Cuộc đua bá chủ 'nền kinh tế không gian' của Jeff Bezos, Elon Musk, Richard Branson: Người bỏ việc, kẻ đốt tiền suốt 20 năm chạy theo 'giấc mơ điên rồ'

Richard Branson và Jeff Bezos đều đã thực hiện thành công chuyến bay vào không gian. Một vài người giàu có trước đây cũng đã bay vào không gian nhưng Branson và Bezos không chỉ trả tiền mua vé - họ chi tiền đầu tư cho cả con tàu vũ trụ. Trong tương lai, những ai đủ giàu có nếu muốn rời khỏi Trái Đất họ sẽ không phải phụ thuộc vào các tàu không gian của Chính phủ.

CUỘC ĐUA VÀO KHÔNG GIAN

Hai chuyến đi này đã tạo ra rất nhiều tranh cãi. Một số người dành lời khen về mặt kỹ thuật và sự kiên trì cần thiết để đưa người vào không gian và đưa họ trở lại Trái Đất an toàn. Một số khác ca ngợi hành động đó như điều kỳ diệu khi vượt qua ranh giới của những điều khả thi.

Tuy nhiên, một số khác lại bày tỏ sự thất vọng về việc các tỷ phú hao tốn tiền của bay vào không gian thay vì tập trung nguồn lực giúp thế giới vượt qua đại dịch, hoặc vấn đề biến đổi khí hậu, hoặc bất kỳ cuộc khủng hoảng nào khác trên Trái Đất. Đã có rất nhiều người chết vì Covid-19. Hành tinh của chúng ta không còn nguyên vẹn. Có lẽ những người này, và cả tỷ phú nổi tiếng đam mê vũ trụ Elon Musk, nên cất các con tàu vũ trụ của họ trong vài thập kỷ và tập trung vào một số mối quan tâm trước mắt hơn.

Vào khoảng đầu thế kỷ này, khi các công ty vũ trụ của ba tỷ phú Jeff Bezos, Elon Musk và Richard Branson chỉ mới bắt đầu thành lập, chúng đã bị chỉ trích là quá viển vông. Giờ đây, mọi chuyện dường như đã khác. Niềm vui được bay vào không gian của các tỷ phú dường như chỉ là một đốm sáng nhỏ trong lĩnh vực hàng không vũ trụ vô cùng bao la, rộng lớn.

Sau nhiều thập kỷ, quỹ đạo của Trái đất và các điểm xa hơn đã được thương mại hóa với tốc độ đáng kinh ngạc bởi hàng chục công ty tư nhân. Việc Branson và Bezos sẵn sàng đi tàu vũ trụ của riêng họ không chỉ là một minh chứng về mức độ an toàn của các con tàu. Đó còn là cánh cửa mở ra cho một hoạt động kinh doanh mới lạ.

Thời gian tới, những người khác vẫn sẽ tiếp tục vào không gian, có thể lên tới hàng nghìn người, cùng với hàng chục nghìn máy móc được thiết kế để tiếp tục trang bị cho hành trình khám phá vũ trụ. Những gì xảy ra sắp tới đây sẽ là một trong những câu chuyện kinh tế và công nghệ quan trọng nhất của thập kỷ tới, dù Musk có định cư trên sao Hỏa hay không.

Đây chỉ là một vài trong số những câu chuyện ít được chú ý gần đây về ngành công nghiệp vũ trụ tư nhân. Đầu tiên là sự kiện IPO của công ty có tên Astra Space, được các nhà đầu tư mạo hiểm hậu thuẫn, chuyên chế tạo tên lửa quỹ đạo. Mục tiêu của họ là đưa vệ tinh vào quỹ đạo mỗi ngày.

Ngay sau khi Astra IPO với giá trị 2,1 tỷ USD, nhà sản xuất vệ tinh Planet Labs - công ty sử dụng hàng trăm con mắt trên bầu trời để chụp ảnh toàn bộ các vùng đất của Trái đất hàng ngày cũng đã công bố kế hoạch làm điều tương tự, với kỳ vọng giá trị đạt 2,8 tỷ USD. Firefly Aerospace là công ty sở hữu một tên lửa đang đặt trên bệ phóng ở California. OneWeb và SpaceX của Musk đều đang thường xuyên phóng các vệ tinh nhằm giúp toàn thế giới có thể truy cập internet tốc độ cao. Rocket Lab đến từ quốc gia trước đây không có tàu vũ trụ là New Zealand, đang lên kế hoạch cho các sứ mệnh lên mặt trăng và sao Kim.

