Bạn có biết: Microsoft Word là thủ phạm chính cho một trong những nhầm lẫn lớn nhất của ngành công nghệ

Hình ảnh dưới đây hẳn sẽ gợi bạn về điều gì đó xa xưa của ngành công nghiệp điện toán. Chính xác, đây là giao diện của một trong những phần mềm quan trọng nhất của ngành công nghiệp máy tính, Microsoft Word 1.0. Phần mềm này và những phiên bản kế tiếp sau đó đã giúp cách mạng hóa công việc văn phòng cũng như cả ngành công nghiệp in ấn. Nó trở thành một trong những trụ cột về doanh thu cho Microsoft trong hàng thập kỷ nay.

Tuy nhiên giao diện phần mềm này đã mắc phải một lỗi nghiêm trọng, ít nhất với những người làm trong ngành thiết kế và xuất bản vào thời điểm đó, và cho đến ngày nay, lỗi đó đã được chấp nhận như một sự thật hiển nhiên. Đó là sự nhầm lẫn giữa hai thuật ngữ vốn khác nhau, font hay “kiểu chữ” và typeface hay “nét chữ”.

Khi công nghiệp in ấn mới ra đời, một bản in sẽ được cấu tạo từ những con chữ cái nhỏ, được khắc trên các miếng kim loại và xếp cạnh nhau. Sau khi việc xếp chữ hoàn tất, mỗi bản in sẽ được bôi mực lên và ấn xuống mặt giấy. Lúc này, một “typeface” hay một “nét chữ” sẽ là một tập hợp những chữ cái có chung một kiểu thiết kế, ví dụ nét chữ loại Arial, loại Times New Roman, loại Tms Rmn (hay MS Serif).

Thế nhưng, đối với một con chữ được khắc trên miếng kim loại, việc xác định loại nét chữ cần khắc là chưa đủ, nó cần có các thông tin khác như kích thước chữ, nét đậm hay nhạt cũng như phong cách chữ (nghiêng hay thẳng đứng), đó là những điều làm nên định nghĩa về “font” hay “kiểu chữ.” Ví dụ, “Arial, cỡ 12 point, nét đậm” sẽ là một font hay một kiểu chữ khác với “Arial, cỡ 16 point, nét nghiêng.” Do vậy, một trong các công việc của những người kiểm bản in thử ngày trước là khoanh tròn những chữ cái bị sai kiểu chữ, và đánh dấu vào đó là “w.f” nghĩa là “wrong font.”

Một bản in bằng cách xếp các con chữ kim loại.

Trong khi đó, menu của Microsoft Word 1.0, cũng như các phần mềm phổ biến khác của công ty này, những hộp lựa chọn nét chữ đã được Microsoft gọi là “Font” thay vì “Typeface.” Tuy nhiên, khởi đầu cho những nhầm lẫn lại không phải là Microsoft mà là các máy in đầu tiên thuộc dòng LaserJet của Hewlett-Packard.

Những chiếc máy in này không có các loại nét chữ khác nhau ngoại trừ Courier, mà chỉ có các loại kiểu chữ hay font. Nếu bạn muốn in bất kỳ loại nét chữ nào khác, bạn phải tự tải xuống nét chữ đó, cũng như các loại “font” đi kèm với nó. Bắt đầu từ đây, sự lẫn lộn giữa hai thuật ngữ “nét chữ - typeface” và “kiểu chữ - font” xuất hiện.

Sự lẫn lộn này tiếp tục được hãng Adobe Systems đẩy xa hơn khi họ phát triển ngôn ngữ mô tả trang PostScript. Trong các câu lệnh của ngôn ngữ này, các thuật ngữ như “findfont” hay “scalefont” được sử dụng để mô tả các loại nét chữ như “Times-Roman” và kích thước của loại nét chữ đó, thay vì chữ “typeface.”

Các hộp hội thoại trên Windows 3.1, cách gọi Font thay vì Typeface đã trở nên cố định.

Nhầm lẫn này cuối cùng trở nên càng phổ biến hơn từ khi Microsoft tiếp tục sử dụng cách gọi “Font” thay vì “Typeface” trên những phiên bản đầu tiên của phần mềm soạn thảo văn bản Microsoft Word cũng như hệ điều hành Windows của mình. Mặc dù một số nhân viên của Microsoft đã nhận ra sự nhầm lẫn này, nhưng từ khi ra mắt Windows 3.1, việc phân biệt sự khác nhau giữa hai thuật ngữ đã trở nên không cần thiết nữa.

Đó là vì trên Windows 3.1 được tích hợp công nghệ nét chữ mới, TrueType, một tiêu chuẩn được Apple và Microsoft chung tay phát triển vào cuối những năm 1980 để cạnh tranh với loại nét chữ PostScript Type 1 của Adobe. Được tạo nên trên nền đồ họa Vector nên các loại nét chữ TrueType có thể co giãn thay đổi kích thước trên nhiều độ phân giải khác nhau mà không làm mất tính thẩm mỹ.

Công nghệ đã tạo ra một cuộc cách mạng trong việc in ấn vào thời điểm đó. Nếu máy in của bạn không có một loại nét chữ nào đó, Windows sẽ tạo ra loại nét chữ đó ở định dạng mà máy in có thể sử dụng để in văn bản. Điều này đã khắc phục được các hạn chế của những máy in PostScript đắt tiền vào thời đó. Bất cứ loại nét chữ nào, ở bất kỳ kích thước nào cũng có thể hiển thị và in được.

Đến lúc này, việc phân biệt hai khái niệm “nét chữ” và “kiểu chữ” đã không còn cần thiết nữa, các nét chữ có thể thay đổi kích thước, độ đậm nhạt và phong cách một cách dễ dàng. Không những vậy, sự phổ biến của phần mềm Microsoft Word và hệ điều hành Windows cùng với cách đặt tên của Microsoft cuối cùng đã biến nhầm lẫn này thành một sự thật hiển nhiên. Giờ chẳng còn mấy ai để ý đến sự khác biệt này, ngoại trừ một số thợ in hay nhà thiết kế khó tính.