Công nghệ đĩa CD "trạc ngoại tứ tuần": đã 43 năm kể từ khi CD tạo nên cuộc cách mạng ngành âm nhạc

Hơn bốn thập kỷ kể từ ngày ra đời, đĩa CD vẫn được nhắc đến như một trong những bước ngoặt lớn nhất của lịch sử công nghệ. Từ một thí nghiệm kỹ thuật, CD đã trở thành chuẩn mực toàn cầu, thay đổi cách con người nghe nhạc, lưu trữ dữ liệu và xây dựng nền tảng cho cả truyền thông kỹ thuật số lẫn máy tính cá nhân.

Ngày 17 tháng 8 năm 1982, chiếc CD thương mại đầu tiên được sản xuất tại nhà máy Polygram ở Đức, chứa album The Visitors của ABBA. Dù album đã phát hành từ một năm trước đó, sự xuất hiện của chiếc đĩa CD này vẫn tính biểu tượng, đánh dấu sự chuyển mình từ đĩa than và băng cassette sang kỷ nguyên số.

Ý tưởng về đĩa CD lưu trữ đã được những ông lớn ngành công nghệ ấp ủ trong nhiều năm. Cuối thập niên 1970, tập đoàn điện tử Hà Lan Philips và công ty Sony của Nhật Bản đều tiến hành nghiên cứu công nghệ đĩa âm thanh số. Philips đã tạo ra nguyên mẫu máy nghe CD và tìm cách xây dựng chuẩn quốc tế, trong khi đó Sony phát triển kỹ thuật mã hóa số và sửa lỗi.

Năm 1979, sau khi Philips trình diễn nguyên mẫu công nghệ tại Nhật, hai công ty quyết định hợp tác, lập nhóm nghiên cứu chuyên sâu về công nghệ và thông số kỹ thuật, từ đó tạo nên chuẩn CD cho toàn bộ thị trường âm thanh.

Trong giai đoạn này, nhiều quyết định mang tính then chốt đồng loạt xuất hiện. Đường kính đĩa được ấn định ở mức 120mm, thời lượng phát hơn 74 phút, một phần nhằm đảm bảo có thể chứa dựng trọ vẹn các bản thu nhạc cổ điển kinh điển (như Giao hưởng số 9 của Beethoven).  CD sử dụng tia laser để đọc dữ liệu số, áp dụng kỹ thuật điều chế 8–14 (EFM) để lưu trữ hiệu quả và mã sửa lỗi CIRC (Cross-Interleaved Reed-Solomon Code).

Sự khác biệt của CD so với đĩa than hay băng cassette nằm ở chất lượng âm thanh trong trẻo, độ bền cao và khả năng bỏ qua bài nhạc. Nhờ đó, chỉ trong vài năm, công nghệ đĩa CD nhanh chóng xuất hiện tại mọi cửa hàng đĩa nhạc, trước khi đạt đỉnh với gần 943 triệu album tiêu thụ tại Mỹ vào năm 2000.

Song hành với âm nhạc, sự ra đời của CD-ROM và chuẩn ISO 9660 đã mở rộng vai trò của CD sang lĩnh vực điện toán, trở thành phương tiện cài đặt phần mềm, lưu trữ dữ liệu và phân phối hệ điều hành trong suốt thập niên 1990.

Sự xuất hiện của ổ ghi cá nhân còn biến CD thành công cụ sáng tạo, cho phép người dùng tự sản xuất album hay lưu trữ dữ liệu cá nhân. Ngay cả khi phương pháp tiêu thụ nội dung thông qua hình thức streaming (xem trực tuyến) đã khiến CD dần biến mất trong đời sống số, định dạng này vẫn giữ vị trí đặc biệt trong lòng người đam mê và là biểu tượng của một kỷ nguyên công nghệ “có một không hai”.