Ba động cơ mới cho ngành giáo dục Việt Nam: Apple - Samsung - Huawei đang tác động thế nào, và vì sao Better Choice Awards 2025 nên nhìn khác đi?

Trong một hệ sinh thái có tới gần 23 triệu học sinh - sinh viên mỗi năm, câu hỏi không còn là "chuyển đổi số có xảy ra không" mà là "ai đang kéo đường ray, ai cấp điện, ai lái đoàn tàu". Bức tranh hiện tại cho thấy một tam giác lực hiếm gặp: Apple định hình trải nghiệm - phương pháp học ở nhóm trường quốc tế và tư thục có năng lực chi trả; Samsung kéo mặt trận STEM phổ thông lên quy mô, biến ý tưởng của học sinh thành dự án có mentor và sân chơi dài hơi; Huawei đóng vai "đường băng" ở bậc đại học - nghề, chuẩn hóa kỹ năng ICT với cuộc thi, học viện, chứng chỉ và học bổng.

Bên dưới tam giác này là một lớp nền ít ồn ào nhưng bám rễ sâu: Google, Microsoft, VNPT và FPT... đảm bảo hạ tầng, dữ liệu và lớp học số vận hành trơn tru.

Các brands công nghệ "định hình" giáo dục số Việt Nam như thế nào?

Apple bước vào giáo dục Việt Nam theo phong cách "điểm nhấn" hơn là "tràn mặt". Không chạy đua về số lượng trường tích hợp, hãng đầu tư vào những mô trường học như Saigon South International School, biến đây trở thành một trong những Apple Distinguished School điển hình trong giai đoạn 2024 - 2027. Bộ công cụ Everyone Can Create, Everyone Can Code, Swift Playgrounds và mạng lưới đại lý giáo dục ủy quyền giúp chuẩn hóa triển khai thiết bị, quản trị tập trung qua Apple School Manager. Apple không đặt mục tiêu "phủ sóng" trường công lập, nhưng ở những môi trường chấp nhận đầu tư, họ trở thành người định chuẩn trải nghiệm học tập số, đặc biệt trong dạy học sáng tạo và lập trình sớm.

Samsung chọn con đường mở rộng bề ngang, lấy STEM và đổi mới sáng tạo làm mũi nhọn. Solve for Tomorrow đã được bản địa hóa nhiều mùa và đã được chứng minh tính hiệu quả, riêng năm 2024 chạm tới hơn 150.000 học sinh Việt Nam. Samsung Innovation Campus đào sâu kỹ năng IoT, AI, Big Data cho hơn 6.400 học viên mùa 2023 - 2024, đặt mục tiêu 6.600 học viên mùa 2024 - 2025, kèm đánh giá lập trình cuối kỳ và tham quan nhà máy. Khi ghép hai chương trình, Samsung tạo thành "đường ống" liên tục từ truyền cảm hứng - phát triển dự án - chuẩn hóa kỹ năng cứng, một cấu trúc hiếm thấy ở phổ thông.

Bên cạnh Solve for Tomorrow, dự án Galaxy Campus Friends của Samsung cũng là một nhân tố quan trọng trong hệ sinh thái giáo dục của Samsung tại Việt Nam. Đây là chương trình đại sứ sinh viên kéo dài 1 năm, bật đèn xanh cho các bạn sinh viên đại diện #TeamGalaxy có cơ hội tiếp cận sớm các thiết bị và công nghệ mới, đồng thời được huấn luyện kỹ năng tạo nội dung số và tư duy lãnh đạo. Chương trình nhắm đến sinh viên có "tâm - trình - khả năng sáng tạo", từ đó góp phần xây dựng cộng đồng người trẻ năng động, biết truyền cảm hứng và lan tỏa giá trị giáo dục công nghệ. (Galaxy Campus Friends khởi đầu tại Việt Nam tuyển chọn 50 đại sứ sinh viên, tham gia lớp học tạo nội dung số và mentoring kỹ năng số; chương trình batch tiếp theo bao gồm kết nối (Connect) tại Việt Nam, hoạt động sáng tạo (Campus Creation Lab) và các chuyến trải nghiệm ngoại khóa để kích hoạt động lực học - sáng tạo trong sinh viên).

Galaxy Campus Friends không trực tiếp dạy IoT hay AI, nhưng tạo nền tảng "tư duy số" cho sinh viên, những người sẽ định hình tương lai giáo dục và sáng tạo nội dung học tập số. Khi các bạn nhận máy Galaxy mới, học làm video chia sẻ trải nghiệm học tập, đó chính là "giáo dục mở rộng" theo tư duy "learning by creating", phổ biến kỹ năng truyền thông số, sáng tạo nội dung, cộng đồng, điều mà nền tảng cần để đào tạo giảng viên và học sinh tương lai tương tác tự tin trong môi trường số hóa.

