Hiệu ứng tâm lý "Morbid curiosity" và 10 bộ phim đáng xem nhất trong đại dịch COVID-19

Khi đại dịch COVID-19 bùng nổ và lây lan mạnh trên toàn thế giới, tất cả các rạp phim đã đều phải đóng cửa. Phim mới đã không ra rạp, nhưng có một bộ phim năm 2011 bất ngờ được đào mộ và đạt tới số lượt xem kỷ lục chỉ trong vài tháng.

Chúng ta đang nói đến Contagion (Bệnh truyền nhiễm) của đạo diễn Steven Soderbergh. Trong danh sách những bộ phim được xem nhiều nhất của Warner Bros, nó đã nhảy từ vị trí 270 lên vị trí số 2 trong đại dịch COVID-19.

Contagion được tìm kiếm trên Google nhiều nhất vào ngày 11 tháng 3, sau khi Tổng thống Donald Trump ban hành lệnh cấm người dân Mỹ du lịch tới Châu Âu. Và chỉ 3 ngày sau đó, số lượt tìm kiếm một lần nữa đạt đỉnh khi lệnh cấm tương tự được Vương quốc Anh áp dụng.

Sự hồi sinh của bộ phim có tuổi đời gần 1 thập kỷ đã gây ấn tượng với Coltan Scrivner, một sinh viên tốt nghiệp từ Đại học Chicago chuyên nghiên cứu về Hiệu ứng tâm lý "Morbid curiosity", hay còn gọi là sự tò mò bệnh hoạn.

Morbid curiosity là một khía cạnh của sự tò mò, tập trung vào các đối tượng liên quan đến bạo lực, cái chết hoặc bất kỳ sự kiện nào có khả năng gây tổn hại đến thể chất hoặc tinh thần, trong trường hợp này là một đại dịch bệnh.

Nó chính là hiệu ứng tâm lý khiến mọi người đột nhiên muốn xem lại Contagion trong khi có một đại dịch thực sự đang diễn ra ngoài kia. Và có phải bạn cũng đang tìm kiếm những bộ phim, chương trình truyền hình, tiểu thuyết và nhiều tác phẩm khác liên quan đến chủ đề đại dịch bao gồm: virus, dịch bệnh, sự cách ly, phong tỏa, nỗi cô đơn và sợ hãi…?

Scrivner đã làm một khảo sát trực tuyến để tìm hiểu về hiệu ứng Morbid curiosity này, đồng thời viết một bài nghiên cứu khoa học đàng hoàng về nó trên tạp chí Evolutionary Studies in Imaginative Culture trả lời cho câu hỏi: Tại sao mọi người lại muốn xem lại những bộ phim về đại dịch trong một đại dịch?

Giả thuyết mà anh ấy đưa ra là hành vi "tò mò bệnh hoạn" là một cơ chế phản ứng của tiến hóa, giúp con người đối phó với các mối đe dọa bằng cách học hỏi và thực tập trước các tình huống có thể xảy ra từ kinh nghiệm trong tưởng tượng.

Nói một cách khác, mọi người đang xem lại Contagion và cả Outbreak (Đại dịch bùng phát) năm 1995 không phải vì đơn thuần là họ muốn giải trí. Ẩn sâu trong tâm lý, chúng ta muốn biết mình cần phải đối phó với một đại dịch như thế nào?

Giả thuyết của Scrivner giống với lập luận của Mathias Clasen, tác giả cuốn sách "Why Horror Seduces", người chuyên nghiên cứu phản ứng của con người đối với sách, phim, trò chơi điện tử kinh dị và tại sa các hình thức giải trí này lại quyến rũ trí tò mò của chúng ta.

Trong giả thuyết cốt lõi của Clasen, phim kinh dị đã khai thác hệ thống tiến hóa sợ hãi của con người. Chúng ta muốn trải nghiệm sự sợ hãi trong các tình huống có kiểm soát như một bộ phim để học cách đối mặt với nó trong môi trường an toàn. 

