El Nino sẽ quay trở lại vào năm 2023, cả thế giới phải sẵn sàng đối mặt những đợt nắng nóng chưa từng có

Những dự báo ban đầu của các nhà khoa học đang cho thấy hiện tượng El Nino sẽ quay trở lại vào cuối năm 2023, làm trầm trọng thêm tình hình thời tiết khắc nghiệt trên toàn cầu và khiến “nhiều khả năng” thế giới sẽ tăng nhiệt độ vượt quá 1,5 độ C. Nhìn lại quá khứ thì năm nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận, 2016, cũng được thúc đẩy bởi một hiện tượng El Nino quy mô lớn.

Hiện tượng El Nino và La Niaa là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sự khác biệt về thời tiết giữa các năm ở nhiều vùng. Trong những năm có La Nina, gió mậu dịch từ đông sang tây Thái Bình Dương mạnh hơn, đẩy nước ấm trên bề mặt về phía tây và hút nước sâu hơn, mát hơn về phía đông. Các sự kiện El Nino thì xảy ra khi gió mậu dịch suy yếu, cho phép các vùng nước ấm lan về phía đông, nhấn chìm các vùng nước mát hơn và dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Ba năm qua chúng ta đã chứng kiến một loạt các sự kiện La Nina liên tiếp với các diễn biến thời tiết bất thường.

Năm nay, 2023, được dự báo là sẽ nóng hơn năm 2022, và các bộ dữ liệu toàn cầu đã xếp hạng đây sẽ là năm nóng nhất thứ năm hoặc thứ sáu được ghi nhận. Nhưng El Nino xảy ra trong mùa đông năm nay ở bán cầu bắc và hiệu ứng làm ấm của nó phải mất nhiều tháng mới có thể cảm nhận được, nghĩa là năm 2024 có nhiều khả năng sẽ lập kỷ lục nhiệt độ toàn cầu mới.

Cho đến nay, khí nhà kính do các hoạt động của con người thải ra đã làm tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu khoảng 1,2 độ C. Điều này đã dẫn đến những tác động thảm khốc trên khắp thế giới, từ những đợt nắng nóng gay gắt ở Mỹ và châu Âu đến những trận lũ lụt tàn khốc ở Pakistan và Nigeria, gây tác động tiêu cực cho hàng triệu người.

“Rất có khả năng đợt El Nino lớn tiếp theo có thể khiến nhiệt độ tăng hơn 1,5 độ C”, giáo sư Adam Scaife, người đứng đầu bộ phận dự đoán tầm xa tại Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh cho biết. “Xác suất có năm đầu tiên ở nhiệt độ 1,5 độ C trong khoảng thời gian 5 năm tới hiện là 50-50.”

“Chúng ta biết rằng dưới tác động của biến đổi khí hậu, tác động của các hiện tượng El Nino sẽ trở nên mạnh mẽ hơn và bạn phải thêm điều đó vào các tác động chung của biến đổi khí hậu, vốn đang ngày càng gia tăng”, ông nói thêm. “Khi bạn đặt hai thứ đó lại với nhau, chúng ta có thể sẽ thấy những đợt nắng nóng chưa từng có trong sự kiện El Nino tiếp theo.”

Scaife cho biết các tác động mang tính dao động của chu kỳ El Nino-La Nina có thể được nhìn thấy ở nhiều khu vực trên thế giới. “Khoa học hiện có thể cho chúng ta biết khi nào những điều này sẽ xảy ra trước nhiều tháng. Vì vậy, chúng ta thực sự cần sử dụng nó và chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, từ việc chuẩn bị sẵn sàng các dịch vụ khẩn cấp cho đến những loại cây để có thể trồng và thu hoạch.”

Giáo sư James Hansen, tại Đại học Columbia, New York, và các đồng nghiệp gần đây cũng cho biết : “Chúng tôi cho rằng năm 2024 có thể là năm nóng nhất từng được ghi nhận. La Nina hiện tại khó có thể tiếp tục diễn ra trong năm thứ tư. Và ngay cả một chút xíu ảnh hưởng của El Nino cũng đủ để tạo ra nhiệt độ toàn cầu kỷ lục”.

Trong khi El Nino chắc chắn sẽ làm tăng thêm sự khắc nghiệt của thời tiết, thì mức độ ảnh hưởng trầm trọng hơn như thế nào của nó vẫn đang được các nhà khoa học tranh luận.

Giáo sư Bill McGuire, tại Đại học College London, Vương quốc Anh, cho biết : “Khi El Nino đến, loại thời tiết khắc nghiệt đã hoành hành khắp hành tinh của chúng ta vào năm 2021 và 2022 sẽ trở nên vô nghĩa.”

Trong khi đó Giáo sư Tim Palmer, tại Đại học Oxford, cho rằng: “Mối tương quan giữa thời tiết cực đoan và nhiệt độ trung bình toàn cầu không mạnh, nhưng các tác động nhiệt động lực học của biến đổi khí hậu sẽ tạo ra những bất thường mà chúng ta sẽ nhận được từ một năm El Nino.”

Kết quả mô hình hóa khí hậu do Cục Khí tượng Úc ban hành vào đầu tháng 1 vừa qua cũng cho thấy nước này có thể chuyển từ ba năm có lượng mưa trên mức trung bình sang một trong những giai đoạn El Nino nóng nhất, khô nhất được ghi nhận, làm tăng nguy cơ xảy ra các đợt nắng nóng nghiêm trọng, hạn hán và hỏa hoạn. Vào tháng 12 năm ngoái, Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ cũng đã đánh giá khả năng xảy ra hiện tượng El Nino hình thành từ tháng 8 đến tháng 10 là 66%.

Nhưng quy mô của El Nino vẫn chưa rõ ràng. Giáo sư Andy Turner, tại Đại học Reading, cho biết: “Nhiều mô hình dự báo theo mùa cho thấy sự xuất hiện của các điều kiện El Nino vừa phải từ mùa hè năm 2023”. Các nhà khoa học cho biết một bức tranh tổng thể sẽ trở nên rõ ràng hơn nhiều vào tháng 6.

Các quốc gia giáp với Tây Thái Bình Dương, bao gồm Indonesia và Úc, sẽ trải qua điều kiện thời tiết nóng hơn và khô hơn. Gió mùa ở Ấn Độ và mưa ở miền nam châu Phi cũng có thể bị triệt tiêu. Các khu vực khác, chẳng hạn như phía đông châu Phi và miền nam nước Mỹ, cả hai đều phải chịu các đợt hạn hán gần đây, có thể có nhiều mưa và lũ lụt hơn. Ở Nam Mỹ, các khu vực phía nam sẽ ẩm ướt hơn, nhưng Amazon sẽ lại khô hạn hơn.

Giáo sư Palmer cho biết câu hỏi lớn nhất chưa được trả lời là liệu biến đổi khí hậu có tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều hiện tượng El Nino hay La Nina hơn hay không: “Điều đó cực kỳ quan trọng đối với các quốc gia đang tìm kiếm sự thích ứng lâu dài. Sẽ cần các mô hình khí hậu có độ phân giải cao hơn nhiều. Điều đó chỉ có thể xảy ra nhờ các siêu máy tính lớn hơn nữa.”

Palmer và các đồng nghiệp đã kêu gọi thành lập một trung tâm quốc tế trị giá 1 tỷ USD để lập mô hình khí hậu, thứ tương tự như Máy Va chạm Hadron Lớn của các nhà vật lý hạt nhân quốc tế, để họ có thể cùng nhau làm những việc mà không một quốc gia đơn lẻ nào có thể làm một mình.

Tham khảo TheGuardian