Ngoài 2 brand công nghệ dẫn đầu là Apple và Samsung, thương hiệu Huawei cũng đóng trọn vai trò "đường băng" ở bậc đại học - nghề. Dự án "Seeds for the Future" mở cửa cho sinh viên tiếp xúc công nghệ và văn hóa doanh nghiệp, Huawei ICT Competition và mạng lưới Huawei ICT Academy tạo chuẩn kỹ thuật toàn cầu, với quy mô kỷ lục hơn 210.000 thí sinh - giảng viên đến từ hơn 2.000 trường ở hơn 100 quốc gia năm 2024-2025. Đội PTIT Việt Nam giành giải cao nhất bảng Computing khu vực châu Á - Thái Bình Dương tháng 3/2025 và tiếp tục ghi dấu ở vòng chung kết toàn cầu tháng 5. Đây là minh chứng cho một pipeline rõ ràng: thi đấu - học viện - chứng chỉ - kết nối doanh nghiệp.

Hệ sinh thái và vai trò "chất nền" cho giáo dục số

Nếu ba động cơ chính định hình phương pháp và kỹ năng, thì lớp nền mới là thứ giúp bánh xe giáo dục số quay bền bỉ. Google for Education hợp tác với TP.HCM triển khai Chrome Education Upgrade, tích hợp Classroom và Workspace, thậm chí sẵn sàng cung cấp miễn phí bộ công cụ cho giáo viên - học sinh. Mô hình này đã được Vinschool kiểm chứng khi kết hợp Google Workspace với Chromebook Samsung từ 2022, cho phép quản trị tập trung và học mọi lúc, mọi nơi.

Microsoft duy trì sức ảnh hưởng từ giai đoạn COVID-19 với hơn 3,36 triệu tài khoản Office 365 cấp cho học sinh - giáo viên, rồi chuyển trọng tâm sang kỹ năng AI. Cam kết đào tạo 2,5 triệu người ở ASEAN đến 2025, trong đó có Việt Nam, đi kèm Minecraft Education để đưa học qua dự án và coding vào lớp học, cho thấy khả năng kết nối năng lực công cụ với kỹ năng nghề nghiệp.

VNPT với vnEdu và FPT với VioEdu là hai "xương sống" nội địa. vnEdu đã hỗ trợ hơn 21.000 trường, 600.000 giáo viên và 8 triệu học sinh trong giai đoạn dịch, hiện có mặt ở hơn 30.000 trường qua hệ sinh thái vnEdu 4.0. VioEdu đạt 20 triệu người dùng năm 2024 và hơn 1 tỷ lượt bài luyện, cung cấp học tập thích ứng bám sát chương trình phổ thông. Cả hai không chỉ quản lý dữ liệu mà còn định hình thói quen học trực tuyến, tạo nền tảng để các giải pháp quốc tế hòa nhập vào môi trường Việt Nam.

Từ góc nhìn này, hạng mục "Giải pháp Đột phá cho Giáo dục trên Nền tảng Số" tại Better Choice Awards 2025 cần được đánh giá không chỉ bằng giao diện hay phần cứng, mà bằng tác động đo được: tỷ lệ hoàn thành học liệu, tốc độ tiến bộ, khả năng tích hợp với hạ tầng hiện có và mức độ cá nhân hóa lộ trình học. Những mô hình kiểu pipeline của Huawei, sân chơi STEM kết hợp đào tạo kỹ năng của Samsung, hay nền tảng học thích ứng quy mô lớn như VioEdu và vnEdu có lợi thế rõ rệt. Ở cực trải nghiệm, Apple với chuẩn Apple Distinguished School cũng là minh chứng đột phá về sư phạm số khi được nội địa hóa học liệu và đào tạo giáo viên bài bản.

Giải thưởng Better Choice Awards muốn hướng tới tính "đột phá" trong giáo dục, vì thế tiêu điểm không nên dừng ở ứng dụng đẹp hay thiết bị mạnh, mà ở pipeline tạo tác động thực sự và bền vững. Khi ba động cơ chính kết hợp với lớp nền vững chắc, giáo dục số Việt Nam mới có thể bước vào giai đoạn 3, nơi học tập chủ động, cá nhân hóa và mở rộng cơ hội trở thành chuẩn chứ không chỉ là thử nghiệm.