Cụm camera ngang: Google làm mấy năm không ai để ý, iPhone một đêm kéo cả làng "copy"?

Chỉ trong một đêm sau sự kiện 9/9, iPhone Air và iPhone 17 Pro/Pro Max đã khiến thế giới công nghệ bàn tán không ngớt. Chip A19 Pro tất nhiên vẫn là điểm nhấn về cấu hình và sức mạnh, nhưng nếu xét riêng về thiết kế, cụm camera kéo dài chiếm trọn chiều ngang lưng máy mới là chi tiết gây bão, biến nó thành chủ đề nóng trên mạng xã hội.

Điều thú vị là, Apple chẳng phải kẻ tiên phong. Trước Apple cả thập kỷ, có các hãng đã thử nghiệm thiết kế cụm camera ngang, nhưng có lẽ bạn cũng chẳng nhớ nhiều trong số đó.

Google làm mấy năm “không ai để ý”…

Thực tế, nói Google làm mấy năm “không ai để ý” cũng chỉ là cách nói vui mà thôi. Dân công nghệ vẫn biết rõ Pixel có camera ngang, nhưng các hãng Android khác không mấy quan tâm. 

Google đã giới thiệu Pixel 6 vào năm 2021 với cụm camera nằm ngang kéo dài. Trước đó, Nexus 6P (2015) liên doanh với Huawei cũng đã thử nghiệm ý tưởng này: một dải đen ở phần lưng, chứa cụm camera và cảm biến. Nhưng kết quả ra sao? Pixel 6 bị chê “thô kệch”, và bị nói là như… mắt của Cyclops trong X-Men. Nexus 6P thì giờ cũng không còn mấy ai nhớ đến thiết kế camera.

Dù Google kiên trì giữ thiết kế này đến tận Pixel 10 ngày nay, nó chưa bao giờ trở thành một “trend” thực sự. Người ta nhớ đến Pixel vì khả năng chụp, xử lý AI hay hình ảnh, chứ không nói nhiều đến cụm camera.

Nói cách khác, camera ngang không hề là phát minh mới, chỉ là nó chưa bao giờ thành công trong việc tạo ra một bản sắc thị trường. Cho đến khi Apple xuất hiện.

iPhone 1 đêm kéo cả làng "copy"?

Khi iPhone Air và iPhone 17 Pro/Pro Max xuất hiện với cụm camera ngang mặt lưng, nó ngay lập tức trở thành điểm nhận diện mới của Apple. 

Đặc biệt với iPhone Air, cấu trúc bên trong đã được thiết kế lại hoàn toàn để tối đa hoá không gian – và chính dải camera ngang này lại là nơi chứa hầu hết linh kiện quan trọng của máy. 

Kết quả là, thứ từng bị chê ở Google – “thô kệch”, “cục mịch” – nay lại được xem như một bước “táo bạo” trong thiết kế iPhone sau nhiều năm ít thay đổi. Thậm chí đến các nhà phân tích cũng phải dành lời khen cho iPhone Air.

Paolo Pescatore, nhà phân tích tại PP Foresight, đánh giá: “Trong một kỷ nguyên mà chúng ta đã thấy quá nhiều sự giống nhau, thật tuyệt khi Apple mang đến một sản phẩm mới. Nó phần nào làm sống lại toàn bộ phân khúc iPhone.”

“Tôi nghe thấy tiếng vỗ tay rầm rộ ngay khoảnh khắc iPhone Air được công bố,” Gaurav Chaudhary, YouTuber có gần 24 triệu người theo dõi với biệt danh “Technical Guruji”, chia sẻ thêm.

Những lời tán dương này càng khiến cụm camera ngang trên iPhone trở nên “iconic” hơn bao giờ hết và cũng vô tình trở thành màn marketing miễn phí cho Apple.

Còn cộng đồng mạng thì cũng nổ ra tranh luận, nửa trêu chọc nửa tán dương. Và chính nhờ những tranh luận ấy, cụm camera ngang càng trở nên nổi tiếng hơn. Apple đã biến một chi tiết vốn bị bỏ quên thành ngôn ngữ thị giác, một kiểu “DNA” mà chỉ cần nhìn thoáng qua cũng biết là iPhone thế hệ mới.

Hiệu ứng domino đến rất nhanh. Chỉ vài ngày sau, Sony – một thương hiệu vốn nổi tiếng bảo thủ và hiếm khi chạy theo xu hướng – lại bất ngờ tung Xperia 10 VII với cụm camera ngang. Đây là sự thay đổi lớn nếu nhớ rằng gần như toàn bộ dòng Xperia suốt nhiều năm qua đều trung thành với thiết kế camera dọc. Điều này có thể chỉ là một sự trùng hợp, nhưng khó tránh khỏi cảm giác rằng thời điểm ra mắt đã khiến nhiều người liên tưởng đến hiệu ứng lan tỏa từ iPhone Air và iPhone 17 Pro.

