Hai anh em đã biến 7 dòng code thành một startup 9 tỷ USD như thế nào

Hàng ngày, người Mỹ dành khoảng 1,2 tỷ USD cho mua sắm trực tuyến. Theo Bộ Thương mại Mỹ, con số này đã tăng gần gấp đôi so với 5 năm trước, và có thể sẽ tăng gấp đôi hiện tại trong 5 năm tới khi mua sắm trực tuyến tiếp tục lấn lướt trước kênh bán lẻ truyền thống. Vì vậy, thật đáng ngạc nhiên khi hạ tầng tài chính của web vẫn rất già cỗi và chậm chạp.

Trong nhiều năm nay, sự tăng trưởng bùng nổ của thương mại điện tử đã đi nhanh hơn các công nghệ nền tảng của nó. Các công ty muốn thiết lập cửa hàng trực tuyến, phải tìm đến ngân hàng, nơi xử lý việc thanh toán, và các “cổng giao dịch” để kết nối giữa người bán và người mua. Điều này mất hàng tuần, công sức của nhiều người và hết phí này đến phí khác.

Nhiều phần mềm xử lý để xử lý các giao dịch này đã có tuổi đời hàng chục năm, và các bit hiện đại hơn lại được viết bởi các ngân hàng, các công ty thẻ tín dụng hay các các công ty tài chính trung gian, không ai trong số họ từng chiến thắng trong các cuộc thi hackathon – những cuộc thi viết code gọn gàng.

Một startup sửa lỗi cho cả hệ thống thanh toán trên internet

Năm 2010, Patrick và John Callison, hai anh em đến từ vùng ngoại ô Ireland, bắt đầu tìm cách sửa lỗi cho quá trình này. Stripe Inc, công ty của họ xây dựng nên phần mềm để các doanh nghiệp có thể cài vào website và ứng dụng của họ và kết nối trực tiếp với các hệ thống thẻ tín dụng, ngân hàng và chấp nhận thanh toán. Sản phẩm của họ trở thành một cú hit với các startup ở thung lũng Silicon. Các doanh nghiệp như Facebook, Lyft, DoorDash, và hàng nghìn công ty khác khao khát được như họ đã biến Stripe thành trụ cột về tài chính cho hoạt động của họ.

Hiện tại hàng năm công ty đang xử lý hàng chục tỷ USD tiền giao dịch trên internet và kiếm tiền từ việc thu những khoản phí nhỏ cho mỗi giao dịch. Trong năm ngoái, một nửa số người Mỹ khi mua gì đó trên mạng đã trả tiền thông qua Stripe, mà có lẽ họ cũng không hề biết. Điều này giúp công ty được định giá đến 9,2 tỷ USD, lớn gấp nhiều lần so với những đối thủ cạnh tranh gần nhất của họ, biến Patrick và John, hai anh em mới 28 và 26 tuổi, trở thành những tỷ phú trẻ nhất thế giới.

Nhưng công cụ thanh toán là một chiến trường khốc liệt. Vô số các startup, các ngân hàng lớn và các công ty như Google, Apple đều đang cố dùng hệ thống của mình để chiếm lấy thật nhiều đồng xu nhỏ trong miếng bánh này càng tốt. Sự cạnh tranh khốc liệt này kết hợp với lợi nhuận nhỏ nhoi của ngành công nghiệp đó, làm các chuyên gia đặt ra câu hỏi về việc liệu mức định giá chất ngất của Stripe có hợp lý hay không.

“Chúng tôi đang trên đường thoát ra trước khi họ có thể thỏa mãn mức định giá đó.” Brendan Miller, nhà phân tích tại hãng Forrester Research Inc, cho biết. “Họ đã được định giá cao hơn rất nhiều người chơi khác, những người đã ở trong sân chơi này nhiều năm nay với hàng nghìn nhân viên, khối lượng giao dịch khổng lồ và khách hàng trên toàn thế giới.”

