Cũng là một bậc thầy về tiêu diệt kiến, tại sao bạn có thể nhìn thấy thú ăn kiến trong vườn thú, nhưng hiếm khi thấy tê tê?

Kiến là một trong những nhóm sinh vật phong phú nhất trên đất liền, chúng được tìm thấy ở hầu hết các lục địa ngoại trừ Nam Cực, và chiếm 15%-25% sinh khối của động vật trên cạn. Với sự phân bố rộng rãi như vậy, sự góp mặt của loài kiến trong chuỗi thức ăn cũng rất quan trọng bởi sẽ có hàng trăm loài sẽ ăn kiến, tuy nhiên, khi nói đến thiên địch lớn nhất của kiến, chắc chắn chúng ta sẽ nghĩ đến tê tê và thú ăn kiến, bởi chế độ ăn của chúng gần như chỉ có kiến.

Loài nào mới là "vua" tiêu diệt kiến?

Các loài động vật khác nhau có sự lựa chọn thức ăn khác nhau, đó là kết quả của quá trình tiến hóa lâu dài, và động vật không ngừng tiến hóa để có thể ăn dễ dàng và nhanh chóng hơn, chẳng hạn như tê tê và thú ăn kiến, mặc dù chúng rất khác nhau về ngoại hình, ví dụ như tê tê được bao phủ bởi vảy, trong khi thú ăn kiến có lông dài khắp cơ thể thì cả hai loài động vật đều có thói quen kiếm ăn về cơ bản giống hệt nhau, chúng đã phát triển những đặc điểm rất giống nhau về việc ăn kiến.

Trước hết, tổ của kiến nằm dưới lòng đất, và để có được nhiều kiến hơn, cả tê tê và thú ăn kiến đều cần đào tổ kiến, vì vậy cả hai đều đã tiến hóa bàn chân trước thích hợp để đào, và chúng có móng vuốt sắc nhọn ở bàn chân trước.

Thứ hai, mặc dù tổ kiến kéo dài theo mọi hướng nhưng lối đi của nó tương đối hẹp, vì vậy để có thể ăn được kiến, miệng của cả hai loài đều tương đối mảnh mai, đặc biệt là thú ăn kiến, miệng của nó giống như một con dùi lớn.

Cuối cùng là lưỡi, tê tê và thú ăn kiến có lưỡi mảnh mai và trơn trượt, ví dụ, lưỡi của thú ăn kiến lớn có thể dài tới 60 cm và có thể giãn nở và co lại với tần suất 150 lần mỗi phút, do đó chất nhầy trơn sẽ dính vào nhiều kiến trong tổ, trong khi lưỡi của tê tê lại dàu gần bằng một nửa chiều dài cơ thể. Ngoài ra, lưỡi của chúng đều rất mỏng, chỉ khoảng 5 mm, một chiếc lưỡi mảnh mai như vậy có thể dễ dàng thâm nhập vào lối đi của tổ kiến, điều quan trọng nhất là lưỡi của chúng đều không kết nối với xương, có thể trực tiếp đi vào dạ dày.

Vì tê tê và thú ăn kiến ăn kiến có cấu trúc rất giống nhau, hiệu quả săn mồi của chúng là gần như nhau, và vì hiệu quả săn mồi gần như nhau, nên việc tìm ra loài nào là "vua" tiêu diệt kiến sẽ phải dựa theo lượng kiến mà chúng hấp thụ mỗi ngày.

Tuy nhiên, có tám phân loài tê tê đang tồn tại, và chúng có kích thước khác nhau, trong khi cũng có hai họ và bốn phân loài thú ăn kiến, và kích thước của những con ăn kiến hiện có cũng khá khác nhau. Bởi vậy để công bằng, chúng ta cần phải so sánh phân loài có kích thước lớn nhất của hai loài với nhau.

Tê tê khổng lồ – loài lớn nhất trong họ tê tê – có thể dài đến 1,8 mét, nặng 33 kg, và tiêu thụ khoảng 3-4 kg kiến hoặc mối mỗi ngày. Trong khi đó, thú ăn kiến vĩ đại, dài trung bình 1,9 mét và nặng khoảng 35 kg, chỉ ăn dưới 1 kg kiến mỗi ngày.

Lý do cho sự khác biệt này liên quan đến nhiệt độ cơ thể. Nhiệt độ trung bình của thú ăn kiến là 33°C, thấp hơn so với các loài động vật có vú khác. Điều này khiến tốc độ trao đổi chất và nhu cầu năng lượng của chúng giảm đáng kể.

Tại sao tê tê ít phổ biến hơn trong vườn thú so với thú ăn kiến?

Dù cùng được coi là loài động vật quý hiếm, nhưng thú ăn kiến xuất hiện phổ biến hơn nhiều so với tê tê trong các vườn thú. Sự chênh lệch này xuất phát từ ba lý do chính:

Đầu tiên, sự khác biệt trong thói quen. Mặc dù thói quen của các loài ăn kiến khác nhau rất khác nhau, nhưng chúng sống trên cây, hoặc sống trong rừng rậm, hoặc sống trong các hốc cây, tất cả đều nằm trên mặt đất, nhưng tê tê thì khác, chúng là động vật đào hang, và khả năng đào hang của chúng không chỉ được sử dụng để ăn mà còn để trốn thoát.

Vì vậy, việc nuôi thú ăn kiến trong vườn thú rất dễ dàng, và chỉ cần chuẩn bị một địa điểm theo thói quen của các loài khác nhau là đủ, nhưng việc nuôi tê tê khó hơn, và nó có thể đào hố và bỏ chạy qua đêm.

Thứ hai: sự khác biệt trong thói quen ăn uống. Trong tự nhiên, tê tê và thú ăn kiến ăn kiến sống, nhưng trong điều kiện nuôi nhốt, thú ăn kiến có thể ăn thức ăn nhân tạo làm từ bột côn trùng, ngô hoặc lúa mì... điều này khiến thú ăn kiến không cần phải lo lắng về thức ăn.

Nhưng tê tê thì khác, ngay cả khi bị nuôi nhốt, nó chỉ ăn kiến và mối, và việc thu thập tổ kiến là không thực tế, và ngay cả khi kiến và mối được đưa vào một không gian nhỏ, chúng sẽ nhanh chóng bị ăn hết.

Thứ ba: tính đặc thù. Mặc dù thú ăn kiến cũng là động vật được bảo vệ, nhưng chúng tương đối nhiều hơn, và trong điều kiện nuôi nhốt, khả năng sinh sản của chúng vẫn có tỷ lệ thành công tương đối cao. Tuy nhiên, tê tê thì khác, tỷ lệ sống sót của con non trong điều kiện nuôi nhốt rất thấp, và 4 trong số 8 loài tê tê hiện có đang cực kỳ nguy cấp và có nguy cơ tuyệt chủng, mặc dù 4 loài dễ bị tổn thương, nhưng nếu chúng được lai tạo nhân tạo, nhiều cá thể hoang dã sẽ phải bị bắt, điều này có thể khiến chúng từ dễ bị tổn thương đến nguy cấp.