Một bộ phim kinh dị có thể khiến bạn sợ hãi, nhưng nó không thực sự làm hại bạn. Nỗi sợ hãi có kiểm soát đó sẽ giúp bạn thử thách những giới hạn của bản thân mình, thực hành các cơ chế đối phó và học cách điều chỉnh nỗi sợ hãi tốt hơn.

Điều tương tự cũng có thể đúng đối với hiệu ứng Morbid curiosity trong đại dịch COVID-19. Trong nghiên cứu của mình, Scrivner đã đưa ra một thang đo để khảo sát mối quan tâm và tò mò của mọi người với các thể loại phim và chương trình truyền hình trong thời gian này.

Anh phát hiện ra rằng hầu hết mọi người tập trong vào 4 chủ đề: bạo lực, sự nguy hiểm siêu nhiên, nỗi kinh hoàng liên quan đến thể chất (đại dịch), và liên quan đến tâm trí, một đặc trưng của thể loại phim tâm lý học tội phạm.

Tổng cộng 126 tình nguyện viên đã tham gia vào khảo sát của Scrivner để trả lời các câu hỏi về mức độ quan tâm của họ đối với virus corona và 6 thể loại phim và chương trình truyền hình khác nhau: kinh dị/ siêu nhiên, bí ẩn/ly kỳ, đại dịch/virus, lãng mạn, hành động/phiêu lưu, và hài kịch.

Trong khi phim hài và phim lãng mạn ít được quan tâm trong đại dịch COVID-19, các phim thuộc thể loại phiêu lưu hành động, kinh dị siêu nhiên, bí ẩn ly kỳ và đặc biệt là virus và đại dịch đã được xem nhiều hơn.

Phân tích các kết quả này, Scrivner phát hiện ra rằng những người có tâm lý Morbid curiosity mạnh hơn không chỉ tìm kiếm các các bộ phim về đại dịch trong thời điểm này, mà còn cả các bộ phim và chương trình truyền hình trong các thể loại kinh dị/siêu nhiên và bí ẩn/ly kỳ.

Anh cho biết đây mới chỉ là một phát hiện ban đầu, và trong vài tháng tới, anh có ý định hợp tác với Clasen để thiết kế tiếp các khảo sát chuyên sâu hơn, hứa hẹn sẽ cho ra nhiều kết quả hơn về hiệu ứng tâm lý của mọi người trong đại dịch.

Trong khoảng thời gian đó, Arstechnica đã hỏi Scrivner một danh sách 10 bộ phim đáng xem nhất trong đại dịch COVID-19. Có thể bạn đã xem một vài trong số những bộ phim này, nhưng cũng có thể đó là những bộ phim bạn chưa từng biết tới.

Các bộ phim này được chia thành 5 nhóm nhỏ, mỗi nhóm có đại diện 2 bộ phim cho các chủ đề: đại dịch, tai nạn phòng thí nghiệm/thây ma, phong tỏa, sự sợ hãi ngoài trời và cứu trợ hài hước:

Chủ đề đại dịch

1. Contagion (Bệnh truyền nhiễm)

Contagion liên quan đến một loại virus đường hô hấp giả tưởng (có nguồn gốc từ Trung Quốc) tương tự như virus cúm nhưng dễ lây lan và nguy hiểm hơn nhiều. Trong thế giới của phim, virus này đã lây lan nhanh chóng từ thành phố này sang thành phố khác, khiến các chính phủ cuối cùng phải sử dụng biện pháp phong tỏa kiểm dịch rộng rãi.

Sự bùng phát của dịch bệnh đã khiến cả xã hội sụp đổ, các quy tắc bị phá vỡ bởi nỗi sợ hãi kéo theo hiềm khích, cướp bóc và bạo lực. Contagion đã được đánh giá cao nhờ độ chính xác khoa học của nó, cả trong việc mô tả virus, cách thức lây lan và cuộc đua phát triển vắc-xin chống lại đại dịch.

