Giải thích trọn vẹn: Chuyện gì đang xảy đến với rừng già Amazon và bạn làm được gì để cứu lấy nó?

Rừng Amazon đang cháy. Đầu tháng Tám này, Brazil công bố tình trạng khẩn cấp khi số lượng các vụ cháy tại rừng Amazon ngày một gia tăng. Theo số liệu nghiên cứu do INPE - trung tâm nghiên cứu từ không gian của Brazil - cung cấp, nội trong năm nay, 73.000 vụ cháy đã xảy ra trên đất Brazil, tăng 83% so với cùng kỳ năm ngoái, và đây là con số vụ cháy kỷ lục tính từ 2013 tới nay. Những dữ liệu vừa nêu do Reuters đăng tải.

Vậy cớ gì khiến lửa lan khắp rừng Amazon?

Theo NASA, khu vực rừng nhiệt đới này vốn có độ ẩm cao nhưng thời điểm tháng Bảy và tháng Tám hiện tại đang là mùa khô của Amazon, tệ hại hơn đây vẫn còn chưa phải đỉnh điểm. Thời điểm nóng khô nhất kéo dài từ đầu tháng Chín tới giữa tháng Mười Một, đồng nghĩa với việc nếu ta không nhanh chóng giải quyết ngọn lửa nóng đang hủy diệt hệ sinh thái đa dạng nhất Trái Đất, ta sẽ sớm mất hết.

Trò chuyện với CNN, giám đốc của tổ chức phi lợi nhuận Amazon Watch là Christian Poirier lại không đổ lỗi cho tự nhiên. Lửa vốn là công cụ để con người dọn rừng, kiếm tìm diện tích canh tác và chăn nuôi. 

Liệu biến đổi khí hậu đã “đóng góp” gì cho Amazon?

Theo thông cáo báo chí do tổ chức Hòa bình Xanh cung cấp, cháy rừng và biến đổi khí hậu đuổi nhau trong một vòng luẩn quẩn không lối thoát, bóp nghẹt con người đang chết dần ở giữa. Số lượng đám cháy ngày một tăng, lượng CO2 sẽ càng nhiều. Nhiệt độ toàn cầu liên tục tăng, để rồi những hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán lại diễn ra, căng hơn trước nhiều.

“Bởi lẽ lượng khí thải ngày một nhiều, có thể thấy việc phá rừng ảnh hưởng trực tiếp tới lượng mưa trong khu vực, khiến mùa khô kéo dài hơn, rồi lại càng ảnh hưởng tới rừng, độ đa dạng sinh học, nền nông nghiệp địa phương cũng như sức khỏe con người”, thông cáo báo chí ghi rõ.

Đâu là những khu vực bị ảnh hưởng?

Ảnh vệ tinh cho thấy bang Amazonas, Rondinoa, Para, Mato Grosso đều có dấu hiệu cháy rừng. Theo Euro News đưa tin, bang Amazonas là nơi ảnh hưởng nặng nề nhất. Nhìn từ trên vệ tinh xuống, ta có thể thấy làn khói đen ám ảnh phủ lên tương lai lá phổi xanh của nhân loại.

Rừng mưa nhiệt đới Amazon sản sinh ra 20% lượng oxy cho thế giới, là nhà ở của 10% sinh vật toàn cầu (đó mới là những sinh vật ta biết tới). Đâu phải tự nhiên danh hiệu lá phổi xanh thuộc về Amazon! Nếu như Trái Đất mà mất phổi, thật khó để đo đếm được những thiệt hại có thể có.

Vậy mà diện tích rừng mưa nhiệt đới toàn cầu vẫn cứ giảm theo thời gian. Ta phá rừng để có đất canh tác, nhưng nếu không còn rừng, nhân loại sẽ chẳng còn thức ăn và nước uống để tiếp tục tồn tại.

Theo Tổ chức Khí tượng học Thế giới WMO: “Lượng khói độc phát ra từ lửa cháy bao gồm carbon monoxide, nitrogen oxide và hợp chất hữu cơ dễ bay hơi không chứa methane (NMVOC)”.

Nếu bạn chưa biết: Carbon monoxide gây nhiễm độc máu, tổn thương mô hay thậm chí dẫn tới tử vong, nitrogen oxide gây viêm đường hô hấp, trong danh sách dài các chất NMVOC, có nhiều thành tố gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người như benzen và 1,3-Butadiene.

Hiện tại, có tất cả bao nhiêu đám cháy rừng tại Brazil?

Theo BBC đưa tin hôm thứ Sáu, trong khoảng 48 giờ đo đạc, có khoảng 2.500 đám cháy đang hiện hữu tại các khu vực rừng mưa nhiệt đới Brazil. 

