Alameda là ‘quả bom nổ chậm’: Bất ổn từ trước khi FTX sụp đổ, tài sản ‘bốc hơi’ gần 70% vẫn nổ về mức lãi suất trên trời

Sam Bankman-Fried xây dựng sàn giao dịch tiền số FTX nhờ danh tiếng công ty giao dịch Alameda Research, theo WSJ.

Bản thân Alameda chỉ đơn thuần áp dụng “phép thuật” kiểu Phố Wall vào thế giới tiền số, song ai nấy đều chắc nịch nó sẽ thắng lớn. Các giao dịch bên ngoài Alameda, trong đó có vụ cá cược liên quan đến Bitcoin tại Nhật Bản, không hề được tiết lộ nhiều với cánh báo chí.

Trước khi bị công tố viên liên bang buộc tội vào tháng 12 với loạt tội danh, Bankman-Fried cho biết Alameda đã “làm ăn rất phát đạt” cho đến khi bất ngờ lao dốc vào tháng 11. Bankman-Fried khai vào thời điểm đó, bản thân không còn điều hành Alameda nữa và khi kịp nhận thức được vấn đề thì đã quá muộn.

Nhìn sâu hơn, có thể thấy Alameda chưa từng hoạt động hiệu quả. Bankman-Fried lấn sâu quyền hành ngay cả khi đã thôi giữ chức Giám đốc điều hành vào tháng 10/2021. Công ty này cược lớn, thắng một số và thua cũng nhiều. Bankman-Fried liên tục vay mượn tiền mặt và tiền số để thúc đẩy những thương vụ này, đồng thời hứa hẹn về mức lãi suất khủng 2 chữ số.

Vào năm 2020, Citigroup xem xét xây dựng quan hệ đối tác với Alameda và một số công ty khác để triển khai hoạt động kinh doanh cho vay tiền số. Austin Campbell, khi đó là Giám đốc cho biết ông đã vô cùng hoài nghi về Alameda sau khi nhận được những câu trả lời mơ hồ từ phía đối tác.

“Điều mà tôi nhận ra ngay lập tức là Alameda thiếu hoàn toàn khung quản lý rủi ro. Họ đã không thể trình bày rõ ràng theo bất kỳ cách nào có ý nghĩa”, Austin Campbell nói.

Một thời gian sau, với chút danh tiếng có được trong giới tiền số, Alameda dùng hàng tỷ USD đánh cắp từ các khách hàng FTX để đặt cược vào một tương lai phát triển. Bản thân Alameda cũng mua nhiều bất động sản và quyên góp tiền cho các chính trị gia, theo WSJ.

Đến năm 2022, tất cả sụp đổ. Cả FTX và Alemeda đều xin bảo hộ phá sản, nợ khách hàng hàng tỷ USD và xói mòn niềm tin vào thị trường tiền số rộng lớn hơn.

Việc Bankman-Fried một mực đổ lỗi cho việc lưu trữ hồ sơ cẩu thả khiến nhiều người nghi ngại rằng, vị cựu CEO này khả năng cao sẽ không nhận tội trong phiên điều trần ngày 3/1tới đây. Tuy nhiên trước đó, Caroline Ellison, cựu Giám đốc điều hành Alameda và Gary Wang, đồng sáng lập, đã nhận mọi tội danh và hợp tác với các công tố viên trong suốt quá trình lấy lời khai.

Trước đây, mọi người vẫn nghĩ Bankman-Fried thành lập công ty để cho đi một phần lợi nhuận, đồng thời hướng các khoản quyên góp đến nơi mà chúng phát huy tác dụng nhất. Một trong những cách Bankman-Fried dùng để huy động vốn là vận động các cá nhân giàu có, trong đó có Jaan Tallinn, đồng sáng lập Skype với khoản tiền trị giá khoảng 100 triệu USD ether.

Giao dịch lớn đầu tiên của Alameda diễn ra tại Nhật Bản. Các nhà đầu tư kiếm lợi nhuận bằng cách mua Bitcoin ở nơi khác, sau đó bán chúng cho người mua tại Nhật Bản với giá cao hơn để ăn chênh. Cách này đã giúp Alameda kiếm được từ 10 đến 30 triệu USD lợi nhuận trước khi chênh lệch giá dần thu hẹp vào đầu năm 2018.