Có một cách để biện minh cho con số này. Đối tác mới của Stripe là Amazon.com, khách hàng lớn nhất và được tìm kiếm nhiều nhất trên internet. Chỉ mới một vài tuần trước, Stripe đã bắt đầu xử lý một tỷ lệ lớn các giao dịch của Amazon, dù vẫn chưa được tiết lộ chính xác. Chưa một công ty nào có thể giải quyết một lượng giao dịch lớn đến mức đó – và nó chỉ được tiết lộ khi Stripe bổ sung logo của Amazon trên website của mình – nhưng nó đã giúp Stripe tăng đáng kể khối lượng giao dịch của mình.

Vùng nông thôn Ireland - xuất phát điểm của hai thiên tài trẻ

Anh em nhà Collison được sinh ra ở Limerick và lúc bé, họ được di chuyển đi khắp nơi trước khi định cư tại Dromineer, một ngôi làng bình dị ở trung tâm Ireland. Cha mẹ của họ đều là người có nguồn gốc khoa học – ông Denis làm về kỹ thuật điện, còn bà Lily làm về vi sinh học – sau đó đều trở thành các doanh nhân. Denis điều hành một khách sạn 24 phòng ngủ trên bờ biển Lough Derg, trong khi Lily điều hành một công ty đào tạo doanh nghiệp trong ngôi nhà của gia đình.

Ngôi trường các cậu học hồi nhỏ có chưa đến 20 đứa trẻ cùng trang lứa. Mỗi khi chán ngồi trong lớp học, Patrick lại đọc sách. “Tôi sẽ chỉnh chỗ ngồi để nấp sau lưng những đứa trẻ khác, vì vậy tôi sẽ tránh khỏi tầm nhìn của giáo viên.” Anh còn bổ sung thêm, nhiều năm sau này anh phát hiện ra rằng thầy hiệu trưởng đã nói với các giáo viên cho phép điều đó.

Hai anh em Patrick (trái) và John Collison (phải).

Patrick dùng năm cuối của mình để học tại nhà, vì vậy anh có thể hoàn thành các bài thi tiêu chuẩn cần thiết sớm hơn và tốt nghiệp vào năm 16 tuổi. Cậu đã hoàn thành cả chương trình học 2 năm chỉ trong 20 ngày học và đứng đầu trong 30 bài kiểm tra. Sau đó cậu đã ăn mừng bằng một bài chạy marathon.

Patrick đăng ký học tại MIT vào năm 2006 dựa trên điểm SAT cậu có được khi mới 13 tuổi, John cũng theo anh đến Mỹ, và vào học tại Harvard một vài năm sau đó. Trong thời gian rỗi, họ phát triển các ứng dụng iPhone.

Một trong những thành công đầu tiên của họ là một phiên bản Wikipedia giá 8 USD để mọi người có thể tìm kiếm offline – hai anh em đã loại bỏ những dòng code thừa để toàn bộ khối dữ liệu này vừa vặn trong một file có thể tải xuống. Họ cũng giúp tạo ra một cách để quản lý các cuộc đấu giá trên eBay và bán công ty của mình, Auctomatic Inc. vào năm 2008 với giá 5 triệu USD.

Cuối năm 2009, hai anh em bỏ dở đại học và bắt đầu nảy ra ý tưởng mà sau này sẽ hình thành nên Stripe. Họ thành lập một văn phòng ở Palo Alto, ngay đối diện bên kia đường với căn hộ cũ của PayPal Inc. Hàng ngày cả hai anh em đều cùng đạp xe tới văn phòng, và đều mướt mồ hôi sau khi đua xem ai sẽ là người đến trước.

Theo Mike Moritz, một trong những nhà đầu tư đầu tiên của PayPal, một phần lý do của cuộc đua này là vì nó quá rẻ so với việc mua một chiếc ô tô. “Khi đến California, họ có một lợi thế đó là không bị vấy bẩn và ô nhiễm bởi nước và không khí của Thung lũng Silicon.” Ông Moritz, cũng là một thành viên trong ban giám đốc của Stripe, cho biết. “Họ khiêm tốn và dễ gần hơn. Có những điều không thể tin nổi trong câu chuyện của họ – hai anh em từ một ngôi làng nhỏ có thể sẽ xây dựng nên một trong những công ty quan trọng nhất trên internet.”

