Ai là người được lợi sau khủng hoảng Volkswagen?

CEO từ chức, án phạt hơn 18 tỷ USD đang treo lơ lửng trên đầu, có lẽ khó có thể dùng từ nào khác ngoài "khủng hoảng" để mô tả tình trạng "người khổng lồ xe hơi" Volkswagen hiện nay. Thậm chí, hệ quả của sự việc này còn nghiêm trọng hơn nhiều người nghĩ khi những chiếc xe sử dụng động cơ diesel đã bị thay đổi vị thế từ phương tiện thân thiện với môi trường thành "kẻ tội đồ" trong mắt người dùng. Ngay lập tức, nhiều người đã nghĩ đến một loạt phương tiện thay thế xứng đáng trong tình huống này: những chiếc xe hybrid và xe điện.

Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ thế nào là xe hybrid? Một chiếc xe được gọi là "Hybrid" nếu nó sử dụng từ 2 loại năng lượng trở lên để tạo ra lực kéo. Nói một cách chính xác hơn, xe Hybrid sẽ được trang bị một động cơ đốt trong truyền thống, một bình chứa nhiên liệu, một khối pin và một hay nhiều động cơ điện. Xe Hybrid thường hay bị nhầm lẫn với "xe điện" - loại xe chỉ dùng năng lượng điện sạc từ bên ngoài để vận hành, loại xe này được gọi là "Plug-in Hybrid".

Xe Hybrid được chế tạo để kết hợp động cơ xăng và động cơ điện một cách hợp lý nhằm đạt được những yêu cầu khác nhau, ví dụ như: cải thiện mức tiêu hao nhiên liệu, gia tăng sức mạnh hoặc cung cấp thêm năng lượng cho những thiết bị điện tử và tiện nghi trên xe. Theo lý thuyết, xe hybrid dạng lai diesel - điện sẽ là mô hình đạt hiệu quả cao hơn trong việc tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, hệ thống này có cơ cấu phức tạp và giá thành sản xuất cao hơn dạng xăng - điện khá nhiều. Chính vì thế, những chiếc xe hybrid diesel - điện không được sản xuất phổ biến bằng các mô hình Hybrid sử dụng động cơ xăng như hiện tại.

Cuộc chiến giữa xe chạy diesel và xe hybrid đã được khởi động từ lâu, nếu xe hybrid thích hợp cho môi trường giao thông đô thị với nhiều điểm dừng thì đường cao tốc lại là địa bàn riêng của xe diesel khi nó tỏ ra vượt trội hơn vì khi chạy ở tốc độ cao trên những chặng đường dài. Vì thế dòng xe này không đem lại hiệu quả cao như những chiếc ô tô chạy xăng thông thường. Để khắc phục nhược điểm này, nhiều nhà sản xuất đã cho ra mắt dòng hybrid plug-in với những cục pin lớn hơn, có thể sạc bằng ổ cắm điện thông dụng và có khả năng chạy được trên những quãng đường dài với hiệu suất cao. Tuy nhiên giá bán của dòng hybrid plug-in lại đắt hơn hybrid đơn thuần.

Xe điện - xe hybrid đối đầu xe diesel.

Trước đây, nhiều người chỉ ra sự phân chia này xảy ra là do các nhà sản xuất xe hybrid thường tập trung nhiều hơn vào việc chế tạo ra những khối pin hiệu quả mà coi nhẹ phát triển động cơ. Mặc dù vậy, với sự phát triển về công nghệ, các rào cản về pin trên xe điện và xe hybrid đang dần bị xoá bỏ, giúp chúng cực kỳ thân thiện với môi trường trong khi vẫn tiết kiệm nhiên liệu. Sau khi vụ gian lận khí thải Volkswagen bị phanh phui, tâm lý người dùng đã bị lung lay dữ dội khi những chiếc xe họ tưởng là an toàn với môi trường lại chỉ là trò lừa đảo.

Thực sự đây là một đòn đau đối với người tiêu dùng Hoa Kỳ khi cách đây vài năm họ đã bị thuyết phục bởi các hãng xe như Volkswagen chuyển qua sử dụng xe chạy diesel thay vì xe chạy xăng. Không như ở châu Âu, trước đây đa số người Mỹ thích ô tô chạy xăng hơn chạy dầu diesel. Xe động cơ diesel chiếm khoảng một nửa tổng tiêu thụ ô tô trên toàn thế giới, có nước tỷ lệ thậm chí lên tới 70%, như Ý và Pháp. Người châu Âu thích ô tô chạy diesel hơn chạy xăng vì một lý do rất rõ ràng: động cơ diesel tiết kiệm nhiên liệu hơn động cơ xăng trung bình là 40%.

Trong khi đó, mặc dù xe hơi chạy diesel cũng đã có sự tăng trưởng khá ấn tượng tại Mỹ với 27,4% vào năm 2012, chủ yếu là xe Đức (BMW, Mercedes-Benz và Volkswagen) nhưng với hầu hết các nhà sản xuất xe hơi, Mỹ là thị trường của những chiếc xe chạy động cơ xăng. Ví dụ, Mercedes-Benz có hai phiên bản hybrid của dòng E-Class. Hai xe này dùng chung mô-tơ điện và bộ pin, nhưng một chiếc là động cơ xăng, còn chiếc kia là diesel. Mặc dù bản diesel hybrid có mức tiêu thụ nhiên liệu 4,2 lít/100km, còn bản máy xăng hybrid tiêu thụ trung bình 8,7 lít/100km, nhưng ), nhưng tại Mỹ chỉ có bản chạy xăng.