2. Outbreak (Bùng nổ)

Bộ phim này kể về sự tái xuất hiện của một loại virus chết người có tên Motaba, 28 năm sau khi nó được phát hiện lần đầu tại Châu Phi. Virus lây nhiễm những người lính Mỹ đóng quân trong một khu rừng, và Quân đội Hoa Kỳ đã phá hủy cả doanh trại để che giấu bằng chứng về sự bùng phát năm đó.

Điều này đã tạo ra những bất ngờ khi virus quay trở lại, tấn công một thị trấn hư cấu ở Cedar Creek, California. Quân đội tuyên bố thiết quân luật trong thị trấn khi các nhà khoa học chạy đua phát triển một phương pháp chữa bệnh.

Chủ đề tai nạn phòng thí nghiệm/zombie

3. 28 Days Later (28 ngày sau) và 28 Weeks Later (28 tuần sau)

Loạt phim ra mắt lần đầu vào năm 2002 đã đánh dấu sự hồi sinh của thể loại phim zombie trong thế kỷ 21. 28 Days Later và 28 Weeks Later kể về một virus rất dễ lây lan. Nó vô tình được phát hành trong một phòng thí nghiệm ở Cambridge, Anh.

Những ai bị nhiễm virus này đều bị biến thành những con zombie hung bạo, vô cảm và tấn công bất cứ ai chúng tìm thấy. Virus được truyền qua vết cắn, vết trầy xước, hoặc thậm chí một giọt máu bắn vào miệng.

Một người đưa thư bằng xe đạp đã thức dậy sau cơn hôn mê 28 ngày và thấy toàn bộ thành phố London biến thành hoang phế sau đợt bùng phát. Anh ta mất một khoảng thời gian để hiểu chuyện gì đang diễn ra và tham gia vào một nhóm người đang cố gắng trốn chạy trong cuộc khủng hoảng.

4. Resident Evil (Vùng đất quỷ dữ)

Bộ phim kể về một phụ nữ trẻ bị mất trí nhớ, cô ấy sau đó đã tham gia vào một nhóm biệt kích để ngăn chặn sự bùng phát chết người của "T-virus", một mầm bệnh giả tưởng cũng biến những ai nhiễm phải nó thành zombie.

Nhóm biệt kích có nhiệm vụ đột nhập vào Hive, tổ chức tạo ra T-virus để tắt chiếc siêu máy tính của họ, trước khi virus kịp xâm chiếm toàn bộ Trái Đất. Sau khi đạt được thành công ngoài mong đợi, Resident Evil đã được phát triển thêm thành một tựa game ăn khách không kém vào đầu những năm 2000.

Chủ đề cách ly, phong tỏa

5. 10 Cloverfield Lane (Căn hầm)

Câu chuyện diễn ra ở một vùng nông thôn tiểu bang Louisiana, nơi một phụ nữ trẻ tỉnh dậy sau vụ tai nạn xe hơi và thấy mình đang ở trong một hầm ngầm dưới lòng đất cùng với hai người đàn ông. Họ nói với cô rằng trên mặt đất hiện không hề an toàn, vì không khí ngoài đó chứa đầy bức xạ.

Có thể một cuộc tấn công hạt nhân hoặc hóa học đã hủy diệt cả Trái Đất. Ba người lạ mặt sống trong một căn hầm dưới lòng đất để trốn tránh mối nguy hiểm, nhưng vấn đề là họ không hoàn toàn tin tưởng lẫn nhau và không biết mối đe dọa bên ngoài và cả bên trong căn hầm thực sự là gì?

6. Containment (Cách ly)

Buổi sáng thức dậy trong một khu căn hộ ở Southampton, các cư dân ở đây thấy rằng họ đang bị phong tỏa trong nhà của mình, không có điện, không có nước máy và không có cách nào để liên lạc với thế giới bên ngoài.