Tăng GDP của internet - Nguồn cảm hứng cho một hành trình 7 năm

Dù thỏa thuận với Amazon giúp gia tăng đáng kể sự tín nhiệm của khách hàng với Stripe, nhưng với Patrick, khi ra đời cách đây 7 năm trước, sứ mệnh của Stripe không phải là đưa nhiều sách, máy hút chân không hay các dụng cụ chải chuốt hơn đến với thế giới. Thay vào đó, họ muốn “tăng GDP của internet”, bằng cách viết phần mềm giúp các công ty tinh chỉnh lại cách họ hợp tác, trả lương cho nhân viên, và phát hiện lừa đảo.

Đó là một phần trong một nỗ lực tham vọng nhằm cải tiến cách hoạt động kinh doanh trực tuyến đã được thực hiện trong hơn 20 năm qua và giúp cho bất kỳ ai với một ý tưởng sáng tạo đều có cơ hội cạnh tranh. “Chúng tôi nghĩ đến việc đưa hai người trong một garage một cơ sở hạ tầng như công ty có 100.000 nhân viên – những tác động tổng hợp của điều đó sẽ thực sự rất tốt.” Patrick cho biết.

Stripe ra mắt vào năm 2011 với Patrick là CEO còn John là chủ tịch. Hai anh em nhà Collison dành ra 2 năm để thử nghiệm dịch vụ của mình và thiết lập các mối quan hệ với ngân hàng, các công ty thẻ tín dụng, và các nhà quản lý để khách hàng của mình không phải lo lắng về điều đó.

Văn phòng của Stripe những ngày đầu tiên.

Năm 2016, Stripe đã chuyển văn phòng của mình tới cạnh công viên AT&T, nằm trong quận SoMa, trung tâm khởi nghiệp của San Francisco. Người thuê trước của văn phòng chính là công ty chia sẻ file, Dropbox Inc. bày biện ngổn ngang với một quầy bar, một studio nghe nhạc, một phòng chơi Lego và ghế sofa. Anh em nhà Collison loại bỏ toàn bộ những thứ đó. Căn bếp, nơi nhân viên Dropbox dùng bữa với những món ăn được nấu riêng, giờ đây là một dãy đồ ăn tự phục vụ tiêu chuẩn. “Đó là một hàng người chậm chạp và khao khát chờ đợi thức ăn.” Patrick cho biết.

Cả hai anh em đều có cùng các sở thích về sách và một căn phòng. Họ mô tả mọi thứ theo một ngôn ngữ máy tính khó hiểu. Sau đó, Patrick giải thích cho việc thiếu kiến thức về văn hóa thông thường của họ rằng: “Không phải tôi không thích tivi. Nếu tôi có thời gian vô tận, tôi sẽ xem nó. Thứ này có thể là một sự tối ưu hóa sai lầm.”

Vào cuối tuần, John thuê một sinh viên Stanford để dạy cho cậu về luật, và Patrick có một người dạy kèm về vật lý. Các cuộc đối thoại giữa họ có xu hướng chuyển từ chính trị Thổ Nhĩ Kỳ sang nguồn cung cấp nước cho San Francisco đến những thú vui khi bay (họ đều là các phi công).

Khi họ không bay, họ chạy bộ và đăng tải thành tích của mình lên Strava, một mạng xã hội cho những người thích khoe khoang về thể dục. Trong khi chạy với cả công ty, Patrick thường tụt lại phía sau để chạy cùng với người chậm nhất. Đôi khi John còn tự tay mang ra những miếng bánh ra cho mọi người sau mỗi lần chạy buổi sáng.