Một vài công ty kể trên đang tính đến chuyện sẽ IPO thông qua công ty SPAC - phương thức đang khá phổ biến ở phố Wall. Việc tiếp cận thị trường chứng khoán dễ dàng hơn đã giúp các công ty này thu hút hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư vốn rất hào hứng với một ngành công nghiệp từng phụ thuộc vào các chính phủ với các mục tiêu quân sự. Do đó, số lượng vệ tinh quay quanh Trái đất được dự đoán sẽ tăng từ khoảng 3.400 lên khoảng 50.000 đến 100.000 trong thập kỷ tới.

TƯƠNG LAI RA SAO?

Dĩ nhiên những con số kể trên rất có thể sẽ thay đổi, nhưng thông điệp chính chắc chắn vẫn giữ nguyên: Cuộc đua du lịch vũ trụ chỉ là khởi đầu của hàng loạt các thay đổi lớn hơn, biến đổi hơn nhiều. Kết quả của những thay đổi này sẽ không thể đoán trước được. Tuy nhiên, nhiều bằng chứng cho thấy ngành công nghiệp mới nổi này sẽ sớm thành công.

Để hiểu ngành hàng không vũ trụ tư nhân đã đi được bao xa hãy nhìn vào Decker Eveleth, người, cho đến vài tuần trước, là sinh viên năm cuối ẩn danh tại Đại học Reed ở Portland. Eveleth là một sinh viên đại học điển hình cho đến 1 ngày, vì muốn giải trí, anh ta dò tìm hình ảnh vệ tinh để tìm kiếm kho dự trữ vũ khí và các cơ sở hạ tầng quân sự khác. Tuy nhiên, anh đã phát hiện ra 100 hầm chứa tên lửa đạn đạo xuyên lục địa nằm trên một sa mạc ở miền bắc Trung Quốc, làm dấy lên tin đồn rằng quốc gia này đang chế tạo vũ khí hạt nhân với số lượng lớn.

Tờ Los Angeles Times từng nhận định: "Cuộc đua vào không gian của Bezos-Branson-Musk là một sự lãng phí tiền bạc lớn và vô ích về mặt khoa học". Hiltzik - một nhà văn có tiếng tiếp tục phản bác làn sóng tiến bộ gần đây trong lĩnh vực hàng không vũ trụ tư nhân khi so sánh đây chỉ là hành động tìm kiếm cảm giác mạnh và gây xao nhãng.

Bỏ qua thực tế rằng mọi người vẫn chi nhiều tỷ USD mỗi năm để xem thể thao và chơi trò chơi điện tử, những ví dụ như của Eveleth là một lời nhắc nhở tốt rằng những tiến bộ công nghệ không phải lúc nào cũng là đề xuất A-đến-B mà nó vẫn có giá trị trong khoa học thuần túy.

Chưa kể đến việc, các mạng lưới vệ tinh có thể dùng để theo dõi sức khỏe cây trồng, lượng khí thải của nhà máy và tình trạng mất rừng nhiệt đới. Các dịch vụ internet vệ tinh từ SpaceX và OneWeb có tiềm năng phục vụ hàng tỷ người không thể truy cập băng thông rộng theo cách hoàn toàn khác. Thành công của Rocket Lab, một công ty được tạo ra bởi chàng trai vốn không có bằng đại học, tự học các kỹ thuật cần thiết về tên lửa trong một nhà kho, cũng nói lên tiềm năng của các doanh nghiệp không gian tư nhân. Những người giàu có như Bezos hay Musk chỉ là một phần tương đối nhỏ trong bức tranh lớn hơn này.

Tất nhiên, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực không gian vẫn đang chịu rủi ro cao, với mức lợi nhuận không được đảm bảo. Mặc dù các công ty như SpaceX, Rocket Lab và Planet được định giá hàng tỷ USD, nhưng họ vẫn chưa cho thấy có thể thu lợi nhuận một cách suôn sẻ như các dự án kinh doanh khác của họ trên mặt đất. Không gian, như mọi người trong ngành thường nói, rất khó. Nhưng hàng loạt công ty vũ trụ mới, bao gồm cả những công ty do một số ông trùm nổi tiếng điều hành, đang cố gắng tìm ra lời giải đáp và phần thưởng tiềm năng chắc chắn vô cùng to lớn.

Con người không bao giờ ngừng gây ngạc nhiên khi mang trí tưởng tượng và sự khéo léo của mình áp dụng vào những lĩnh vực mới mẻ để vui chơi và khám phá. Câu hỏi cần đặt ra lúc này là: "Tiếp theo sẽ là gì?"