Cuộc chiến YouTube với adblock "tăng nhiệt", lộ rõ quyền lực kiểm soát internet của Google

Trò chơi mèo vờn chuột giữa người dùng, các trình chặn quảng cáo (các adblock) và YouTube đã đạt đến một mức độ căng thẳng chưa từng thấy trước đây. Trong khi YouTube đang ra sức ngăn cản người dùng cài đặt adblock xem được các video, thì các nhà phát triển ad block cũng liên tục cập nhật công cụ của mình để tiếp tục chặn quảng cáo trên YouTube đồng thời giúp người dùng vẫn xem được các video này.

Trả lời phỏng vấn của trang 404 Media, đồng sáng lập của AdGuard, Andrey Meshkov cho biết, những gì YouTube đang làm "về mặt kỹ thuật, không có gì quá đặc biệt so với những gì chúng tôi đã thấy trong quá khứ. Khác biệt duy nhất là quy mô. YouTube là nền tảng khổng lồ và các video quảng cáo đặc biệt khó chịu, điều này làm cho "cuộc chiến" lần này trở nên thú vị hơn."

Điều làm nên khác biệt lần này chính là đoạn script phát hiện ad block mới của YouTube, với độ nhạy rất cao nên đôi khi nó còn cho rằng một số phần của phần mềm bảo vệ quyền riêng tư – chứ không phải adblock – cũng bị xem trình chặn quảng cáo và hiện thông báo buộc người dùng phải gỡ bỏ.

Nỗ lực ngăn cản YouTube của các adblock

Trong khi đó, các nhà phát triển adblock cũng không ngồi yên chịu trói trước sự leo thang của YouTube. Nhóm phát triển uBlock Origin liên tục cập nhật bộ lọc của mình để tránh né sự phát hiện của YouTube cũng như cập nhật tình hình sau mỗi vài ngày trong một chủ đề siêu dài trên Reddit.

Điều đáng chú ý là việc tinh chỉnh liên tục được thực hiện sau mỗi vài ngày trên GitHub chỉ với 2 người duy nhất, và cho đến nay uBlock Origin vẫn hoàn toàn không có nguồn quỹ nào cũng như từ chối việc đóng góp từ phía người dùng. Điều đó khiến họ phải chua chát thừa nhận: "YouTube thay đổi thuật toán phát hiện của họ hai lần mỗi ngày, nghĩa là ngay cả khi bạn mới cập nhật một bộ lọc mới hôm nay, bạn sẽ cần một bộ lọc mới ngay lập tức. Không có cách nào tránh khỏi điều này nếu bạn vẫn muốn đăng nhập vào."

AdGuard là nhà phát triển adblock lớn khác cũng liên tục cập nhật phần mềm của mình để đối phó với các biện pháp phát hiện của YouTube và cho biết trên blog rằng nền tảng video trực tuyến này đang phát động "một cuộc chiến chống lại các ad blocker". Bên cạnh đó, AdGuard cũng khẳng định: "Khi YouTube mở rộng các biện pháp trấn áp của mình, các nhà phát triển adblock sẽ không ngồi yên, mà sẽ nỗ lực đưa ra các giải pháp cho phép họ vượt qua biện pháp phát hiện của YouTube – một quá trình sẽ mất ít nhiều thời gian."

Ông Meshkov cho biết, trong khi gói trả phí của AdGuard, sản phẩm có khả năng lọc ở cấp độ mạng lưới sẽ không bị ảnh hưởng nhưng extension miễn phí của họ thì sẽ chịu tác động từ biện pháp dò tìm mới của YouTube.

Stephen Ray, mod của diễn đàn trình duyệt Brave (nhưng không phải nhân viên của công ty) cho biết: "Mọi trình duyệt và adblock đang chống lại thông điệp (của YouTube). Không ai có thể miễn nhiễm. … Cho dù bạn đổi sang Firefox, Vivaldi hay trình duyệt nào khác cũng sẽ không cứu được bạn. Cho dù bạn sử dụng uBlock Origin, AdBlock, Undetectable AdBlocker hay bất cứ thứ gì đi nữa."

