Các "ông lớn" như Facebook, Google đang tạo ra những "Company Town" - thành phố dành cho nhân viên và đây là lịch sử phát triển gần 200 năm của nó

Facebook đang lên kế hoạch sẽ xây dựng một khuôn viên mới tại Menlo Park, California với 1.500 căn hộ, một khu bán lẻ tiện lợi, một cửa hàng tạp hoá và một khách sạn cho nhân viên của họ. Trong khi đó, gần đây Amazon cũng tuyên bố sẽ xây dựng trụ sở thứ hai thành một Company town, được gọi là HQ2 với khoảng 50.000 nhân viên sẽ làm việc ở đó.

Company town bắt đầu được các tập đoàn xây dựng từ thế kỷ 19 trên khắp các thành phố tự trị của Hoa Kỳ, là cách để các công ty quản lý mối quan hệ với người lao động. Ngày càng có nhiều Company town hiện đại hơn như Hershey, Pennsylvania, đưa ra nhiều ưu tiên cho cư dân sống tại đó. Kể từ đó, khái niệm “Company town” đã được mở ra.

Dưới đây là tiến trình phát triển gần 200 năm của những Company town:

Lowell, Massachusetts của Công ty Sản xuất Merrimack năm 1823

Nhiều sử gia cho rằng Lowell, Massachusetts là company town đầu tiên ở Mỹ. Vào đầu thế kỷ 19, Francis Cabot Lowell – một doanh nhân nổi tiếng đã thúc đẩy cuộc cách mạng công nghiệp ở Mỹ - đã thành lập nhà máy dệt đầu tiên của ông và Công ty Sản xuất Boston ở Waltham, Massachusetts.

Một vài năm sau cái chết của Lowell, năm 1823, một nhóm những người cộng sự của ông đã xây dựng lên thị trấn Lowell (lấy trong tên của ông) và một loạt các nhà máy dệt dưới một cái tên mới là Công ty Sản xuất Merrimack. Đến năm 1836, có 18.000 người sống ở Lowell. Ngày nay, Lowell đã trở thành một thành phố hiện đại với hơn 100.000 cư dân, và chuyển sang nền kinh tế hậu công nghiệp với thành công ngày càng rực rỡ.

Làng Steinway, New York của hãng Piano huyền thoại Steinway & Sons năm 1870

Phần lớn Astoria, Queens, New York ngày nay bắt nguồn từ làng Steinway, một ‘company town’ phát triển bởi hãng piano Steinway & Sons.

Khi công ty dần lớn mạnh, Steinway & Sons bắt đầu cần có nhiều không gian hơn, vì vậy vào năm 1870, công ty bắt đầu xây dựng một khu phức hợp 400 mẫu Anh, bao gồm một xưởng đúc, một nhà máy cưa, một công viên giải trí, thư viện, nhà thờ, nhà chữa cháy, bưu điện và nhà ở cho công nhân của họ.

Ngày nay, nhà máy Steinway đầu tiên vẫn tồn tại và sản xuất hơn 1.000 đàn piano trong một năm.

Scotia, California bởi công ty Pacific Lumber năm 1883

Từ đầu những năm 1880 đến giữa những năm 1980, công ty đã xây dựng 275 căn nhà cho nhân viên thuê, cùng với một khách sạn, bưu điện, một vài nhà thờ, và một trung tâm mua sắm. Năm 2011, Scotia đã trở thành một thị trấn tự quản, ba năm sau, nó thành lập hội đồng thành phố đầu tiên.

Hershey, Pennsylvania bởi Công ty Hershey (1909)

Vào đầu thế kỷ 20, người làm bánh kẹo Milton Hershey bắt đầu xây dựng một nhà máy mà sau này đã trở thành nhà máy sản xuất sôcôla lớn nhất thế giới.

Khoảng năm 1909, ông bắt đầu xây dựng một thị trấn xung quanh nhà máy cho nhân viên ở, với những con đường được đặt tên là Chocolate và Cocoa. Trong cuộc Đại suy thoái, Công ty Hershey cũng xây dựng một khách sạn lớn, công viên lớn, khu vui chơi giải trí, nhà hát, vườn thú và đấu trường thể thao.