Những người duy nhất mà họ có thể nhìn thấy là những người mặc bộ đồ bảo hộ kín người đang đi qua cửa sổ phía bên ngoài nhà của họ. Những người này nói rằng họ nên giữ bình tĩnh và tiếp tục ở trong nhà.

Bộ phim mô tả tâm lý của những con người bị cách ly, họ điên cuồng tìm cách giải thoát bản thân mình. Nỗi sợ hãi đã châm ngòi cho những cơn hoảng loạn, bạo lực và hành động phi lý trí.

Chủ đề mối đe dọa ngoài trời

7. It Comes at Night (Màn đêm buông xuống)

Tiếp tục là một kịch bản kể về một chủng virus lây lan trên toàn thế giới. Hai gia đình ẩn mình trong một ngôi nhà sâu trong rừng để đảm bảo rằng họ được an toàn. Họ cố gắng khai thác mọi nguồn lực để sinh tồn qua thời kỳ khó khăn.

Một nguyên tắc được thiết lập: lối vào duy nhất của ngôi nhà phải được khóa và chỉ có một người đàn ông có chìa khóa. Chỉ khi màn đêm buông xuống, họ mới được ra ngoài. Bộ phim cung cấp một nỗi sợ hãi vô hình giống với thời điểm hiện tại của chúng ta.

Mọi người không phải là không thể ra ngoài, họ chỉ sợ ra ngoài vì phải đối mặt với mối nguy hiểm ở ngoài đó.

8. The last days (Những ngày cuối cùng)

 Bộ phim Tây Ban Nha có tên gốc là Los Últimos Días lấy bối cảnh ở Barcelona khi thành phố này đã bị tàn phá bởi một sự kiện thảm khốc bí ẩn. Những người sống sót chui vào các tòa nhà chung cư để sinh tồn, họ phải đào những đường hầm để di chuyển từ tòa nhà này sang tòa nhà khác tìm thức ăn và nhu yếu phẩm.

Chủ đề cứu trợ hài hước

9. Shaun of the Dead (Giữa bầy xác sống)

Shaun là một nhân viên bán hàng ở London, người không có mục tiêu sống và luôn bị các đồng nghiệp thiếu tôn trọng. Anh ta không hòa thuận với cha dượng Philip, và bị cô bạn Liz chia tay. Đau lòng, Shaun uống rượu giải sầu với bạn thân của mình, Ed, tại quán rượu yêu thích của họ, Winchester.

Cặp đôi sống cùng nhau trong một căn hộ, rồi một ngày thức dậy, họ bất ngờ thấy những người trong thành phố cư xử rất lạ lùng. Trên thực tế, Shaun và Ed không biết toàn bộ họ đã biến thành các thây ma ăn thịt người cho đến khi họ tận mắt chứng kiến 2 zombie trong sân nhà mình.

Sau đó, Shaun và Ed đã giết chúng bằng xẻng và gậy cricket. Hai người nghĩ ra một kế hoạch giải cứu Liz và mẹ Shaun, Barbara, và đi đến quán Winchester và chờ đợi cho đến khi đại dịch kết thúc.

10. Mayhem (Virus cuồng loạn)

Mayhem lần đầu tiên tạo tiếng vang tại liên hoan phim SXSW năm 2017. Nó kể về một chủng virus "mắt đỏ" rất dễ lây lan trên khắp thế giới. Mặc dù virus này không gây chết người và không biến con người thành thây ma, nhưng nó lại khiến người nhiễm phải hành động theo những bản năng đen tối nhất.

Virus đã tắt các chức năng trong phần vỏ não trước trán của người nhiễm, khiến họ gần như không còn bị chi phối bởi đạo đức và luân lý thông thường.

Tham khảo Arstechnica