So sánh giá xăng và dầu diesel tại Hoa Kỳ tháng 11/2013.

Đâu là lý do cho việc này? Giá xe chính là nguyên nhân đầu tiên, xe chạy dầu thường đắt hơn vài nghìn USD so với các bản động cơ xăng. Ví dụ như mẫu Audi A3 bản dầu hệ dẫn động cầu trước đắt hơn 2.700 USD so với A3 động cơ 1.8 tương ứng, ngoài ra Chevrolet Cruze bản dầu cũng cao hơn 1.900 USD so với cùng mẫu nhưng chạy xăng. Thêm vào đó, giá nhiên liệu là nguyên nhân khác. Dầu thường đắt hơn, có thể tới một USD so với xăng tính theo mỗi gallon. Các lý do của việc đắt hơn có rất nhiều: thuế phí, khả năng lọc thấp hơn hoặc tính cạnh tranh để sử dụng làm dầu đốt... Góp phần làm giá dầu cao hơn, nhiều mẫu xe chạy dầu, để giữ mức khí thải thấp, phải có thêm loại chất hỗ trợ, có thể gọi là AdBlue, một dạng chất lỏng kiểm soát khí thải.

Chính vì thế mà mặc dù tiết kiệm nhiên liệu, người Mỹ lại tỏ ra không ưa xe hơi động cơ dầu. Nhưng họ có thể bỏ lỡ một khoản tiết kiệm không nhỏ nếu sử dụng trường kỳ. Viện Nghiên cứu Giao thông thuộc Đại học Michigan thực hiện nghiên cứu cho thấy một khi tổng chi phí sử dụng - gồm cả nhiên liệu, sửa chữa và giá trị thặng dư của chiếc xe sau một số năm - được tính gộp lại, thì xe chạy dầu lại nhiều lợi thế hơn xe dùng xăng.

Về sau, khi người dân Mỹ bắt đầu nhận thấy những lợi ích thực sự của động cơ diesel trong cuộc chiến bảo vệ môi trường của nhân loại thì họ đã bắt đầu chi tiền vào dòng xe này và dòng xe hybrid, mặc dù vậy như đã nói ở trên dòng xe hybrid trước đây vốn chỉ phù hợp với môi trường đô thị trong khi đó nếu muốn đi những quãng đường xa thì dòng xe diesel lại tỏ ra vượt trội hơn. Với một đất nước rộng lớn và có hệ thống đường cao tốc liên bang khổng lồ như Hoa Kỳ, rõ ràng lựa chọn xe diesel là hoàn toàn phù hợp. Nhưng Volkswagen đã phá hỏng tất cả, cộng với việc dòng xe hybrid ngày càng được cải tiến và các mẫu xe điện như Tesla Model S đang thể hiện được những ưu thế của mình thì có lẽ tương lai của dòng xe diesel sẽ rất mịt mờ.

Thậm chí, ngay tại Châu Âu thì những chiếc xe diesel cũng đã mất dần những khách hàng thân thuộc của mình vì lý do bảo vệ môi trường. Nhiều năm qua, khách hàng ưa chuộng xe diesel vì chính sách thuế và niềm tin rằng dòng xe này có khả năng tiết kiệm nhiên liệu cao hơn 30% so với xe xăng cũng như mức độ thải khí CO2 thấp hơn. Dù xe máy dầu tiết kiệm nhiên liệu nhưng vẫn gây ô nhiễm hơn rất nhiều so với các động cơ xăng hiện đại.

Máy dầu thải ra lượng lớn oxit nitơ (NO), là các độc tố gây ngộ độc phổi mạnh nhất. Vấn đề này được cho là đã giải quyết bằng các quy định của Liên minh châu Âu mới, còn gọi là quy tắc Euro 6, áp dụng cho các dòng xe ô tô mới. Nhưng việc tuân thủ Euro 6 được đánh giá trong môi trường phòng thí nghiệm, nên không ít người cho rằng trong thực tế, các quy tắc này thường không hiệu quả và vụ việc Volkswagen một lần nữa càng khẳng định điều này.

Elon Musk sẽ làm bá chủ ngành công nghiệp xe hơi?

Có thể nói sự việc Volkswagen đã trở thành giọt nước tràn ly cho vấn đề bảo vệ môi trường của ngành công nghiệp xe hơi, nó có thể là dấu chấm hết cho kỷ nguyên xe chạy nhiên liệu hóa thạch như xăng, dầu diesel và mở ra một thời đại cho những chiếc xe thân thiện với môi trường theo đúng nghĩa đen và không có sự gian dối - xe hybrid và xe điện. Lúc này, chúng ta lại phải nghĩ đến ông trùm của những dòng xe này - Elon Musk cùng hãng xe Tesla Motors của mình.

Tổng hợp