Chỉ là cái dongle 3.5mm để nghe nhạc cũng "thượng vàng, hạ cám": Dongle Apple 300 nghìn khác gì loại cao cấp giá hơn 3 triệu?

Quay trở lại năm 2016, Apple thực sự đã làm giới công nghệ phải giật mình khi "dũng cảm" bỏ cổng nghe nhạc 3.5mm trên chiếc iPhone 7 - thứ tưởng sẽ "bất biến" với mọi thiết bị di động tính tới thời điểm đó.

Sự kiện này chia Thế giới công nghệ thành 2 nửa! Những bạn muốn có sự tiện dụng, các công nghệ mới mẻ nhất (chống ồn ANC, nghe môi trường, âm thanh vòm) thì "theo chân Táo" và chuyển qua sử dụng tai nghe không dây. Nhưng những người "chơi âm thanh", vẫn còn muốn gắn bó với tai nghe có dây thì đành ngậm ngùi đi mua những loại đầu chuyển (dongle) 3.5mm để tiếp tục dùng sản phẩm yêu thích của mình.

Trong suốt 9 năm qua, tai nghe không dây đã có những bước tiến vượt bậc, nâng cấp nhiều cả về tính hiện đại lẫn chất lượng âm thanh. Và ở chiều hướng ngược lại, những chiếc dongle 3.5mm tưởng chừng như đơn giản thì giờ cũng đã "tiến hóa" ra rất nhiều loại, từ rẻ cho tới đắt ngang một chiếc smartphone cũng có.

Nhưng có thực sự cần thiết phải chọn những loại dongle đắt tiền? Hãy cũng so sánh ưu nhược điểm của 4 loại từ rẻ tới đắt để trả lời câu hỏi này!

Apple dongle - Rẻ thế thôi chứ "đỉnh" lắm chứ!

Ngay từ khi loại bỏ cổng 3.5mm, Apple đã nhanh trí "tạo vấn đề rồi bán giải pháp" với chiếc dongle Lightning - 3.5mm, và rồi sau này là USB-C - 3.5mm sau khi MacBook, iPad rồi iPhone dần chuyển qua cổng sạc mới.

Khác với các sản phẩm khác, chiếc dongle Apple này là một lựa chọn rẻ trong Thế giới dongle nghe nhạc, với mức giá mua mới chính hãng chỉ khoảng trên dưới 300.000 Đồng. Với mức giá rẻ, nhiều bạn sẽ nghĩ rằng nó có chất lượng âm thanh tệ, chỉ thực sự đáng để sử dụng "chữa cháy" trong những lúc cần thiết thôi?

Trên thực tế thì điều này không hề đúng một chút nào: Dù là thiết bị giá rẻ nhưng Apple cũng vẫn chọn linh kiện chất lượng tốt! Không công bố chip DAC (chip chuyển đổi tín hiệu số sang analog - một linh kiện quan trọng bên trong mỗi dongle), nhưng chiếc dongle này khi sử dụng trên thực tế vẫn cho âm thanh sạch, ít nhiễu kể cả khi đặt ở mức âm lượng cao.

Vậy yếu điểm nằm ở đâu? Đầu tiên, dongle Apple nổi tiếng là có độ bền thấp, những mối nối giữa các cổng cắm đều làm bằng cao su mềm nên theo thời gian sẽ có dấu hiệu "bai giãn", rồi sẽ tới lúc nứt ra hoàn toàn. Ngoài ra, dongle Apple cũng chia ra làm 2 phiên bản: Một phiên bản Mỹ và một dành cho châu Âu.

Phiên bản Mỹ hoạt động với điện áp 1V, còn phiên bản cho châu Âu chỉ dừng lại ở 0.5V - ảnh hưởng trực tiếp tới âm lượng khi dùng với tai nghe. Và nếu như bạn sử dụng dongle bản 1V, nhưng không sử dụng với iPhone mà lại cắm với smartphone Android thì cũng gặp tình trạng tương tự luôn!

Kể cả với những cặp tai nghe In-ear (tai nghe nhét trong) thường có độ nhạy cao (dễ dàng tăng âm lượng tới mức đủ nghe), nếu như sử dụng với Android thì vẫn có thể gặp hiện tượng phải tăng âm lượng tới mức cao nhất.

Vậy nên dongle Apple sẽ đáng mua với những bạn sử dụng thiết bị của "Táo", sử dụng tai nghe dễ "kéo" không cần công suất cao, và chấp nhận được độ bền không cao vì... mua rẻ, hỏng thì mua lại được cái khác!

Lựa chọn tốt hơn dành cho Android

Để sửa được những nhược điểm này thì có những loại dongle từ các thương hiệu thứ 3 như chiếc Softears S01 này. Nó vẫn giữ thiết kế đơn giản của dongle Apple, nhưng "chỉ mặt gọi tên" chính xác chip DAC được sử dụng bên trong là Cirrus Logic CS46L41.

