Hành trình 20 năm kỳ diệu trở thành đế chế thương mại điện tử lớn bậc nhất thế giới của Alibaba dưới thời Jack Ma

Kể từ khi thành lập năm 1999, Alibaba đã phát triển từ một công ty thương mại điện tử truyền thống thành một tập đoàn lớn sở hữu các doanh nghiệp từ hậu cần, giao đồ ăn đến điện toán đám mây. Hiện Alibaba trị giá hơn 460 tỷ USD.

Dưới đây là một số khoảnh khắc quan trọng nhất trong lịch sử tập đoàn:

Tháng 4/1999: Hành trình bắt đầu

Jack Ma thành lập và vận hành Alibaba ngay tại căn hộ của mình.

Alibaba được thành lập bởi một nhóm gồm 18 người do Jack Ma lãnh đạo. Họ làm việc ngay tại căn hộ của Ma tại thành phố Hàng Châu. Đến nay, trụ sở chính của công ty vẫn được đặt tại đây.

Trang web đầu tiên họ tạo ra là Alibaba.com, một thị trường bán buôn sử dụng tiếng Anh. Cùng năm đó, Alibaba đã ra mắt một thị trường bán buôn trong nước.

Tháng 1/2000: SoftBank đầu tư

Alibaba đã nhận 20 triệu USD từ một nhóm các nhà đầu tư dẫn đầu bởi SoftBank.

Jack Ma từng cho biết: "Tôi và CEO của SoftBank, Masayoshi Son không hề nói về doanh thu hay thậm chí là mô hình kinh doanh. Chúng tôi chỉ bàn về một tầm nhìn chung và cả hai đã đưa ra những quyết định nhanh chóng". Khoản đầu tư đó đã giúp Alibaba mở rộng và phát triển.

Tháng 5/2003: Taobao ra đời

Taobao là nền tảng mua sắm trực tuyến tại Trung Quốc được điều hành bởi Alibaba, nơi người bán bên thứ ba có thể bán sản phẩm của mình. Trong năm tài chính 2015, tổng khối lượng hàng hóa của Taobao đạt 223,9 tỷ USD. Con số đó đã tăng lên 438 tỷ USD trong năm tài chính 2019. Doanh thu từ Taobao là một phần quan trọng trong hoạt động kinh doanh thương mại cốt lõi của Alibaba.

Tháng 12/2004: Ra mắt Alipay

Alipay là nền tảng thanh toán hàng đầu Trung Quốc.

Alipay là một trong hai nền tảng thanh toán lớn nhất của Trung Quốc, cùng với đối thủ WeChatPay thuộc sở hữu của Tencent. Hình thức thanh toán của Alipay là qua mã vạch và người mua hàng có thể quét mã để thực hiện thanh toán tại cửa hàng một cách dễ dàng. Ngoài ra, Alipay cũng có thể được sử dụng tại các cửa hàng trực tuyến.

Mặc dù vậy, Alipay dường như là một tài sản gây tranh cãi trong suốt lịch sử Alibaba, khiến công ty và nhà sáng lập Jack Ma xung đột với một số cổ đông quan trọng từ Yahoo và SoftBank.

Tháng 8/2005: Yahoo trở thành cổ đông lớn nhất

Yahoo đã rót 1 tỷ USD vào Alibaba để sở hữu 40% cổ phần và trở thành cổ đông lớn nhất của công ty. Theo thỏa thuận, Alibaba nắm quyền kiểm soát hoạt động kinh doanh của Yahoo tại Trung Quốc.

Terry Semel, CEO lúc bấy giờ của Yahoo chia sẻ: "Cùng nhau, chúng tôi sẽ tạo ra một trong những công ty Internet lớn nhất Trung Quốc và sự kết hợp tài sản sẽ biến chúng tôi thành công ty duy nhất có vị trí hàng đầu trong tất cả các lĩnh vực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng Internet đang bùng nổ ở Trung Quốc như tìm kiếm, thương mại và truyền thông".

Tháng 11/2007: IPO tại Hồng Kông

Trước khi IPO tại Mỹ năm 2014, Alibaba từng IPO tại Hồng Kông năm 2007. Việc này đã giúp Alibaba thu về 1,6 tỷ USD.

Tháng 4/ 2008: Sự ra đời của Tmall

Alibaba đã ra mắt một sản phẩm có tên là Taobao Mall và sau này trở thành Tmall. Cùng với Taobao, Tmall hiện là một trong những tài sản thương mại điện tử quan trọng nhất của Alibaba về mặt doanh thu.

Tmall được định vị là nơi các thương hiệu nước ngoài có thể mở cửa hàng trực tuyến và bán cho người tiêu dùng Trung Quốc. Nhiều thương hiệu thời trang xa xỉ, nhà sản xuất điện tử và thậm chí là Starbucks đều có mặt trên Tmall.

Tháng 9/2009: Ra mắt doanh nghiệp đám mây

Alibaba đã ra mắt hoạt động kinh doanh trên nền tảng đám mây năm 2009 và hiện đây là một trong những công ty lớn nhất tại Trung Quốc. Điện toán đám mây là nguồn doanh thu lớn thứ hai của Alibaba và là lĩnh vực kinh doanh phát triển nhanh nhất. Daniel Zhang, CEO của Alibaba cho biết điện toán đám mây sẽ là lĩnh vực kinh doanh chính của công ty trong tương lai và đây là chiến lược dài hạn của họ.