Ba năm trước, Stripe mới có 80 nhân viên, giờ đây họ đang có 750. Công ty tiếp tục cố gắng quảng bá danh tiếng của mình tới những nhà phát triển. Gần đây họ đã thuê Susan Fowler, người đã đăng trên blog của mình các cáo buộc về nạn quấy rối tình dục tại Uber. Tại Stripe, Fowler sẽ giám sát Increment, một ấn phẩm phát hành hàng quý của công ty, trong đó thu thập các câu chuyện về cách các kỹ sư ở những công ty khác xử lý vấn đề. Stripe cũng mua lại Indie Hackers, một trang chuyên nghiên cứu về các ứng dụng và công cụ phần mềm.

Tại sao khách hàng chọn Stripe?

Với Stripe, việc mà mọi startup phải làm chỉ là bổ sung 7 dòng code vào trang web của họ để xử lý việc thanh toán. Một việc từng mất đến hàng tuần giờ chỉ còn là công việc copy paste. Các lập trình viên của Thung lũng Silicon đã hết lời tán thưởng và truyền tụng về kiến trúc gọn gàng mới này.

Thiên tài trong cách tiếp cận của Stripe còn mang lại một lợi ích lớn nữa. Thông thường, các nhà quản lý tài chính quyết định sẽ phải sử dụng hệ thống tài chính nào. Nhưng Stripe đã kêu gọi các nhà phát triển, giúp củng cố tầm quan trọng trong những ngày đầu của một startup.

Và công nghệ của họ đã tạo nên các mô hình kinh doanh hoàn toàn mới của internet hiện đại: các nhà xây dựng nên sàn giao dịch như Shopify cần chia sẻ việc thanh toán giữa các nhà cung cấp và người tiêu dùng, và các startup trong nền kinh tế chia sẻ như Lyft cũng cần chuyển dịch tiền giữa các cộng tác viên và những người đi xe.

Nhà đồng sáng lập của Stripe - John Collison trong văn phòng tại San Francisco.

Thiết lập một nền tảng kế toán để trả tiền cho các tài xế của Lyft và tính phí cho hàng triệu khách hàng của họ là một nỗ lực cần 6 tháng để hoàn thành. “Bạn phải theo dõi xem ai kiếm được bao nhiêu, và xếp lịch thanh toán tiền cho họ, và sau đó bạn có thể gặp phải những điều bất thường.” John cho biết. “Quản lý thanh toán tại tất cả các doanh nghiệp đều là một công việc khó khăn. Chúng tôi có thể giảm nhẹ đáng kể khó khăn đó và để việc điều hành doanh nghiệp cho họ.”

Cho dù các startup rất trân trọng những gì Stripe đang làm, phần lớn các nhà đầu tư tiềm năng lại không nghĩ vậy. Làm sao một nhóm nhỏ các kỹ sư có thể thay đổi cả cấu trúc tài chính của internet được cơ chứ? Chẳng lẽ họ chưa nghe nói về PayPal ư? Trớ trêu thay, những người hậu thuẫn cho Stripe lại chính là Moritz cùng các nhà đồng sáng lập của PayPal, Peter Thiel và Elon Musk.

Họ nhận ra rằng công nghệ do mình sáng tạo ra đã không theo kịp những chàng trai trẻ này. “Cánh quạt cho động cơ của con tàu PayPal đã bị đóng cặn rồi, với rất nhiều vật cản đã bám vào thân con tàu này kể từ khi chúng tôi đầu tư vào công ty từ hơn một thập kỷ trước đây.” Moritz cho biết. “Chúng tôi nhận thấy rằng việc chấp nhận thanh toán vẫn là một lĩnh vực quá khó khăn.”

Hiện tại, Stripe đang là động lực tài chính cho hơn 100.000 doanh nghiệp. Công ty lưu giữ thông tin tài chính quan trọng ví dụ như số thẻ tín dụng, đối phó với gian lận và bổ sung hỗ trợ cho các dịch vụ mới như Apple Pay khi chúng nổi lên. Stripe tính phí 2,9% trên các thanh toán qua thẻ tín dụng cho dịch vụ của mình, cho dù mức phí có thể hạ thấp hơn khi khối lượng thanh toán cao hơn.

Patrick ở Ramalla trong chuyến đi đến Israel và Palestine.