Quyền lực khổng lồ của Google đối với quảng cáo trực tuyến

Sự thất vọng của các nhà phát triển adblock đến từ một thực tế rằng, Google đã vươn tới mọi khía cạnh của thế giới web với tư cách là một gã khổng lồ công nghệ quảng cáo theo đúng nghĩa đen. Hầu hết các adblock là những extension trình duyệt được sử dụng bởi Chrome, một sản phẩm của Google và đang là trình duyệt phổ biến nhất thế giới. Điều trớ trêu là các extension đó lại được sử dụng để chặn chính quảng cáo của Google – đặc biệt là trên YouTube, nền tảng video trực tuyến thuộc sở hữu của Google.

Do vậy, Google hoàn toàn có thể cấm các extension adblock này cũng như bất kỳ loại extension nào khác trên Chrome Web Store – tương tự như điều họ đã làm với extension khai thác tiền mã hóa. Bên cạnh đó, Google đang chuẩn bị triển khai Manifest V3, nền tảng chức năng cho các extension vận hành trên Chrome.

Phần lớn các nhà phát triển phần mềm, các nhà công ty adblock đều cho biết Manifest V3 sẽ hạn chế chức năng trong các extension của họ hoặc làm nó khó hoạt động hơn. Tuy vậy, điều may mắn là đầu tháng này, Google vừa cho biết việc triển khai Manifest V3 đã bị hoãn vô thời hạn.

Chính quyền lực tuyệt đối của Google đối với hệ sinh thái quảng cáo trực tuyến cũng như công nghệ quảng cáo đã biến họ trở thành đối tượng của vụ kiện chống độc quyền ngành quảng cáo giữa Ủy ban Thương mại Mỹ FTC với Google.

Không những thế, Google còn có ảnh hưởng lớn đến cả ngành công nghiệp adblock, khi công ty gây ra nhiều tranh cãi và chia rẽ trong chính cộng đồng các nhà phát triển những extension chặn quảng cáo này.

Nổi tiếng nhất phải kể đến vụ việc Google trả tiền cho AdBlock Plus – một trình chặn quảng cáo nổi tiếng – để bỏ qua cho các quảng cáo của họ được hiển thị tới người dùng. Trình chặn quảng cáo này còn thử nghiệm các "quảng cáo có thể chấp nhận được" để phân phối quảng cáo cho người dùng. Công ty mẹ của AdBlock Plus, Eyeo còn tổ chức một hội nghị về bộ lọc và chặn quảng cáo. Google lại là một trong các nhà tài trợ chính cho sự kiện.

Trả lời phỏng vấn của 404 Media, cho dù đại diện của Eyeo cho biết sẽ không từ bỏ cuộc chiến chống lại thuật toán phát hiện adblock của YouTube, nhưng đối với họ, đó không hoàn toàn là một cuộc chiến thực sự mà giống như một giải pháp thương lượng hơn:

"Như thường lệ, chúng tôi quan tâm đến việc tìm một giải pháp trung gian lấy người dùng làm trung tâm, nơi mọi người có thể giành lấy quyền kiểm soát cho trải nghiệm của mình, nhưng đồng thời cũng cho phép các nhà sáng tạo nội dung và các nhà xuất bản có thể được tưởng thưởng cho nội dung của họ. Chúng tôi đang làm việc với các bên khác nha và hy vọng sẽ sớm chia sẻ cập nhật với người dùng."

Vậy cuối cùng cuộc chiến này sẽ kết thúc như thế nào? Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của Google về vấn đề này.

Meshkov của AdGuard cho biết: "Nó phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn lực mà YouTube sẵn sàng đầu tư. Cả YouTube và những người duy trì các bộ lọc chặn quảng cáo sẽ liên tục bám đuổi nhau. Chúng ta không nên quên rằng vẫn còn các thiệt hại ngoài dự kiến khác (liên quan đến các extension khác về quyền riêng tư như Privacy Badger, trình duyệt Brave …) vì vậy đối với YouTube, việc giảm thiểu các thiệt hại ngoài dự kiến này sẽ trở nên khá đắt đỏ."

"Nhưng ai sẽ thắng? Tôi không biết nữa. YouTube chắc chắn có nguồn lực và năng lực để làm điều này, nhưng mặt khác chúng ta đã thấy ví dụ về việc Facebook cố gắng vượt qua các trình chặn quảng cáo và sau đó họ đã phải từ bỏ mặc dù có nguồn lực vô hạn."