Tháng 11/2009: Sự kiện Ngày độc thân

Ngày độc thân do Alibaba khởi xướng đã trở thành sự kiện mua sắm lớn nhất trong năm tại Trung Quốc.

Singles Day (Ngày độc thân) là sự kiện mua sắm lớn nhất trong năm của Trung Quốc. Đây là sáng kiến của CEO Zhang. Theo đó, các nhà bán lẻ sẽ giảm giá mạnh vào ngày 11/11, biến Ngày độc thân thành một lễ hội trị giá hàng tỷ USD.

Tổng giá trị hàng hóa được bán thông qua các nền tảng của Alibaba đạt 7,8 triệu USD trong sự kiện Ngày độc thân năm 2009. Năm ngoái, con số đó đã tăng lên mức kỷ lục 30,8 tỷ USD.

Tháng 5/2011: Tranh cãi về Alipay

Alibaba đã bán quyền kiểm soát Alipay cho một nhóm do Jack Ma kiểm soát. Vào thời điểm đó, công ty cho biết đó là do các quy tắc mới được ban hành bởi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc. Quy định cho thanh toán trực tuyến của bên thứ ba yêu cầu họ phải có giấy phép cụ thể.

Tuy nhiên, Yahoo, cổ đông lớn nhất của Alibaba tại thời điểm đó, cho biết việc bán Alipay đã xảy ra mà họ không hề biết. Mặt khác, gã khổng lồ thương mại điện tử lại phủ nhận điều này.

Cuối cùng, Yahoo, SoftBank và Alibaba đã đi đến thỏa thuận: Alibaba sẽ được trả ít nhất 2 tỷ USD nhưng không quá 6 tỷ USD nếu Alipay IPO còn Alipay được yêu cầu trả phí cấp phép và tiếp tục được sử dụng để phục vụ Taobao.

Tháng 6/2012: Hủy niêm yết tại Hồng Kông

Chỉ năm năm sau khi ra mắt, Alibaba đã hủy niêm yết trên thị trường chứng khoán Hồng Kông. Công ty trả 2,45 tỷ USD để mua 27% của Alibaba.com do công chúng nắm giữ.

Tháng 9/2012: Mua lại cổ phần do Yahoo nắm giữ

Alibaba đã mua lại gần một nửa số cổ phần mà Yahoo nắm giữ tại tập đoàn thương mại điện tử này. Công ty của Jack Ma đã trả cho Yahoo 6,3 tỷ USD tiền mặt và 800 triệu USD dưới dạng cổ phiếu ưu đãi tại Alibaba.

Đây là một khoản lãi lớn cho Yahoo sau khoản đầu tư 1 tỷ USD ban đầu vào năm 2005.

Tháng 9/2014: IPO tại New York

Alibaba đã niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán New York trong đợt IPO lớn nhất lịch sử. Gã khổng lồ này đã huy động được khoảng 25 tỷ USD. Hiện, alibaba là một trong những công ty công nghệ lớn nhất châu Á xét về định giá.

Tháng 10/2014: Thành lập Ant Financial

Sau sự kiện gây tranh cãi của Alipay, Ant Financial được tạo ra để xử lý không chỉ riêng thanh toán mà còn gồm nhiều dịch vụ tài chính khác. Việc này báo hiệu ý định đẩy mạnh vào công nghệ tài chính (fintech) của Alibaba.

Ant Financial hiện là công ty fintech lớn nhất Trung Quốc, trị giá khoảng 150 tỷ USD.

Tháng 8/2015: Thỏa thuận trị giá 4,6 tỷ USD

Alibaba đã đầu tư 4,6 tỷ USD vào nhà bán lẻ điện tử có cửa hàng vật lý Suning. Trước đó, công ty đầu tư vào chuỗi cửa hàng bách hóa Intime.

Mục đích của Alibaba là kết hợp giữa kinh doanh trực tuyến với các cửa hàng vật lý và xây dựng hệ sinh thái lớn gồm thương mại điện tử, thanh toán, giao đồ ăn và một số dịch vụ khác.

Tháng 4/2016: Đẩy mạnh trên thị trường quốc tế

Kể từ khi thành lập, Alibaba chủ yếu tập trung vào thị trường nội địa: Giúp thương hiệu trong nước và nước ngoài bán hàng cho người tiêu dùng Trung Quốc.

Tuy nhiên, tháng 4/2016, Alibaba đã nắm cổ phần kiểm soát tại Lazada, công ty thương mại điện tử có trụ sở tại Singapore, phục vụ một số thị trường ở Đông Nam Á. Điều đó đánh dấu sự thúc đẩy quốc tế đầu tiên của Alibaba trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Tháng 2/2018: Alibaba mua cổ phần của Ant

Alibaba đã mua 33% cổ phần của Ant Financial vì một điều khoản trong hợp đồng giữa hai công ty từ năm 2014 khi Ant được tạo ra.

Một số nguồn tin cho biết AntFinancial đang chuẩn bị IPO nhưng công ty vẫn chưa đưa ra bất kỳ thông báo chính thức nào.

Tháng 9/2019: Jack Ma từ chức chủ tịch

Tháng 9/2018, Alibaba cho biết Jack Ma sẽ từ chức chủ tịch hội đồng quản trị vào một năm sau, ngày 10/9/2019 và CEO hiện tại của công ty là Daniel Zhang sẽ tiếp quản vị trí này của Jack Ma. Dự định của Ma là ở lại hội đồng quản trị Alibaba cho đến cuộc họp cổ đông thường niên năm 2020.