Apple đang phá bỏ những nguyên tắc thiết kế trên Mac thời Steve Jobs còn sống như thế nào

Thật dễ để tìm thấy một người dùng bất kỳ có ý kiến rằng: "Apple đã tụt dốc kể từ khi Steve Jobs qua đời". Tuy vậy, lời khẳng định đó hoàn toàn dựa vào cảm nhận cá nhân và cũng chưa có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy Apple đang dần thất thế trước các đối thủ khác. Nhưng thực sự, không biết có phải do cái bóng của Steve Jobs quá lớn hay không, nhưng tôi thấy sau mỗi lần cập nhật hệ điều hành là mỗi lần Apple "ăn mòn" ngôi vương mà Steve Jobs đã dày công xây dựng hầu như suốt quãng đời của ông.

***Bài viết này chỉ mang tính cảm nhận cá nhân cá nhân của tác giả Nicholas W. Howard***

Lịch sử giao diện người dùng của Apple

Ngày xửa ngày xưa, Apple đã làm một điều không tưởng đối với cộng đồng công nghệ thời bấy giờ: giúp một người bình thường, ít kiến thức về máy tính vẫn có thể sử dụng các hệ thống máy tính của Apple. Để làm được điều này, họ đã tích hợp các công nghệ từ công ty nghiên cứu và phát triển của Xerox, Palo Alto Research Center (PARC). Kết quả là một chiếc Macintosh có đầy đủ chuột, desktop, folder, tệp tin và cửa sổ ra đời. Nó bao gồm những nguyên tắc thiết kế sau:

Những nguyên tắc trên được đúc kết từ nhiều năm nghiên cứu. Không chỉ nó xuất hiện trên máy tính, mà những quy tắc trên còn được áp dụng cho các đồ vật hằng ngày.

Trong quá khứ vào thời Steve Jobs, Apple đã rất tuân thủ những nguyên tắc trên, và đó chính là cách Apple đã kéo một lượng lớn người dùng trung thành về cho mình, bất chấp những đối thủ nặng kí khác, nhất là Microsoft Windows vào thời đó. Tuy nhiên, trong những năm qua, Apple dã dần quên đi một vài quy tắc cốt lõi.

Trong bài này, tôi sẽ trình bày Apple đã đánh mất 3 nguyên tắc đầu như thế nào, và họ đã khiến OS X trở nên khó sử dụng hơn ra sao.

1. Sự biến mất của Analogy (mô phỏng vật thật)

Các bạn có còn nhớ những vật thể 3D, mô phỏng theo đồ vật thật ở Dock trên hệ điều hành Mac từ OS X Leopard (2007) đến OS X Mavericks (2013)? Kể từ bản cập nhật sau khi Maverick xuất hiện, OS X Yosemite, Apple đã từ bỏ chủ nghĩa tả thực và chuyển sang thiết kế dạng phẳng (2D) cho đến tận nay. Ai trong chúng ta còn nhớ ứng dụng Notes trong quá khứ, được Apple thiết kế mô phỏng hoàn hảo tập giấy ghi chú ở ngoài đời thực, thay vì mảnh giấy trắng có một chút màu vàng trên đầu như hiện nay?

Cùng với nó, iOS 7 cũng phải hứng chịu số phận tương tự OS X. Trước đó ứng dụng iPhoto giống thật bao nhiêu, thì nay ứng dụng Photo đã trở thành một khối màu một cách vô hồn bấy nhiêu. Một ví dụ khác là ứng dụng Game Center trên iOS 7, nó chỉ là những quả bóng màu mè không mang tính miêu tả về trò chơi tí nào; hoặc trình duyệt web Safari, giờ đây chỉ là một chiếc la bàn mang tính trừu tượng.

Các nút bấm đã dần trở nên không thật, hầu như không còn thành phần nào trong OS X mô phỏng vật thật nữa rồi. Tại sao Apple lại thay đổi thứ đã khiến bao nhiêu người dùng cảm thấy thoải mái và dễ chịu khi sử dụng sản phẩm của công ty? Hiện nay, Apple đang chuộng lối thiết kế trừu tượng hơn là tả thực, sử dụng nhiều thành phần thiết kế phẳng hơn 3D.

2. Sự đẹp và tinh tế đã dần tan biến

Sự đơn giản đến nhàm chán vào thay đổi năm 2014.

Phía bên trái, bạn có thể thấy một giao diện Time machine được thiết kế khá kĩ đến từng chi tiết nhỏ, ví dụ như biểu tượng tả thực có những vệt sao kéo dài (giống như người dùng đang du hành thời gian) và các mô phỏng hoạt họa tạo cảm hứng cho cái tên "Cỗ Máy Thời Gian" dùng để sao lưu hệ thống. Nó khiến người dùng thấy rất đẹp và dễ hình dung Time Machine là gì. Trái lại ở phía bên phải, giao diện Time Machine chỉ là những ô cửa sổ vô hồn, nền được làm mờ một cách lười nhác và không có nhiều hướng dẫn rõ ràng.

Hầu như mọi thành phần trong OS X đã thiếu hồn và sự đẹp đẽ hơn trước, từ biểu tượng, nút bấm, cửa sổ cho đến cách chọn màu, đổ bóng. Tại sao Apple lại nỡ lòng làm vậy? Từ vài năm nay, Apple đã dần tập trung vào việc tối giản hóa/đơn giản hóa mọi thứ, thay vì tập trung vào sự tỉ mỉ và cần mẫn trong từng thành phần OS X hay iOS của họ.

Đã lâu rồi chúng ta không còn thấy quảng cáo hệ điều hành hấp dẫn như thế này.​

3. OS X đã bị hút máu

Khi chúng ta muốn đóng cửa sổ, con trỏ phải di chuyển đến đâu? Dấu "X" màu đỏ. Làm thế nào để biết tệp tin đã được chọn? tên của nó được tô nền màu xanh. Khi tìm kiếm ứng dụng Itunes, phải chọn cái nào? Cái có hình nốt nhạc nhiều màu. Màu sắc chính là thứ tối quan trọng trong việc giúp người dùng phân biệt các vật thể khác nhau một cách dễ dàng.

Màu sắc đã biến mất dần.

Tuy nhiên, dù từng rất chú ý đến màu sắc, nhưng vào những năm gần dây Apple đã dần làm OS X "nhạt" đi dần. Các màu sắc trong những thành phần của OS X nay đã trở thành "50 sắc thái xám" (ngoài trừ những icon ứng dụng sử dụng màu sặc sỡ quá đà) như ví dụ trên. Hiện tượng này đã bắt đầu diễn ra từ bản OS X Lion, tuy đây chỉ là những điều nhỏ nhặt, nhưng nó cũng làm ảnh hưởng không ít đến trải nghiệm của người dùng. Nó làm người dùng khó phân biệt cách thành phần trong cửa sổ hơn. Có lẽ vì quá tôn sùng tính đơn giản và tối giản, Apple đã vô tình đánh mất tính thực dụng mà Steve Jobs luôn đề cao từ xưa đến nay.

Cũng giống như tóc, các biểu tượng của OS X dần "bạc" đi.

Biểu tượng "xóa" nào trông hút mắt nhất?

Apple là một con ma cà rồng đã tự tay hút hết màu sắc của chính mình, giờ đây OS X đã trở thành một thứ hỗn tạp, bao gồm những thành phần quá sặc sỡ hơn mức cần thiết và những thành phần nhạt nhẽo, xám xịt và vô vị.

Click vào đây để đọc phần II.

Theo Nicholas W. Howard