Trong khi đó, cũng “trùng hợp” là những hình ảnh rò rỉ về Galaxy S26 Edge cho thấy Samsung dường như đang có ý làm cụm camera dài sang bên, tạo nên dáng vẻ trông chẳng khác gì iPhone 17 Pro. Với Samsung, hãng vốn đã gắn bó nhiều năm với cụm camera dọc ống kính tách rời, đây cũng là một bước ngoặt trong triết lý thiết kế.

Điều thú vị là ngay cả trước khi Apple công bố chính thức, thị trường Trung Quốc dường như đã “đón lõng” xu hướng này. Tecno Spark 40 và Infinix Hot 60i 5G đều xuất hiện với cụm camera ngang nhìn qua đã thấy gợi nhớ đến ảnh render dòng iPhone 17 bị rò rỉ từ nhiều tháng trước. Khó có thể gọi đó là tình cờ, bởi cả hai đều chọn thời điểm ra mắt sát ngay trước sự kiện của Apple. Đây rõ ràng là chiến lược “đi tắt đón đầu”: tận dụng sự quan tâm của dư luận với tin đồn iPhone 17 để tạo đòn bẩy truyền thông cho sản phẩm của mình.

Cái “trùng hợp” này lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngành. Nhưng lần này, nó càng làm nổi bật một thực tế: chỉ cần Apple bước vào, xu hướng sẽ hình thành. Dù Google đã làm trước nhiều năm, và thậm chí có thể được coi là người đặt nền móng trên smartphone hiện đại, nhưng phải đến khi Apple chạm tay, cụm camera ngang mới thật sự trở thành biểu tượng mà mọi hãng khác không thể ngó lơ.

Lịch sử lặp lại: từ “tai thỏ”, Dynamic Island đến dải camera

Lịch sử cho thấy, đây không phải là lần đầu tiên mà Apple ra mắt một sản phẩm, cộng đồng nhận xét tiêu cực, nhưng chỉ ít lâu sau thì thị trường đã chạy theo. 

Khi iPhone X ra mắt năm 2017, cụm tai thỏ lập tức trở thành tâm điểm tranh cãi. Nó bị chê là “xấu tệ”, “phá vỡ sự liền mạch”, thậm chí là “thảm họa màn hình”. Thế nhưng chỉ sau một năm, hàng loạt hãng Android đồng loạt chạy theo, không phải trên smartphone thì cũng trên tablet. Tai thỏ dần trở thành hình ảnh phổ biến của smartphone, bất chấp việc chính cộng đồng Android từng mỉa mai Apple. 

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra với iPhone 11 Pro năm 2019, khi Apple lần đầu ra mắt cụm ba camera sau. Cả thế giới internet khi ấy tràn ngập meme “bếp từ” hay “máy cạo râu”, nhưng chỉ vài năm sau, cách bố trí camera “ba mắt” này trở thành chuẩn mực cho nhiều smartphone.

Đến iPhone 14 Pro, Apple giới thiệu Dynamic Island, một chi tiết tưởng như nhỏ bé, thực chất chỉ là khu vực mở rộng xung quanh camera. Ban đầu, nó thậm chí còn bị cộng đồng Android chế nhạo vì chỉ “vẽ chuyện” cho camera đục lỗ – vốn đã rất phổ biến trên Android từ nhiều năm trước. Thế nhưng nhờ cách Apple gắn vào đó những hiệu ứng phần mềm thông minh (thông báo, nhạc, hẹn giờ, cuộc gọi), Dynamic Island lại trở thành tính năng nổi bật, và nhanh chóng được một số hãng Android bắt chước.

Không chỉ phần cứng, ngay cả phần mềm iOS cũng thường bị chê, nhưng rồi lại trở thành thứ mà các hãng học theo. Dễ thấy nhất là cử chỉ điều hướng kiểu thanh home từ iPhone X, về sau trở thành hệ gesture mặc định trên Android 10. Giao diện của iOS cũng nhiều lần trở thành khuôn mẫu. Và Liquid Glass của iOS 26 nhiều khả năng phiên sẽ sớm xuất hiện trên HyperOS 3 của Xiaomi.

Thành ra, cái bị chê hôm nay lại có thể hóa thành chuẩn ngày mai. Từ tai thỏ, Dynamic Island cho đến cụm ba camera, lịch sử đã chứng minh điều đó. Và với iPhone Air cùng iPhone 17 Pro, dải camera ngang cũng đang đi đúng quỹ đạo ấy: ban đầu bị trêu chọc, gây tranh cãi, nhưng rồi sẽ trở thành xu hướng mà cả ngành phải chạy theo. Không phải tất cả smartphone, nhưng chắc chắn chúng ta sẽ thấy kiểu thiết kế này xuất hiện dày đặc hơn gấp nhiều lần so với thời Google Pixel.