Bí ẩn về hình dạng đồng tử của cừu và các loài động vật khác: Tại sao cừu có đồng tử hình chữ nhật?

Tại sao đồng tử của cừu lại có hình dạng nằm ngang?

Cừu thuộc nhóm động vật nhai lại, cùng nhóm với hươu và linh dương. Các loài này thường xuyên đối mặt với nguy cơ bị săn đuổi trong tự nhiên, và lúc này, chính đồng tử nằm ngang lại đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp chúng sinh tồn.

Theo Marty Banks, nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Banks của Đại học California, Berkeley, đồng tử nằm ngang là đặc điểm phổ biến ở các loài động vật "trong vai" con mồi. Điểm đặc biệt này cho phép chúng có tầm nhìn gần như 360 độ – một lợi thế lớn để phát hiện nguy hiểm từ mọi hướng. "Đồng tử nằm ngang mang lại tầm nhìn toàn cảnh, giúp ánh sáng đi vào nhiều hơn và cải thiện khả năng nhìn phía sau mà không cần quay đầu", Banks giải thích.

Hơn nữa, đồng tử nằm ngang còn giúp các loài này nhận diện rõ ràng các đường ngang trong không gian – yếu tố quan trọng khi chúng cần phán đoán địa hình để chạy trốn kẻ thù. Điều này đặc biệt hữu ích khi cừu và những loài tương tự phải nhanh chóng xác định điểm đặt chân khi chạy trên địa hình không bằng phẳng.

So sánh với các loài động vật khác

Trong thế giới động vật, hình dạng đồng tử vô cùng đa dạng, mỗi kiểu phù hợp với lối sống và nhu cầu sinh tồn riêng của từng loài. Ví dụ, các loài họ mèo như mèo nhà hay báo đốm sở hữu đồng tử dọc, đây được coi là thiết kế tối ưu cho việc săn mồi phục kích. Đồng tử dọc giúp chúng điều chỉnh tốt hơn với ánh sáng yếu và tập trung chính xác vào con mồi.

Trong khi đó, những kẻ săn mồi cao cấp như con người lại có đồng tử tròn. Hình dạng này hỗ trợ tốt cho tầm nhìn xa, độ sâu trường ảnh và khả năng theo dõi mục tiêu di chuyển.

Nếu bạn nghĩ rằng đồng tử hình chữ nhật của cừu là kỳ lạ, hãy thử nhìn vào đồng tử của mực nang. Loài sinh vật biển này sở hữu đồng tử có hình dạng giống một đường lượn sóng, hoàn toàn khác biệt với các loài trên cạn. Điều này giúp chúng thích nghi tốt hơn với môi trường biển sâu và ánh sáng yếu.

Ngoại lệ kỳ lạ: cầy mangut

Một trường hợp phá vỡ các quy tắc thông thường về hình dạng đồng tử là loài cầy mangut, một kẻ săn mồi khét tiếng nhưng lại sở hữu đồng tử nằm ngang giống cừu. Điều này khiến các nhà khoa học như Banks phải ngạc nhiên. "Loài vật này không hề tuân theo nguyên tắc thông thường mà chúng tôi đã quan sát", ông chia sẻ.

Dù sở hữu đồng tử ngang, cầy mangut vẫn là một loài săn mồi đáng sợ với khả năng tiêu diệt cả rắn hổ mang, nhờ sự nhanh nhẹn và chiến thuật thông minh.

Ý nghĩa sinh học của hình dạng đồng tử

Hình dạng đồng tử không chỉ là một yếu tố sinh học, mà còn phản ánh cách mỗi loài tiến hóa để thích nghi với môi trường sống. Các loài động vật bị săn mồi thường có đồng tử ngang để tối ưu hóa tầm nhìn và phát hiện nguy hiểm. Trong khi đó, các loài săn mồi lại có đồng tử dọc hoặc tròn để tập trung vào con mồi và điều chỉnh nhanh chóng với các điều kiện ánh sáng khác nhau.

Những nghiên cứu như của Marty Banks không chỉ giúp chúng ta hiểu thêm về sinh học động vật mà còn mở ra nhiều cánh cửa khám phá về cách thiên nhiên xây dựng một hệ thống đa dạng và cân bằng.

Hình dạng đồng tử là một chi tiết nhỏ nhưng lại chứa đựng nhiều câu chuyện về sự thích nghi và sinh tồn trong thế giới tự nhiên. Từ đồng tử ngang của cừu đến đồng tử lượn sóng của mực nang hay ngoại lệ kỳ lạ ở cầy mangut, mỗi kiểu dáng đều là một minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng của tiến hóa. Vậy lần tới khi bạn nhìn sâu vào mắt một con vật, hãy tự hỏi: đôi mắt này đang kể cho chúng ta câu chuyện gì về thế giới của chúng?