Trong khi đó, thuật toán Alameda, vốn được thiết kế để thực hiện một số lượng lớn các giao dịch tự động nhanh chóng, đang gặp vấn đề nghiêm trọng do phán đoán sai cách vận động của giá.

Mùa xuân năm 2018, tài sản Alameda đã giảm gần 70% xuống còn khoảng 30 triệu USD, một phần do thua lỗ khi đặt cược vào XRP, token của mạng thanh toán Ripple. Bankman-Fried lúc này rất cần một khoản tiền lớn để duy trì hoạt động. Hắn đánh liều hứa nhăng cuội với những người cho vay tiền, rằng họ sẽ có thể thu được lợi nhuận hàng năm lên tới 20%.

Tháng 1/2019, 1.500 người đã đến Singapore tham dự Tuần lễ Chuỗi khối Binance. Alameda chi 150.000 USD để tài trợ cho hội nghị như một cách để tìm kiếm những nhà đầu tư mới sau khi thảo luận về tương lai của ngành công nghiệp tài sản số non trẻ.

Tháng 2/2019, Bankman-Fried bắt đầu chuyển công ty từ California sang Hong Kong (Trung Quốc). Nhóm nhân viên khoảng 20 người đã phải làm việc trong nhiều giờ vì thị trường tiền số hoạt động 24/7.

Sự sụp đổ khi đó của một số sàn giao dịch đã truyền cảm hứng cho Bankman-Fried thành lập “con cưng” cho riêng mình. Ý tưởng cốt lõi là xây dựng một sàn giao dịch giúp các nhà đầu tư tổ chức có một nơi an toàn để kiếm lời.

Dưới sự hỗ trợ của Alameda, khi đó là một trong những nhà giao dịch tiền số lớn nhất thế giới, FTX chính thức được ra mắt vào tháng 4/2019. Được biết công ty thương mại này đóng vai trò như một nhà tạo lập thị trường chính của sàn giao dịch, tức nghĩa luôn sẵn sàng để mua và bán bất cứ khi nào các nhà giao dịch có nhu cầu. Alameda đôi khi còn chấp nhận thua lỗ trong một số giao dịch để thu hút thêm nhiều khách hàng.

Một kế hoạch đã được Bankman-Fried nghĩ ra để Alameda vay tiền từ sàn giao dịch, theo WSJ. Cụ thể, y bảo đồng sáng lập Wang viết mã cho phép Alameda luôn mang số dư âm trên FTX, bất kể nó đã đăng ký bao nhiêu tài sản thế chấp với sàn giao dịch. Bankman-Fried cũng đảm bảo rằng tài sản thế chấp của Alameda trên FTX sẽ không tự động bị bán đi, ngay cả khi giá trị đã giảm xuống dưới mức cho phép.

“Số dư âm” hiểu nôm na là hình thức giúp các nhà giao dịch không bị thua lỗ quá nhiều và nó đã giúp Alameda nâng hạn mức tín dụng từ FTX một cách hiệu quả. Bankman-Fried thậm chí còn nhiều lần yêu cầu Wang và các kỹ sư FTX nâng giới hạn vay thực tế lên hàng chục tỷ USD.

Kể từ khi FTX sụp đổ, Bankman-Fried cố gắng phủ nhận mỗi quan hệ giữa mình và Alameda. “FTX là một công việc toàn thời gian. Não tôi không còn đủ chỗ để hiểu những gì đang diễn ra tại Alameda”, y nói.

Cơ quan điều tra cho biết vị cựu CEO này đã lấn sâu quyền hạn vào cả FTX và Alameda. Theo SEC và CFTC, 2 công ty cùng chia sẻ công nghệ và không gian văn phòng. Các Giám đốc điều hành hàng đầu, bao gồm Bankman-Fried, Ellison và Wang, cùng làm việc tại một căn hộ ở Bahamas, nơi họ coi là “nhà”, sau đó lợi dụng sức mua của Alameda để thổi phồng giá trị của một loại tiền số.

