Bí ẩn của y học: Tại sao virus tha mạng cho phụ nữ nhưng lại giết chết đàn ông?

Tại sao một số bệnh truyền nhiễm lại nguy hiểm hơn ở nam giới? Ví dụ như những người đàn ông mắc bệnh lao có nguy cơ tử vong gấp 1.5 lần so với phụ nữ. Họ cũng có khả năng mắc ung thư gấp 5 lần khi nhiễm virus HPV.

Đó chính là một trong những bí ẩn tồn tại lâu nhất trong lịch sử y học. Tại sao virus và vi khuẩn lại “nhân nhượng” hơn với phụ nữ? Biết được lý do, 100% bạn sẽ phải ngạc nhiên trước “trí thông minh” của những mầm bệnh nhỏ bé này.

Virus có xu hướng "tha mạng" cho phụ nữ, bởi vì chúng quá thông minh

“Virus đang tiến hóa để ít nguy hiểm hơn với phụ nữ”, Tiến sĩ Francisco Úbeda đến từ Đại học Hoàng gia Holloway, Anh cho biết. Cơ chế đó bảo vệ những người phụ nữ của chúng ta, nhưng không vì mục đích tốt đẹp gì.

“Lý do tại sao những căn bệnh ít nguy hiểm hơn với phụ nữ ư? Vì virus muốn lợi dụng nó để lây truyền từ mẹ sang con, khi đứa trẻ được sinh ra hoặc trong quá trình cho con bú”, Tiến sĩ Úbeda giải thích.

Về cơ bản, ốm là dấu hiệu rõ ràng nhất của việc chúng ta đang bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Nhưng mục tiêu chính của mầm bệnh lại không phải là gây bệnh. Chúng chỉ muốn sinh sôi nảy nở và lây lan từ vật chủ này sang vật chủ khác.

Các trường hợp mà chúng ta mắc bệnh chỉ là tác dụng phụ không may của quá trình lây nhiễm, cho cả con người và virus hay vi khuẩn gây bệnh. Chúng không muốn dồn con người đến cái chết. Bởi nếu vật chủ không còn tồn tại, chúng sớm muộn cũng sẽ chết.

“Bệnh tật không phải là cái gì đó mà mầm bệnh muốn gây ra. Bởi nếu vậy, chúng chẳng khác nào tự bắn vào chân mình”, Giáo sư Vincent Jansen, thành viên nhóm nghiên cứu tại Đại học Hoàng gia Holloway cho biết.

Nếu bạn đặt bản thân mình vào vị trí virus hoặc vi khuẩn, bạn sẽ lựa chọn lây nhiễm vào phụ nữ. Khi đó, bạn sẽ có 2 cơ hội lây nhiễm tiếp theo, hoặc là từ người sang người qua các cơ chế thông thường, hoặc là từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai và cho con bú.

Mặt khác thì nếu lây nhiễm ở nam giới, mầm bệnh sẽ chỉ có 1 cơ hội. Những người đàn ông thì không mang thai, sinh con và cho con bú.

Virus và vi khuẩn muốn lây lan sang cả những đứa trẻ, bởi vậy, chúng "tạm tha" cho những người phụ nữ

Tiến sĩ Úbeda và nhóm nghiên cứu của ông đã giải thích được cơ chế này bằng một hướng tiếp cận rất mới so với trước đây. Họ không cố tập trung vào lối mòn của nhiều nghiên cứu trước, cố gắng dùng nó để giải thích tại sao một số mầm bệnh “yêu thích” phụ nữ hơn là nam giới.

Đa số các nhà khoa học nghĩ rằng kết quả đó gây ra bởi sự khác biệt giữa hệ miễn dịch ở nam và nữ giới. Họ đã không thể ý đến chiến lược của mầm bệnh.

“Chúng tôi rất ngạc nhiên rằng mọi lời giải thích chỉ tập trung vào bệnh nhân, bỏ qua phần lớn các mầm bệnh”, Tiến sĩ Úbeda nói. Bởi vậy, nhóm nghiên cứu đã đặt mình vào vị trí mầm bệnh để tìm hiểu xem liệu chọn lọc tự nhiên sẽ ủng hộ hành vi gây bệnh nào của virus, với từng trường hợp giới tính khác nhau mà chúng lây nhiễm.