Stripe không tiết lộ số lượng các giao dịch mà họ xử lý, nhưng các nhà phân tích ước tính nó sẽ gần mức 50 tỷ USD mỗi năm, mang lại cho công ty doanh thu tương đương 1,5 tỷ USD. Lợi nhuận của Stripe sẽ là phần còn lại sau khi trừ đi phí dành cho các ngân hàng cung cấp dịch vụ. Thông thường các ngân hàng sẽ tính phí khoảng 2,5%, nhưng Patrick khẳng định rằng Stripe có lợi nhuận tốt hơn ước tính của mọi người, cho dù anh không cung cấp con số cụ thể.

Lợi nhuận biên thấp chỉ ra một thực tế của ngành công nghiệp này: việc thanh toán không hái ra tiền. Stripe đang ở trong một vũ trụ độc ác do các ngân hàng và các công ty phát hành thẻ tín dụng thống trị và bị chi phối bởi các quy định. Cho dù vậy, trong cuộc cạnh tranh để sở hữu dòng chảy của thương mại toàn cầu, dễ hiểu tại sao vẫn có không ít người tham gia vào lĩnh vực này.

Stripe cạnh tranh gần như trực tiếp với Braintree Payment Solutions LLC, một công ty con của PayPal (Moritz, Musk và Thiel bán PayPal cho eBay vào năm 2002) và công ty của Hà Lan, Adyen B.V. – những đối thủ lớn tuổi hơn khi họ đã hợp tác với các tên tuổi lớn như Netflix, Airbnb và Uber Technologies để cung cấp khối lượng lớn các giao dịch.

Trong khi đó, Square Inc đã tập trung vào việc xử lý các giao dịch bán hàng cá nhân cho những nhà bán lẻ, Google và Apple tập trung vào smartphone, và các công ty như Alibaba Group Holding cũng có các nền tảng riêng. Các công ty xử lý thanh toán lâu đời – Chase Paymentech Solutions LLC, First Data Corp – vốn có hợp đồng với các nhà bán lẻ lớn, truyền thống, cũng đang cố gắng hiện đại hóa công nghệ của mình.

Stripe hiện vẫn tiếp tục thu hút các startup. Họ dự định sẽ đứng sau một Uber hay Airbnb tiếp theo, để kiếm tiền từ sự tăng trưởng thần tốc của họ. “Nếu bạn nhìn vào quỹ đạo rộng lớn của Internet, phần lớn các thành công đột phá vẫn đang đến.” Patrick cho biết. Ngoài ra Stripe cũng đang đàm phán với Target Corp, Under Amour Inc., và các nhà buôn khác để kiếm tiền từ bên ngoài sân chơi startup, các mối quan hệ càng trở nên có triển vọng nhờ vào sự tin tưởng của Amazon với công ty.

Tương lai của Stripe: không chỉ là một công cụ thanh toán

Kế hoạch của anh em Collison là đưa các công cụ mới vào sản phẩm cốt lõi để làm khoản phí 2,9% trở nên hợp lý hơn. Một trong những tính năng đó, Radar, là hệ thống phát hiện lừa đảo. Stripe sử dụng phần mềm AI để phân tích các thanh toán trên mạng lưới của mình và xác định các hành vi tình nghi. Bằng cách nhìn vào một khối dữ liệu lớn, Stripe cho biết nó có thể phát hiện các mô hình tốt hơn so với việc một công ty tự đánh giá các giao dịch của riêng mình.

Hiện tại Radar đang được miễn phí, nhưng Stripe muốn tìm cách để tính phí hàng tháng cho các add-on, ví dụ như add-on hỗ trợ cho các khách hàng lớn. Mục đích của việc này làm công ty giống như các công ty phần mềm truyền thống, với các dịch vụ hỗ trợ thanh toán lợi nhuận cao tính phí theo tháng.

Vào tháng Năm vừa qua, Patrick đã có một chuyến đi 5 ngày tới Israel để gặp gỡ các nhà đầu tư và các doanh nhân trẻ để giới thiệu về sản phẩm của mình. Trong phần lớn chuyến đi, anh cảm thấy như mình vẫn đang ở Thung lũng Silicon: anh nói chuyện với các nhà sáng lập startup ngay tại văn phòng của Google ở Tel Aviv, giữa những tấm poster “Tech It Easy” và những cây trồng trong chậu với các nhãn dán “Bạn thật xuất sắc.”

