông báo "Your PC ran into a problem that it couldn’t handle".

Windows 8 giới thiệu hình mặt buồn kèm màn hình xanh

Windows 10 và 11 về cơ bản vẫn giữ lại giao diện màn hình xanh này, nhưng kèm theo mã QR và màu xanh đậm hơn một chút. Một điều thú vị là Microsoft từng "khai tử" màn hình xanh và thay bằng "màn hình đen chết chóc" trên Windows 11 nhưng sau đó đã quay về màu xanh như cũ.

Những phiên bản Windows hiện đại kèm theo mã QR ở màn hình xanh

Windows 11 từng có "Màn hình đen chết chóc"

Cho đến nay, màn hình xanh chết chóc vẫn còn là một chức năng thông báo lỗi mang tính biểu tượng của Windows và toàn thế giới đã vất vả với nó bởi sự cố từ CrowdStrike, nhưng có một bí ẩn tồn tại 30 năm xoay quanh nguồn gốc của BSOD, đó chính là ai đã tạo ra lỗi này?

Ai là người tạo ra BSOD?

Một bài đăng trên blog nhà phát triển Microsoft từ Raymond Chen vào năm 2014 cho biết cựu CEO Microsoft Steve Ballmer đã viết văn bản cho hộp thoại Ctrl+Alt+Del trong Windows 3.1. Bài đăng đó đã tạo ra vô số câu chuyện trong giới công nghệ khẳng định Ballmer là người phát minh ra "Màn hình xanh chết chóc". Những tranh cãi đó dẫn đến việc Chen tiếp tục đăng bài trên blog nhà phát triển, có tiêu đề "Steve Ballmer không viết màn hình xanh chết chóc".

Cựu CEO Microsoft Steve Ballmer

"Không hiểu sao người ta lại đưa tin rằng Steve Ballmer viết ra lỗi màn hình xanh chết chóc. Tất cả những bài báo đó đều trích dẫn bài viết của tôi có tiêu đề 'Ai đã viết văn bản cho hộp thoại Ctrl+Alt+Del trong Windows 3.1?' Bằng cách nào đó, họ bỏ qua phần 'Hộp thoại Ctrl+Alt+Del' và thay thế nó bằng "màn hình xanh chết chóc" để thu hút người xem," Chen viết trong một đoạn văn dài.

Chen sau đó tuyên bố rằng chính anh là người tạo ra "Màn hình xanh chết chóc", nói rằng anh ta đã mã hóa nó vào Windows 95. Vấn đề là, BSOD đã tồn tại trong các phiên bản Windows trước và 95 chỉ loại bỏ nó. Chen đã thêm màn hình này trở lại và nói rằng: "Tôi là người đã code nó. Hoặc ít nhất là sửa đổi nó lần cuối." Không ai tỏ ra nghi ngờ về tuyên bố của Chen vào năm 2014, cho đến năm 2021, khi cựu nhà phát triển Microsoft Dave Plummer vào cuộc. Theo Plummer, "Màn hình xanh chết chóc" thực sự là tác phẩm của nhà phát triển Microsoft John Vert, người mà Plummer nói là cha đẻ của lỗi màn hình xanh kể từ Windows NT 3.1 và không Vert lấy cảm hứng từ màn hình quản lý tác vụ đơn giản của Windows 3.x

Cựu nhà phát triển Microsoft Dave Plummer

Theo Plummer (người từng làm việc trực tiếp với Vert), lỗi Stop được gán màu xanh dương vì chiếc máy mà Vert sử dụng (MIPS RISC) và trình soạn thảo yêu thích của anh ấy vào thời điểm đó (SlickEdit) đều có văn bản màu trắng trên màn hình xanh và "việc sử dụng cùng một màu sẽ dẫn đến trải nghiệm lập trình nhất quán hơn". Hiện tại, đây dường như là câu chuyện được nhiều người tin tưởng nhất về "cha đẻ của BSOD".