Cảnh báo đỏ về nguy cơ biến thể Omicron ‘vượt mặt’ Delta, thống trị toàn cầu

Khi các nhà khoa học chạy đua để tìm hiểu các đặc điểm của biến thể Omicron , một trong những câu hỏi quan trọng nhất là liệu phiên bản coronavirus mới này có ‘vượt mặt’ biến thể Delta đang thống trị toàn cầu hay không.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26/11 đã xếp loại Omicron là một "biến thể đáng lo ngại" chỉ vài ngày sau khi biến thể này được báo cáo lần đầu tiên ở miền nam châu Phi.

WHO cho biết họ đang phối hợp với nhiều nhà nghiên cứu trên toàn thế giới để hiểu rõ hơn về cách thức biến thể này sẽ tác động đến đại dịch COVID-19, với những phát hiện mới dự kiến được công bố trong "vài ngày hoặc vài tuần".

Nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ, ví dụ như liệu Omicron có trốn tránh sự bảo vệ của vaccine hay không và liệu nó có gây ra bệnh nghiêm trọng hơn hay không. Nhưng những đặc điểm như vậy sẽ không đáng lo ngại nếu biến thể mới vẫn được kiểm soát tốt.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26/11 đã xếp loại Omicron là một "biến thể đáng lo ngại". (Ảnh minh họa)

Trong một bài phỏng vấn với hãng tin Reuters, một số chuyên gia cho biết đã có cơ sở vững chắc để tin rằng biến thể Omicron sẽ khiến vaccine kém hiệu quả hơn. Omicron cũng có một số đột biến chính giống như hai biến thể Beta và Gamma, các đột biến khiến chúng ít bị ảnh hưởng bởi vaccine hơn. Ngoài ra, Omicron còn có 26 đột biến độc nhất, trong đó có nhiều đột biến nằm ở các vùng mà kháng thể của vaccine nhắm vào.

Tốc độ lây truyền

Trong vòng vài tháng, biến thể Delta đã lan truyền nhanh hơn nhiều so với bất kỳ biến thể nào trước đó.

John Moore, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Y Weill Cornell ở New York (Mỹ), cho biết: "Vậy câu hỏi đặt ra là Omicron có tốc độ lây truyền như thế nào so với Delta. Đó là điều quan trọng chúng ta cần biết".

Nhưng đây là một trong những câu hỏi chưa thể được trả lời trong thời gian ngắn. Các quan chức Nam Phi đã lên tiếng báo động về Omicron sau khi mới chỉ xác định hàng chục trường hợp mắc biến thể này. Các nhà khoa học sẽ theo dõi chặt chẽ số ca mắc Omicron được báo cáo để xem nó có bắt đầu thay thế số ca mắc Delta hay không. Các chuyên gia cho biết điều đó có thể mất từ ba đến sáu tuần, tùy thuộc vào tốc độ di chuyển của biến thể.

Khả năng gây bệnh nặng

Một câu hỏi khác sẽ được trả lời nhanh hơn. Trong vòng hai tuần, "chúng tôi sẽ hiểu nhiều hơn mức độ nghiêm trọng của bệnh", Tiến sĩ Peter Hotez, một chuyên gia về vaccine và giáo sư virus học và vi sinh học tại Đại học Y Baylor (Mỹ), cho biết.

"Chúng tôi đang nhận được các báo cáo khác nhau - một số nói rằng đó là triệu chứng bệnh rất nhẹ và những người khác báo cáo một số ca bệnh nghiêm trọng ở các bệnh viện Nam Phi".

Liệu biến thể Omicron có vượt biến thể Delta, trở thành biến thể thống trị toàn cầu?

Khả năng né vaccine

Cũng trong vòng hai tuần, các nhà nghiên cứu cho biết họ mong đợi câu trả lời về việc liệu biến thể Omicron có thể tránh được sự bảo vệ của vaccine hay không. Dữ liệu ban đầu sẽ đến từ các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm đối với các mẫu máu của người được tiêm chủng hoặc của động vật, phân tích kháng thể trong mẫu sau khi tiếp xúc với biến thể mới.

Giáo sư Moore nói: "Có rất nhiều phòng thí nghiệm đang tích cực kiểm tra độ nhạy kháng thể của biến thể Omicron, và điều đó sẽ mất vài tuần".

David Ho, giáo sư vi sinh vật học và miễn dịch học tại Đại học Columbia ở New York (Mỹ), tin rằng biến thể Omicron sẽ có mức độ kháng vaccine đáng kể, dựa trên vị trí đột biến của nó trong protein gai của virus.

Giáo sư Ho nói: "Các kháng thể của vaccine nhắm vào ba vùng trên protein gai của coronavirus và Omicron có đột biến ở cả ba vùng đó. Các chuyên gia kỹ thuật của chúng tôi lo lắng hơn nhiều so với các chuyên gia sức khỏe cộng đồng sau khi phân tích cấu trúc" của Omicron.

Những chuyên gia khác lưu ý rằng các biến thể trước đó, chẳng hạn như Beta, cũng có các đột biến làm cho vaccine kém hiệu quả hơn, nhưng vaccine vẫn giúp ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong. Họ cho biết ngay cả khi các kháng thể trung hòa do vaccine tạo ra trở nên kém hiệu quả hơn, các thành phần khác của hệ miễn dịch được gọi là tế bào T và tế bào B sẽ có khả năng ‘bù đắp’.

John Wherry, Giám đốc Viện Miễn dịch học Penn ở Philadelphia (Mỹ,) cho biết: "Việc tiêm phòng vẫn có thể giúp bạn không phải đến bệnh viện".

Các nghiên cứu thực tế đầu tiên về hiệu quả của vaccine chống lại biến thể Omicron trong cộng đồng có thể mất ít nhất ba đến bốn tuần, Tiến sĩ Michael Osterholm, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota (Mỹ), cho biết.

Điều đáng lo ngại

Việc Omicron vượt qua mọi biến thể khác, lây lan khi có sự hiện diện của Delta "là điều đáng lo ngại", giáo sư David Ho nói thêm.

Nhưng các chuyên gia khác cho rằng điều này vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

Khi nói đến các đột biến cụ thể có thể giúp Omicron lây truyền, các đột biến này "trông không khác quá nhiều so với Alpha hay Delta", tiến sĩ Hotez nói.