Giữa lúc iOS 26 bị chê bai, chính Android 16 lại đang rơi vào tình trạng rối như canh hẹ

Từ khi iOS 26 ra mắt, hệ điều hành của Apple nhận không ít lời phê bình. Những lời nhận xét xuất hiện nhan nhản: giao diện phản chiếu như lấy cảm hứng từ Windows Vista, hay giống theme Android trong suốt từ hồi những năm 2015, thời mà rất nhiều người dùng còn đam mê "vọc" giao diện.

Nhưng giữa lúc iOS bị chê bai, chính Android – cụ thể là Android 16 – lại đang rơi vào tình trạng hỗn loạn bậc nhất trong lịch sử của nền tảng này. Một mớ phiên bản đan xen nhau, chu kỳ cập nhật mơ hồ, và một "đứa con mới" tên Android Canary khiến ngay cả dân công nghệ cũng chẳng thể hình dung bản nào là bản nào.

Không thể phủ nhận: Apple đang học hỏi nhiều thứ từ Android. Đặc biệt là khả năng tùy biến ngày càng cao hơn, khác hẳn với những ngày mà iOS gần như "nói không" với các tuỳ chỉnh từ người dùng.

Thế nhưng, Apple dù có "bắt chước" thì cũng vẫn giữ một điểm cốt lõi: tính nhất quán và đơn giản. Một khi ra mắt, iOS 26 sẽ giống nhau trên mọi thiết bị hỗ trợ. Ngay cả với các bản beta, Apple cũng duy trì một lộ trình rất minh bạch. Mỗi năm đều có Developer Beta dành cho lập trình viên, Public Beta cho người dùng sớm, sau đó đến bản RC (Release Candidate) rồi phát hành chính thức. Người dùng và nhà phát triển đều biết rất rõ mình đang ở đâu trong chu kỳ cập nhật. Với Apple, bản beta vẫn là iOS – và là một phần nhất quán của nền tảng.

Trong khi đó, Android thì lại đang tự tạo cho mình một mê cung phức tạp đến mức… chính Google dường như cũng không định hình nổi.

Android 16: Càng cập nhật càng khó hiểu

Android 16 vốn đã bắt đầu với một lịch phát hành không giống ai. Chỉ một tháng sau khi Android 15 ra mắt (tháng 10/2024), Google tung ngay bản Developer Preview đầu tiên của Android 16. Bản chính thức thì lên sóng vào tháng 6/2025. Google đã cố tình rút ngắn chu kỳ phát triển để bảo đảm phiên bản Android mới nhất kịp ra mắt cùng Pixel 10 vào tháng tới. Điều này nhằm tránh lặp lại tình huống xấu hổ như năm ngoái, khi dòng Pixel 9 xuất xưởng với Android 14, rồi phải mất vài tháng sau mới được cập nhật lên Android 15. Xét về mặt chiến lược, Google đã chọn "đốt cháy giai đoạn" – và ở thời điểm đó, điều này hoàn toàn có lý.

Android 16 QPR1.

Tuy nhiên, chính quyết định vội vã đó lại tạo ra một khoảng trống khó hiểu trong Android 16. Dù được gọi là một bản nâng cấp hệ điều hành hoàn chỉnh, phiên bản Android 16 phát hành vào tháng 6 vừa qua thực tế lại… chẳng khác mấy so với Android 15. Lý do là vì hầu hết các tính năng mới quan trọng nhất – như Material 3 Expressive, Live Updates, chia đôi màn hình theo tỷ lệ 90:10 và nhiều thứ khác – chưa hề xuất hiện trong bản cập nhật này. Tất cả đều bị hoãn lại cho đến ít nhất là Android 16 QPR1.

Hiện tại, Android 16 QPR1 mới đang ở giai đoạn beta, với bản phát hành chính thức dự kiến vào khoảng tháng 9. Và trên nhiều phương diện, đây mới là bản "Android 16 thật sự" mà người dùng đang chờ đợi. Nói cách khác, dù Android 16 đã được phát hành ổn định vào tháng trước, thì những thay đổi thực sự đáng kể vẫn chưa hề sẵn sàng – và phải đợi thêm vài tháng nữa.

Thoạt nghe cũng có vẻ không quá tệ trừ việc hơi khó nhớ. Nhưng mọi thứ sắp rối tung lên ngay sau đây.

Android Canary: Cái tên mới đi kèm sự rối rắm

Vào giữa tháng 7, Google bất ngờ công bố một nhánh phát hành hoàn toàn mới cho Android mang tên Android Canary. Và phải nói là… nó khá kỳ quặc.

Trước đây, quá trình phát triển Android luôn theo một lộ trình khá dễ hiểu: đầu tiên là Developer Preview – dành cho lập trình viên muốn làm quen sớm với hệ điều hành mới, sau đó là bản Beta – dành cho người dùng phổ thông thích trải nghiệm trước khi bản ổn định chính thức ra mắt. Với Android 16, quy trình cũng khởi đầu như vậy. Google tung bản Developer Preview đầu tiên để các nhà phát triển bắt tay thử nghiệm, sau đó là Android 16 Beta để công chúng bắt đầu "nếm thử" hệ điều hành mới.

Cách tiếp cận này phần nào giống với quy trình của Apple: mỗi năm, iOS cũng có bản Developer Beta dành cho lập trình viên, tiếp theo là Public Beta cho mọi người dùng, rồi mới đến bản chính thức. Điểm chung là cả hai hệ điều hành đều có một chuỗi nâng cấp rõ ràng, dễ theo dõi, với các tính năng được giữ nhất quán theo từng nhánh.

