Giáo sư người Thụy Điển giành giải Nobel Y sinh 2022

Giáo sư Svante Paabo (phải) và Vua Carl Gustaf của Thụy Điển (trái) trong chuyến tham quan Viện Nhân chủng học tiến hóa Max Planck ở Leipzig, Đức - Ảnh: REUTERS

Người chiến thắng Nobel Y sinh 2022 là giáo sư người Thụy Điển Svante Paabo. Ông được trao giải vì những khám phá liên quan đến "bộ gene của các loài giống người đã tuyệt chủng và sự tiến hóa của con người".

"Bằng cách tiết lộ những khác biệt về gene giúp phân biệt tất cả người sống với các loài giống người đã tuyệt chủng, khám phá của Paabo cung cấp cơ sở để khám phá điều gì khiến chúng ta trở thành con người độc nhất vô nhị", Ủy ban Nobel cho biết.

Giáo sư Paabo đã khám phá ra rằng việc chuyển gene đã xảy ra từ những loài giống người đã tuyệt chủng sang Homo Sapiens (người tinh khôn) sau khi di cư ra khỏi châu Phi khoảng 70.000 năm trước.

Ban giám khảo Nobel cho biết dòng gene cổ xưa này đối với con người ngày nay có liên quan đến sinh lý học, chẳng hạn như ảnh hưởng đến cách hệ thống miễn dịch của chúng ta phản ứng với các bệnh nhiễm trùng.

Theo báo cáo của giáo sư Paabo trong một nghiên cứu năm 2020, bệnh nhân COVID-19 có một đoạn ADN Neanderthal có nguy cơ cao mắc các biến chứng nghiêm trọng khi nhiễm căn bệnh này.

Thư ký Hội đồng Nobel và Ủy ban Nobel Thomas Perlmann công bố chủ nhân giải Nobel Y sinh 2022 Svante Paabo tại Viện Karolinska ở Stockholm, Thụy Điển, ngày 3-10 - Ảnh: REUTERS

Thư ký Hội đồng Nobel và Ủy ban Nobel Thomas Perlmann đã gọi cho ông Paabo để báo tin ông giành giải Nobel Y sinh 2022 và cho biết: "Ông ấy choáng ngợp, không nói nên lời. Ông ấy hỏi liệu có thể nói với ai không, có thể kể cho vợ nghe không và tôi nói được thôi. Ông ấy vô cùng xúc động về giải thưởng này".

Khi được hỏi vì sao giải thưởng không được trao cho những tiến bộ trong việc phòng chống COVID-19, ông Perlmann cho biết đó là một câu hỏi mà ông sẽ không trả lời. "Chúng tôi chỉ nói về những người đoạt giải Nobel, chứ không phải những người không được nhận hoặc chưa được nhận".

Paabo là con trai của nhà hóa sinh đoạt giải Nobel Sune Bergstrom, là người đã cải thiện phương pháp nghiên cứu về nguồn gốc loài người, sau khi phát triển các phương pháp cho phép xét nghiệm ADN từ các di tích khảo cổ và cổ sinh vật học.

Thành tựu quan trọng của nhà khoa học Svante Paabo bao gồm giải trình tự toàn bộ bộ gene của người Neanderthal, tiết lộ mối liên hệ giữa người đã tuyệt chủng và người hiện đại.

Ông cũng đưa ra ánh sáng sự tồn tại của loài người chưa từng được biết đến trước đây là người Denisovan, từ một mảnh xương ngón tay 40.000 năm tuổi được phát hiện ở Siberia.

Nobel Y sinh là giải đầu tiên trong mùa Nobel năm nay. Chủ nhân giải Y sinh năm ngoái thuộc về hai nhà khoa học David Julius và Ardem Patapoutian vì khám phá các thụ thể trên da người có thể cảm nhận nhiệt độ, xúc giác và chuyển đổi tác động vật lý thành xung thần kinh.

Những chủ nhân giải Y sinh trước đây cũng rất nổi tiếng, bao gồm Alexander Fleming, người đã phát hiện kháng sinh penicillin, mở ra kỷ nguyên sử dụng kháng sinh cho con người; hay Robert Koch, người được trao giải vì các công trình về bệnh lao vào năm 1905.

Giải Nobel Y sinh đã được trao 112 lần từ năm 1901 đến nay, trong đó có 12 phụ nữ từng được nhận giải này. Trong năm 2021, giải thưởng danh giá này đã thuộc về 2 nhà khoa học David Julius và Ardem Patapoutian vì những khám phá của họ về các thụ thể đối với nhiệt độ và xúc giác.

Trong lịch sử, chủ nhân trẻ tuổi nhất của giải Nobel Y sinh là nhà khoa học người Canada Frederick G. Banting, nhận giải năm 1923 khi mới 32 tuổi, với công trình khám phá ra hoóc môn tuyến tụy insulin điều trị bệnh tiểu đường. Chủ nhân lớn tuổi nhất là bác sĩ Mỹ Peyton Rous, nhận giải năm 1966 khi ông 87 tuổi, với công trình nghiên cứu phát hiện một số vi rút có thể gây ra ung thư.