Hầu hết các cấu trúc ban đầu vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Và với tầm nhìn tiến bộ của những người theo Hershey, ‘Company town’ ngày nay đã trở thành một cộng đồng kinh tế tương đối lớn mạnh.

Marktown, Indiana của Công ty Sản xuất Mark (1917)

Công ty Sản xuất Mark đã xây dựng Marktown cho các công nhân của mình vào năm 1917. Vào khoảng năm 1920, thị trấn có 200 căn nhà cùng đường phố đi bộ cho 14.000 người làm việc. Marktown đã trở thành một trung tâm sản xuất thép lớn.

Eagle Mountain, California bởi Tập đoàn thép Kaiser (1948)

Năm 1948, Tổng công ty Thép Kaiser (dẫn đầu bởi nhà công nghiệp nổi tiếng Henry J. Kaiser) đã thành lập Company town Eagle Mountain, California. Kaiser đã xây dựng hơn 400 ngôi nhà, cũng như một số sân tennis, trường học, thính phòng, công viên, trung tâm mua sắm, hồ bơi, đường chơi bowling, cửa hàng tạp hoá, bưu điện, phòng khám y khoa và gần chục nhà thờ. Vào thời kỳ đỉnh cao, Eagle Mountain đã cho hơn 4.000 người thuê nhà.

Irvine, California của Công ty Irvine (những năm 1960)

Trước khi xây dựng thị trấn Irvine thì đó chỉ là một vùng đất nông nghiệp rộng lớn thuộc sở hữu của chủ đất James Irvine nổi tiếng ở California. Sau đó công ty đã xây dựng nhà cửa, trung tâm mua sắm, các cơ sở tôn giáo, công viên và trường học. Đến năm 1970, thành phố này có dân số 10.000 người.

Hiện nay có hơn 260.000 người sống ở Irvine - nơi có khuôn viên đại học California và hàng chục trụ sở chính của các công ty khác nhau.

Table Rock, Wyoming của công ty Colorado Interstate Gas (cuối những năm 1970)

Table Rock, Wyoming được thành lập vào cuối những năm 1970 bởi Colorado Interstate Gas (CIG) như một Company town để cho những nhân viên chưa có nhà có thể ở. Table Rock chỉ có 55 căn nhà và trung tâm công cộng.

Table Rock đóng cửa vào năm 2003, và những ngôi nhà còn lại đã bị phá hủy vào năm 2011.

Có hai kiểu “Company town” hiện đại. Thứ nhất là một công ty xây dựng khuôn viên lớn tại một thị trấn hoặc thành phố đang tồn tại.

Trong vài thập kỷ qua, một số công ty bao gồm IBM, Google, Amazon và GM, đã xây dựng các khuôn viên lớn ở các thị trấn và thành phố trên khắp Hoa Kỳ.

Người khổng lồ thương mại điện tử Amazon có thể biến một thành phố thành một Company town khi xây dựng trụ sở thứ hai với 50.000 nhân viên.

Thứ hai: Một công ty xây dựng nhà ở cho nhân viên và cơ sở hạ tầng công cộng.

Facebook là một trong số ít các công ty trong những năm gần đây vẫn tiếp tục duy trì ‘Company town’ - nơi mà nhân viên của họ sẽ làm việc và sinh sống.

Đến năm 2021, Facebook sẽ hoàn thành giai đoạn đầu tiên của Willow Park, một khuôn viên đoàn thể bao gồm 1.500 căn hộ, khu bán lẻ, một khách sạn, và các quảng trường cỏ tại Menlo Park, California. Khu Company town sẽ không chỉ dành riêng cho nhân viên của công ty mà người ngoài cũng có thể vào ở.

Bên cạnh đó, Google cũng sẽ lên kế hoạch chi 30 triệu USD để xây dựng 300 căn nhà lắp ghép cho nhân viên tại Trường bay Liên bang Moffett của Mountain View. Kế hoạch này đang được đưa ra như một giải pháp tạm thời cho thời kỳ khủng hoảng nhà ở trong khu vực.