Họ đã xây dựng một mô hình toán học, mô phỏng quá trình mầm bệnh lây truyền giữa nam giới và phụ nữ, rồi sử dụng mô hình đó để tìm ra đâu là chiến lược tốt nhất với một loài virus.

Chủng virus mà họ tập trung vào là HTLV-1 (Human T-cell lymphotropic virus type 1), được tìm thấy ở Nhật Bản, vùng Caribbean và Tây Phi.

Kết quả cho thấy trong số liệu ở Nhật Bản, HTLV-1 đã gây bệnh bạch cầu chết người ở nam giới gấp 3 lần nữ giới. Thế nhưng ở khu vực Caribbean, virus lại có khả năng gây bệnh tương đương ở cả nam và nữ.

Nhận thấy rằng HTLV-1 được lan truyền bởi một trong hai con đường: quan hệ tình dục và từ mẹ sang con trong thời kỳ cho con bú, các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy sự khác biệt trong xu hướng cho con bú của phụ nữ Nhật Bản và vùng Caribbean.

Sự trùng hợp đáng chú ý này có thể được sử dụng để giải thích kết quả mô phỏng.

“Đó có thể là do tỷ lệ phụ nữ Nhật Bản cho con bú cao hơn và kéo dài hơn so với phụ nữ vùng Caribbean”, Tiến sĩ Úbeda nói. “Điều này tạo điều kiện cho mầm bệnh có cơ hội để lây nhiễm vào đứa trẻ”.

Biết được bí mật, các nhà khoa học tin rằng họ có thể chữa trị tốt hơn cho những người đàn ông mắc bệnh truyền nhiễm

Bên cạnh đó, cũng còn rất nhiều ví dụ đang ủng hộ giả thuyết cho rằng: Vì virus và vi khuẩn có thể được truyền từ mẹ sang con, phụ nữ đã trở thành vật chủ lý tưởng hơn cho chúng. Do đó mà virus và vi khuẩn cũng học được cách tiến hóa để lây nhiễm trên những người phụ nữ, nhưng không khiến họ chết vì bệnh tật dễ dàng như nam giới.

Chẳng hạn như virus Epstein-Barr, khi lây nhiễm trên nam giới, sẽ có gấp đôi khả năng gây u lympho Hodgkin. Tương tự, thủy đậu cũng thường nghiêm trọng hơn ở nam giới so với phụ nữ. Để ý kĩ thì cả hai bệnh này đều có thể lây truyền từ mẹ sang con.

Tuy nhiên, giả thuyết này sẽ đặt ra một câu hỏi rằng làm thế nào mà virus và vi khuẩn có thể phân biệt được người mà nó đang lây nhiễm là nam hay nữ?

Giáo sư Jansen nói rằng không khó để trả lời vấn đề này. Những tín hiệu hóa học và môi trường nội tiết tố ở nam và nữ giới luôn có đôi chút khác biệt. Ông và nhóm của mình tin rằng virus cũng có thể nhận biết được điều này, và sẽ thực hiện thêm các nghiên cứu tiếp theo để đưa ra bằng chứng cho việc đó.

Nếu thành công, họ có thể phát triển một hướng đi mới trong việc điều trị bênh truyền nhiễm. “Chúng ta có thể thử làm cho virus nghĩ chúng đang ở trong một cơ thể phụ nữ, chứ không phải nam giới. Do đó, chúng sẽ hành xử theo một cách khác”, Giáo sư Jansen nói.

Bằng cách đánh lừa các mầm bệnh, ông và nhóm nghiên cứu tin rằng họ có thể hạ độc tính của chúng xuống theo cơ chế tự nhiên. Điều này sẽ giúp giảm sự nguy hiểm của các căn bệnh truyền nhiễm, khi chúng lây lan trên những người đàn ông.

Tham khảo ScienceAlert