Vệ tinh của Chương trình Quan sát Trái Đất trực thuộc EU phát hiện “một lượng khói rất lớn” phủ chủ yếu trên khu vực Amazonas và Rondonia. NASA đã tiến hành quan sát kỹ càng những đám cháy từ những ngày đầu, suốt tuần qua, cả EU và NASA liên tục chia sẻ những hình ảnh về đám cháy rừng Amazon lên các nền tảng mạng xã hội.

Người dân ở cách khu vực cháy tới 3.000 km vẫn thấy bầu trời phủ đầy khói. Đây là hình ảnh São Paulo lúc 3 rưỡi chiều theo giờ địa phương.

Tốc độ chữa cháy ra sao?

Đám cháy vẫn đang tiếp tục lan. Dự báo thời tiết hôm thứ Năm cho thấy sẽ có mưa bão trong khu vực, nhưng không rõ mưa sẽ hiệu quả tới đâu vào giữa mùa khô và khi đám cháy đang thời điểm dữ dằn nhất. Thế nhưng ta không thể chờ vào mưa và phép màu để cứu lấy rừng Amazon.

Tổng thống Bolivia là Evo Morales nói rằng ông sẽ cử chiếc Boeing 747 mang tên “Supertanker” tới Brazil để giúp chữa cháy. Con chim sắt có thể mang theo người 70.000 lít nước và dự kiến sẽ tới khu vực Amazon vào cuối tuần.

Những chính trị gia từ Châu Âu như Phần Lan, Pháp và Đức đều đã lên tiếng. Tại Hội nghị thượng đỉnh G7 sẽ diễn ra cuối tuần này, họ sẽ đặt việc cứu lấy rừng Amazon làm trọng tâm. Bên cạnh đó, nhiều nước lên tiếng phản đối chính sách đối nội của Brazil, cho rằng việc nhà cầm quyền địa phương hạn chế biện pháp bảo vệ rừng, cùng lúc đó khuyến khích phá rừng làm kinh tế đã ảnh hưởng trực tiếp tới lá phổi xanh Trái Đất.

Người sử dụng Internet toàn cầu không đứng ngoài cuộc. Chúng ta liên tục chia sẻ những hình ảnh liên quan, thúc giục cơ quan chức năng phải hành động, dồn tài nguyên để cứu lấy những thứ đã bị tàn phá do chính lòng tham của con người. Những thông điệp “cứu lấy Amazon” truyền đi khắp nơi, bên cạnh đó lên án nhiều cá nhân sẵn sàng giang tay cứu lấy nhà thờ Đức Bà, nhưng lại kín tiếng khi rừng Amazon chìm trong biển lửa.

Bản thân bạn có thể giúp được gì?

Nếu dư giả tài chính, bạn có thể tính tới chuyện quyên góp cho các tổ chức môi trường. Một số tổ chức còn giúp chống biến đổi khí hậu bằng những cách rất … khác lạ.

- Công cụ tìm kiếm Ecosia.org sẽ trồng một cây với mỗi 45 lượt người sử dụng.

- Quyên góp cho Mạng lưới Hành động vì Rừng nhiệt đới để họ trực tiếp bảo vệ rừng Amazon.

- Quyên góp cho Quỹ Rừng mưa nhiệt đới để mua đất trồng cây gây rừng. Tính từ năm 1988 tới nay, họ đã bảo vệ được 93.000 km vuông rừng nhiệt đới.

- Quyên góp cho Quỹ Toàn cầu về Môi trường để bảo vệ các loài sống tại Amazon cả những hệ sinh thái toàn thế giới.

- Quyên góp cho tổ chức bảo vệ rừng Amazon là Amazon Watch.

- Quyên góp cho Đội Bảo tồn Amazon, tổ chức bảo vệ rừng và vừa chống biến đổi khí hậu.

- Quyên góp cho Tổ chức Bảo tồn Amazon để trồng thêm cây, bảo vệ môi trường sống, tài trợ giáo dục địa phương, mua pin Mặt Trời, v.v…

- Quyên góp cho quỹ Trồng Một Cây, ngăn chặn nạn phá rừng toàn cầu. Tổ chức này sẽ liên tục cập nhật cho bạn tiến độ dự án trồng cây, bên cạnh đó cho bạn biết cây mình trồng đã giúp ích Trái Đất ra sao.

Vì một lý do nào đó mà bạn không thể quyên góp cho các quỹ nêu trên, bạn hãy tính tới việc giảm sử dụng giấy, tiết kiệm giấy cũng như hạn chế sử dụng sản phẩm từ thịt. Phương án giảm thịt vừa góp phần giảm lượng khí thải ra môi trường, lại vừa hạn chế việc phá rừng để dựng trang trại trồng trọt và chăn nuôi, như những gì đã “góp sức” để rừng Amazon cháy như hiện tại.

Tham khảo CNET, Reuters, The Guardian, ảnh Reuters