Patrick trong chuyến đi đến văn phòng Google tại Tel Aviv.

Giữa chuyến đi, anh tới Ramallah trong khu vực bờ Tây. Khoảng 50 người đã có mặt trong các văn phòng của Leaders, một tổ chức người Palestin đang điều hành công viên công nghệ duy nhất của khu vực này. Sau lễ cầu nguyện của mọi người là lúc Patrick nhảy lên trên ghế để nói với đám đông, bắt đầu bằng câu “Thật không may, tôi không nói được tiếng Arab,” và xin lỗi cho giọng địa phương nhanh như chớp của mình.

Phần nhiều cuộc nói chuyện tập trung vào Atlas, một dịch vụ mới một năm tuổi của Stripe. Với 500 USD, một doanh nghiệp có thể được lập nên ở Delaware, có mã số thuế và tài khoản ngân hàng Mỹ, cũng như nhận được dịch vụ tư vấn luật và thuế trong việc thành lập công ty. Thông thường quá trình này có thể kéo dài đến hàng tháng trời, với nhiều chuyến đi sang Mỹ và gặp gỡ các luật sư.

Cũng như cách họ làm với dịch vụ thanh toán, Stripe có thể hoàn thành cả quá trình này chỉ với vài cú click chuột. Một lượng lớn các khách hàng của Atlas là các công ty Mỹ muốn một cách nhanh chóng hơn để hoàn tất thủ tục và đi vào hoạt động. Nhưng đa phần khách hàng của họ lại đến từ nước ngoài, nơi dịch vụ này mang lại độ tin cậy, phí thấp hơn và truy cập tới khách hàng cũng như các quỹ đầu tư Mỹ.

Patrick khi đang đi bộ trong khu phố cũ của Jerusalem.

Ở Ramallah, các doanh nhân cố gắng xây dựng các công ty công nghệ đang phải đối mặt với luật hạn chế đi lại, chỉ được dùng mạng 2G và khả năng truy cập nghèo nàn đến các nhà đầu tư. Odeh Quraan, 30 tuổi, một trong những người tham gia Leaders, đang điều hành Mostawanda Inc, một phiên bản của Etsy của vùng Trung Đông, giúp kết nối giữa các nghệ nhân và người tiêu dùng từ Ma rốc tới Oman.

Quraan sử dụng Stripe để quản lý việc thanh toán xuyên biên giới và giúp các nhà buôn trực tuyến lấp đầy kho hàng của mình bằng các tấm khăn hijab, labneh và đồ trạm khảm. Anh tìm đến Atlas để hợp tác và cố gắng thu hút các quỹ đầu tư nước ngoài. “Khi tôi tìm thấy Stripe, mọi thứ dường như không thể tin được.” Quraan cho biết.

Với dịch vụ và công cụ mà Stripe đang triển khai, những rào cản về hành chính trên đối với các doanh nhân đến từ vùng Trung Đông sẽ bị loại bỏ. Điều đó mở ra một cánh cửa vô cùng lớn cho việc kinh doanh của Stripe khi cung cấp không chỉ các dịch vụ thanh toán cơ bản với mức phí thấp, mà còn mở rộng sang lĩnh vực dịch vụ kinh doanh với doanh thu cao hơn.

Hơn nữa, nếu nhìn sang một biên giới xa hơn, rõ ràng giới hạn không chỉ ở vùng Trung Đông mà còn nhiều khu vực khác trên thế giới, nơi giới doanh nhân ở đó, dù vẫn bị coi nhẹ, vẫn xem Mỹ như một thị trường tiêu dùng và đầu tư hàng đầu thế giới. Patrick cho biết. “Chúng tôi bị thu hút đến những khu vực mà phần còn lại của thế giới có xu hướng xem nhẹ chúng.”

Tham khảo Bloomberg