Nhưng từ bây giờ, Android Canary sẽ thay thế hoàn toàn vai trò của Developer Preview. Đây sẽ là "ngôi nhà mới" cho những tính năng thử nghiệm táo bạo và mới nhất của Android. Nghe thì đơn giản, phải không? Thật ra… không hề.

Việc xác định các tính năng trong Android Canary gần như là… bất khả thi.

Với các bản Developer Preview truyền thống, mọi thứ rõ ràng hơn nhiều. Chúng luôn gắn liền với một phiên bản Android cụ thể. Ví dụ, nếu một tính năng xuất hiện trong Android 16 Developer Preview, gần như chắc chắn nó sẽ được đưa vào Android 16 Beta và bản phát hành chính thức sau đó. Có thể chưa hoàn thiện, nhưng ít ra người dùng và lập trình viên đều biết mình đang đi theo một lộ trình rõ ràng.

Còn Android Canary thì không hoạt động theo cách đó.

Android Canary 2507 là tên gọi của phiên bản gần nhất.

Google định nghĩa Android Canary là một phiên bản Android riêng biệt. Nó không phải là bản thử nghiệm của Android 16, cũng chẳng phải bước chuẩn bị cho Android 17. Nó không gắn với bất kỳ phiên bản nào có số hiệu cụ thể – nó chỉ đơn giản là Android Canary.

Chính vì vậy, việc xác định khi nào các tính năng trong Android Canary sẽ được phát hành rộng rãi là điều gần như không thể. Một số tính năng có thể xuất hiện sớm ngay trong Android 16 QPR1, số khác có thể phải đợi đến QPR2. Và thậm chí, hoàn toàn có khả năng một phần trong số đó sẽ không xuất hiện cho đến Android 17 – hoặc muộn hơn nữa.

Vì Android Canary không chịu ràng buộc bởi bất kỳ phiên bản Android nào và nay đã trở thành một nhánh phát triển độc lập, không ai có thể đoán được chu kỳ "từ thử nghiệm đến chính thức" sẽ diễn ra như thế nào. Liệu một tính năng từ Canary sẽ lên Beta trong một tháng, ba tháng, hay bị huỷ luôn? Không ai biết cả.

Nếu cảm thấy điều này thật rối rắm và phiền phức – thì bạn không hề đơn độc. Chính những người quan tâm đến Android nhất giờ cũng đang phải vò đầu bứt tóc để hiểu chuyện gì đang diễn ra.

Không phải ai cũng bận tâm, nhưng rối vẫn là… rối

Việc Google tách biệt rõ ràng giữa Android 16 và Android 16 QPR1 đã đủ khiến toàn bộ phiên bản Android năm nay trở nên khó hiểu. Và khi Android Canary xuất hiện, mức độ rối rắm đó chắc chắn sẽ còn tăng lên gấp bội.

Ít nhất, khi còn dùng Developer Preview, người dùng và lập trình viên vẫn có thể hình dung được: tính năng mới sẽ dần chuyển sang bản Beta, rồi lên bản ổn định. Nhưng với Android Canary, mọi thứ đó coi như bị ném đi. Canary mới chỉ xuất hiện vài ngày, nhưng đã kịp làm xáo trộn toàn bộ chu kỳ phát hành – và thật khó tưởng tượng mọi chuyện sẽ phức tạp đến đâu sau 6 tháng hay một năm nữa.

Tất nhiên, cũng có ý kiến cho rằng: "Chuyện này đâu ảnh hưởng gì đến người dùng phổ thông." Đúng là đa số người dùng chỉ quan tâm đến bản cập nhật ổn định – đến khi có thông báo thì bấm cập nhật, thế là xong. Với họ, có lẽ Android 16 hay QPR1 hay Canary cũng chẳng khác biệt gì.

Nhưng với những ai quan tâm đến Android, muốn theo dõi và hiểu rõ những thay đổi của nền tảng này, thì Google đang thực sự làm mọi thứ trở nên rối bời. Có thể, chiến lược phát triển sớm và chuyển sang Android Canary rồi sẽ mang lại kết quả tích cực. Nhưng ở thời điểm hiện tại, tất cả những gì chúng ta thấy là một chu trình hỗn loạn, đứt đoạn, và có vẻ như sẽ còn phức tạp hơn nữa trong thời gian tới.

Google vẫn sẽ tiếp tục phát triển Android, và người dùng cuối cùng rồi cũng sẽ nhận được những tính năng mới trong các bản chính thức. Nhưng con đường để đi tới đó chưa bao giờ lại lòng vòng và mù mịt đến vậy.

Còn ở phía bên kia, Apple vẫn đang duy trì một hệ điều hành rõ ràng, ổn định và dễ hiểu cho cả người dùng lẫn lập trình viên. Khi Apple ra mắt iOS 26, dù là bản chính thức hay beta, người dùng đều biết họ đang cài cái gì, ở đâu trong chu kỳ phát triển, và sắp tới sẽ có gì mới. Không có "Canary", không có QPR, không có sự nhập nhằng giữa bản có tính năng và bản không có tính năng.

Cuối cùng, iOS xấu hay đẹp, bắt chước hay không, có thể tuỳ cảm nhận. Nhưng Android thì lại đang khiến chính mình trở nên khó theo dõi hơn bao giờ hết. Và ở thời điểm hiện tại, rõ ràng không phải bên nào cũng giữ được chất riêng – chỉ là một bên vẫn đang kiểm soát được mình, còn bên kia thì đang loay hoay trong chính hệ sinh thái do mình tạo ra.

Tham khảo: AndroidAuthority