Đây vẫn là một chip DAC "bình dân" dành cho những thiết bị nhỏ gọn, chỉ có thể giải mã được nhạc 32-bit 384 kHz chứ chưa chơi được nhạc DSD (một loại tệp nhạc chất lượng cao, được lưu trữ theo phương thức khác so với tệp nhạc thông thường). Nhưng ưu điểm nằm ở việc dù cắm vào smartphone nào thì chip này vẫn cho 1 công suất.

Thử với Galaxy S22 Plus, dongle Apple phải đặt âm lượng lên tới khoảng 80 - 90% cho một vài mẫu tai nghe In-ear, còn Softears S01 chỉ cần tăng lên khoảng 50 - 60% là đủ nghe rồi. Đây vẫn không phải là chiếc dongle lý tưởng để sử dụng với những loại tai nghe khó "kéo" như tai chụp đầu, nhưng đã là 1 nâng cấp lớn so với chiếc từ nhà "Táo" rồi!

Một nâng cấp khác là về vấn đề chất lượng hoàn thiện bên ngoài. Softears S01 có phần dây được bọc vải bện dày, các mối nối nhìn cũng "to nạc" hơn để đảm bảo không dễ hỏng hóc trong quá trình sử dụng. Đổi lại thì dongle này đắt gấp đôi chiếc của Apple!

Lựa chọn tối thiểu dành cho những "Audiophile" nghiêm túc

Những chiếc dongle cỡ nhỏ thì đem lại sự tiện dụng, nhưng muốn có đầy đủ tính năng, có công suất mạnh hơn để sử dụng với những cặp tai nghe cao cấp và khó "kéo" hơn thì sẽ phải chuyển qua những loại dongle lớn hơn và có dây rời.

Chiếc Moondrop Dawn Pro này là một lựa chọn khá nổi tiếng trong tầm giá 1 triệu Đồng, và tôi cũng đã mua sử dụng trong suốt 2 năm qua. Về mặt thiết kế, loại dongle có dây rời này sẽ to và cồng kềnh hơn so với loại dây liền, nhưng có thể thay dây thành một sợi dài hơn (để gắn vào phía sau thùng PC) hoặc nếu dây gốc có bị hỏng.

Những loại dongle này thường bổ sung thêm 2 nút bấm chỉnh âm lượng, và là âm lượng riêng của dongle riêng biệt với âm lượng của thiết bị phát. Điều này giúp việc chỉnh độ to âm thanh đến đúng vị trí mong muốn trở nên dễ hơn, có nhiều nấc để lựa chọn. Hoặc ai thích đơn giản hơn thì cứ "max volume" dongle rồi chỉnh bằng smartphone hoặc máy tính cũng được!

Cấu hình bên trong của những loại dongle cỡ lớn này cũng sẽ cao hơn, với Dawn Pro thì đó là 2 chip DAC CS43131. Sở dĩ phải sử dụng 2 chip DAC đó là vì dongle này ngoài cổng cắm 3.5mm thông dụng thì còn có thêm cổng 4.4 Balanced.

Để giải thích một cách nhanh gọn: cổng 3.5mm có 3 cực: Một cho âm thanh bên tai trái, một cho tai phải và một cho việc nối đất (ground). Những cổng Balanced (cân bằng) như 4.4mm sẽ có nối đất cho từng kênh, từ đó triệt tiêu âm thanh nhiễu từ môi trường. Cổng Balanced vì vậy cũng phải sử dụng đồng thời 2 chip DAC, cho công suất cao hơn.

Như chiếc Dawn Pro, khi sử dụng ở cổng 3.5mm hoạt động với điện áp 2V (tức là đã gấp đôi dongle Apple), nhưng với cổng 4.4mm thì sẽ tăng lên tới 4V. Điều này cho phép bạn "kéo" được cả những cặp tai nghe chụp đầu thông dụng hiện nay tới mức âm lượng đủ nghe và không bị "thọt" về chất lượng âm thanh.

Tuy vậy, "sức mạnh càng lớn thì... tiền điện càng cao", những chiếc dongle công suất lớn này vẫn sử dụng nguồn điện của thiết bị phát chứ không có pin riêng. Với máy tính thì đây không phải là vấn đề, nhưng nếu sử dụng tai nghe độ nhạy thấp (khó "kéo") phải để âm lượng lên mức cao và cắm với smartphone hoặc máy tính bảng thì sẽ khá tốn pin. Một nhược điểm khác là chip CS43131 là thế hệ cũ, nên sẽ không hỗ trợ microphone. Những cặp tai nghe có mic trên dây thì... chịu chết luôn!

Ngoài ra, Dawn Pro cũng có phần mềm điều khiển với các chức năng cơ bản bao gồm chỉnh mức Gain (công suất) thấp hoặc cao, bật tắt đèn và chọn bộ lọc (cách chip DAC tái tạo lại nhạc analog từ tệp kỹ thuật số) - cũng có ảnh hưởng tới chất âm 1 chút xíu.

Tanchjim Luna Asano Tanch: Đã tai và đã cả con mắt!

Nếu như một chiếc dongle như Moondrop Dawn Pro đã có đầy đủ tính năng rồi thì còn cần phải nâng cấp tới những chiếc dongle có giá hơn 3 triệu như Tanchjim Luna (bản đặc biệt Asano Tanch) là gì?