“Đó là những dấu hiệu đáng báo động mà lẽ ra chúng ta phải nắm bắt được”, Patrick Heusser, Giám đốc thương mại một công ty môi giới cho biết.

Cuối năm 2021, Alameda thu hẹp trọng tâm chiến lược. Trong khi các đối thủ như Wintermute Trading và Jump Trading Group tạo lập thị trường bằng Bitcoin và Ether, Alameda lại tập trung vào những token kiểu như Shiba Inu, trong đó có FTT – loại token do chính FTX giới thiệu. Alameda sau đó kiếm được hơn 1 tỷ USD lợi nhuận vào năm 2021 – thời điểm một loạt các loại tiền điện số tăng vọt, kể cả khi chúng được tạo ra như một trò đùa.

“Rủi ro tiềm ẩn là rất lớn khi một sàn giao dịch số đóng vai trò là nhà tạo lập thị trường lớn nhất”, Jeff Dorman, Giám đốc đầu tư công ty Arca, cho biết.

Tháng 12/2021, Bitcoin chạm đỉnh. FTX huy động được hơn 1 tỷ USD từ các nhà đầu tư mạo hiểm. Bankman-Fried chỉ còn vài tuần nữa là huy động được thêm 400 triệu USD cho sàn giao dịch.

Y đã đến dinh tổng thống Kazakhstan, một trung tâm hoạt động khai thác Bitcoin cách cơ sở Bahamas chừng 6.800 dặm. Ngồi với một nhóm nhỏ các nhà quản lý tài sản phương Tây và Giám đốc điều hành quỹ phòng hộ, Bankman-Fried thao thao bất tuyệt về tương lai tiền số, bất chấp những lo ngại xoay quanh ngành công nghiệp tỷ USD.

Sự hỗ trợ của Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev đối với các công cụ khai thác tiền số có ý nghĩa rất lớn đối với Alameda. Công ty thương mại này sau đó đã bơm hơn 100 triệu USD vào một loạt trung tâm dữ liệu ở Kazakhstan.

Theo tài liệu điều tra, Alameda đã đầu tư 1,4 tỷ USD vào các công ty khởi nghiệp trong năm 2021, tăng khá nhiều so với mức 10,5 triệu USD một năm trước đó. Sự sụp đổ của thị trường hồi tháng Năm đã gây ra một loạt các vụ vỡ nợ song hàng trăm triệu USD đã được Bankman-Fried bơm nóng để vực dậy các công ty sắp phá sản.

Những khoản đầu tư khiến Alameda cạn kiệt, trong khi khách hàng của FTX muốn nhanh chóng lấy lại số tiền đã gửi ở sàn giao dịch. Dĩ nhiên, không phải ai cũng may mắn làm được điều này.

Stephen Gibbs, một nhạc sĩ ở Thái Lan cho biết ông đã cố gắng rút tiền khi nghe câu chuyện động trời của sàn giao dịch. Tuy nhiên, do FTX đóng băng toàn bộ các dịch vụ, lệnh của ông chỉ ở trạng thái “được yêu cầu” và không có thêm bất kỳ động tĩnh gì .

“Nếu bạn không thể tin tưởng một sàn giao dịch như FTX thì bạn sẽ không tin tưởng bất kỳ sàn giao dịch nào. Nếu bạn không tin tưởng bất kỳ sàn giao dịch nào, vấn đề hôm nay của giới tiền số sẽ không diễn ra”, ông Gibbs chia sẻ.

Được biết vài tháng trước khi đế chế của mìnhsụp đổ, Bankman-Fried đã suy nghĩ về việc đóng cửa Alameda.

“Tôi chỉ mới bắt đầu nghĩ về điều này ngày hôm nay và vì vậy, vẫn chưa xem xét kỹ lưỡng. Tuy nhiên, tôi nghĩ đã đến lúc Alameda phải đóng cửa”, Bankman-Fried nói.

Theo: WSJ, Bloomberg