Dùng quá ít GPU mà mạnh ngang ChatGPT, một startup AI Trung Quốc làm rung chuyển cả ngành công nghệ Mỹ, vua chip AI NVIDIA cũng cắm đầu lao dốc

Sự trỗi dậy của một startup nhỏ Trung Quốc DeepSeek đã khiến thị trường công nghệ Mỹ chao đảo vào đầu tuần này, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng duy trì vị thế độc tôn của Thung lũng Silicon trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Việc mô hình AI mới của DeepSeek có chi phí thấp nhưng vận hành hiệu quả trên các chip kém tiên tiến đã khiến giới đầu tư đặt dấu hỏi về định giá "trên trời" của những gã khổng lồ như Nvidia – vốn được xem là trụ cột của làn sóng AI toàn cầu.

Ngay trong phiên giao dịch sớm, chỉ hơn một giờ sau khi ứng dụng chatbot AI DeepSeek đứng ở top đầu trên App Store của Apple, hợp đồng tương lai chỉ số Nasdaq 100 lao dốc gần 2,5%, trong khi S&P 500 giảm 1,4%. Đây là đợt sụt giảm tiếp nối từ phiên cuối tuần trước, khi cổ phiếu Mỹ mất đà tăng sau lễ nhậm chức của cựu Tổng thống Donald Trump.

Cổ phiếu NVIDIA – hãng sản xuất chip AI hàng đầu – giảm hơn 5% trên hệ thống giao dịch Blue Ocean tại Hong Kong. Tại Tokyo, Advantest Corp. – nhà cung cấp linh kiện cho NVIDIA – mất 8,6% giá trị. Mapletree Industrial Trust – tập đoàn đầu tư trung tâm dữ liệu tại Singapore – sụt 3,6% do lo ngại nhu cầu hạ tầng điện toán đám mây suy yếu.

Ngược chiều với đà sụt giảm của các công ty công nghệ Mỹ lại là đà tăng của cổ phiếu các công ty liên quan đến startup này. Merit Interactive (Thượng Hải) – đối tác tích hợp AI của DeepSeek – tăng trần 10% ngay trong phiên sáng. Chỉ số công nghệ Hang Sheng cũng tăng 2% trước kỳ nghỉ lễ Tết Âm lịch.

Nguyên nhân chính của đợt bán tháo đến từ thông tin về DeepSeek-R1 – mô hình AI được phát triển bởi cựu quản lý quỹ định lượng Liang Wenfeng. Mô hình LLM này có 671 tỷ tham số, được huấn luyện chỉ với 2.048 GPU H800 và 5,6 triệu USD. Con số này vô cùng nhỏ so với chi phí 300-500 triệu USD của các đối thủ Mỹ.

Mặc dù chi phí phần cứng thấp hơn, khả năng tối ưu tốt đã khiến DeepSeek R1 đạt hiệu suất ngang ngửa ChatGPT và Meta, và làm dấy lên dấu hỏi lớn về tính bền vững của các khoản đầu tư "khủng" vào AI tại Mỹ. Marc Andreessen, nhà đầu tư huyền thoại, không ngần ngại gọi đây là "bước đột phá làm thay đổi cuộc chơi".

Thành công của DeepSeek khiến giới phân tích lo ngại về sự sụp đổ của "câu chuyện định giá" vốn đẩy cổ phiếu công nghệ Mỹ lên mức kỷ lục. Nirgunan Tiruchelvam, chuyên gia tại Aletheia Capital, nhấn mạnh: "Khi một công ty Trung Quốc có thể tạo ra AI mạnh với chi phí bằng 1/50, liệu Nasdaq 100 có còn xứng đáng với mức P/E 27 lần?".

Đợt sụt giảm diễn ra đúng thời điểm các tập đoàn như Apple, Microsoft và Nvidia chuẩn bị công bố báo cáo tài chính. Giới phân tích dự báo lợi nhuận quý IV/2024 của nhóm này chỉ tăng trung bình 7% – mức thấp nhất kể từ 2021 – trong khi định giá vẫn ở vùng đỉnh. Charu Chanana, chiến lược gia tại Saxo Markets, cảnh báo: "DeepSeek cho thấy Trung Quốc có thể đuổi kịp Mỹ nhanh hơn dự kiến. Nếu không đổi mới, các công ty Mỹ sẽ mất dần lợi thế."

Dù vậy, một số nhà đầu tư vẫn lạc quan. Họ cho rằng sự cạnh tranh từ DeepSeek có thể thúc đẩy Silicon Valley sáng tạo mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, bài toán về chi phí và hiệu quả vẫn là thách thức lớn, đặc biệt khi Mỹ tiếp tục siết chặt xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc. Tuần lễ báo cáo lợi nhuận này sẽ là phép thử quan trọng cho niềm tin vào "kỷ nguyên AI" mà Wall Street đã dày công xây dựng.