Điểm đầu tiên ta nhận ra, đó là chiếc Tanchjim Luna Asano Tanch này có thiết kế khá đặc biệt, với 2 mặt kim loại bóng được chạm khắc rất cầu kỳ. Đặc biệt là ở mặt sau, ta có hình nhân vật Asano Tanch phong cách Nhật Bản - linh vật của hãng Tanchjim.

Chất lượng hoàn thiện vỏ ngoài của chiếc dongle này cũng ở mức cao hơn. Moondrop Dawn Pro khi cầm trên tay rồi lắc sẽ nghe thấy những tiếng "lọc xọc" nhỏ, đến từ việc nút bấm âm lượng được gắn không chắc với vỏ ngoài. Trong khi đó chiếc dongle của Tanchjim khi cầm trên tay thì có cảm giác liền thành một khối, tạo cảm giác cao cấp hơn.

Các cổng cắm của Tanchjim Luna cũng khít hơn khá nhiều so với Dawn Pro, cắm dây USB-C hay tai nghe vào sẽ nghe một cái "khực", rút ra cũng rất là chặt! Sự thật là những thay đổi này... chả ảnh hưởng gì tới chất lượng âm thanh cả, nhưng vấn đề thẩm mỹ cũng là một yếu tố đáng để nói tới với bất cứ thiết bị công nghệ nào.

Về cấu hình, Tanchjim Luna sử dụng chip 2 DAC CS43198 - một phiên bản mới và cao cấp hơn so với CS43131 ở Dawn Pro. Chip này có thể giải mã được tệp PCM 32bit/768kHz và DSD256.

Nếu như sự khác nhau giữa những dongle giá rẻ chỉ nằm ở công suất, thì khi so sánh các dongle ở tầm giá cao cấp này thì sự chênh lệch công suất là không nhiều, mà chủ yếu nằm ở chất âm.

Tanchjim Luna Asano Tanch cho chất âm sáng hơn đôi chút so với Dawn Pro, từ đó những chi tiết nhỏ cũng thể hiện rõ ràng hơn. Ngược lại, Dawn Pro lại khiến tai nghe có thêm 1 chút âm trầm trong khi Tanchjim Luna giữ âm trầm ở mức tự nhiên, trung tính hơn. Sự khác biệt này không hề lớn (nhỏ hơn rất nhiều so với sự khác biệt giữa 2 tai nghe), nhưng thực sự lắng tai thì ta vẫn có thể nhận ra được.

Ngoài phần mềm trên thiết bị di động thì Tanchjim Luna cũng có thêm phần mềm điều khiển trên máy tính, khá tiện! Ngoài việc chỉnh Gain và Filter như Dawn Pro thì Luna có thêm tính năng tăng độ động ở mức âm lượng thấp (DAC DRE) và chuyển giữa DAC Class H và Class AB.

Sự thật là DAC Class H và Class AB nghe... cũng chả khác nhau gì cả! Chỉ là DAC Class H hoạt động tiết kiệm năng lượng hơn, nên tôi ưu tiên sử dụng để đỡ tốn pin của smartphone và máy tính bảng.

Có lẽ nhược điểm duy nhất mà tôi có thể nhận ra với Luna Asano Tanch đó là vẫn chưa bổ sung thêm tính năng chỉnh âm thanh (Equalizer). Một số mẫu dongle mới ra mắt gần đây đã có thêm tính năng này, còn với sản phẩm của Tanchjim thì ta sẽ phải dùng thêm phần mềm ngoài.

Bạn có thực sự cần dongle đắt tiền không?

Trong một chuỗi các thiết bị phát nhạc, thì thứ quyết định phần lớn chất lượng âm thanh không đâu khác chính là loa và tai nghe. Nguồn phát nhạc - trong đó bao gồm thiết bị phát tín hiệu số, DAC (chuyên đổi tín hiệu) và Amply (khuếch đại) - hay trong trường hợp này là dongle có nhiệm vụ tối ưu hóa chất lượng âm thanh của tai nghe, chứ không có khả năng "biến đổi chất âm" từ A sang B như mọi người thường nghĩ.

Lời khuyên của tôi với những bạn đang đầu tư thiết bị nghe nhạc mà không có nhiều kinh phí: Hãy dồn phần lớn số tiền mình có để đầu tư vào tai nghe, chứ đừng cố gắng mua những nguồn phát đắt tiền. Nếu không cầu kỳ về công suất đầu ra, chất lượng hoàn thiện và chỉ sử dụng tới cổng 3.5mm, thì dongle Apple hay Softears S01 vẫn không hề tệ chút nào!

Thế nhưng nếu bạn đã có tài chính dư dả, đầu tư được những cặp tai nghe cao cấp để có thể nhận thấy được sự khác biệt giữa các nguồn phát, thì việc đầu tư lên những chiếc dongle đắt tiền như Tanchjim Luna để "chắt" được hết chất lượng âm thanh lại trở nên hợp lý hơn rất nhiều.