Hình ảnh 'cây nấm' bí ẩn trên Sao Hỏa gây xôn xao: Hy vọng về sự sống hay chỉ là ảo ảnh địa chất?

Trong hành trình không ngừng nghỉ khám phá vũ trụ, Sao Hỏa từ lâu đã trở thành một trong những mục tiêu hàng đầu được kỳ vọng là nơi có thể tồn tại sự sống ngoài Trái Đất. Những phát hiện từ các tàu thăm dò và thiết bị tự hành luôn khiến công chúng dõi theo với niềm háo hức và tò mò.

Mới đây, một bức ảnh do tàu tự hành Curiosity của NASA chụp được, ghi lại hình ảnh một cấu trúc kỳ lạ trông giống như một cây nấm mọc lên từ mặt đất Sao Hỏa , đã tạo nên làn sóng tranh luận sôi nổi trên mạng xã hội và trong giới khoa học.

Curiosity được coi là "người thám hiểm" không biết mỏi của NASA được phóng lên Sao Hỏa vào năm 2011 và hạ cánh an toàn năm 2012, đánh dấu một bước tiến lớn trong công cuộc khám phá Hành tinh Đỏ.

Được trang bị hàng loạt cảm biến, máy ảnh và các công cụ phân tích hóa học hiện đại, Curiosity đã gửi về Trái Đất vô số hình ảnh và dữ liệu quý giá, góp phần hé mở những bí ẩn chưa từng biết đến về địa chất, khí hậu và tiềm năng sinh học của Sao Hỏa .

Bức ảnh "cây nấm" gây tranh cãi thực chất được chụp vào ngày 19/9/2013, nhưng chỉ mới được chú ý gần đây sau khi Scott Waring, một blogger nổi tiếng chuyên săn tìm UFO và vật thể lạ phát hiện trong kho dữ liệu công khai của NASA.

Ông khẳng định hình dạng đặc trưng của vật thể trong ảnh không khác gì thân cây nấm trên Trái Đất, với phần chân cong và phần đầu phình ra. "Rõ ràng đây là một cây nấm mọc từ đất Sao Hỏa ", Waring tuyên bố và cho rằng NASA đang cố tình bỏ qua bằng chứng rõ ràng về sự sống.

Ngay sau khi phát hiện được chia sẻ, nhiều người dùng mạng xã hội đã bày tỏ sự ủng hộ cho giả thuyết này. Một số người tin rằng NASA không công bố đầy đủ những gì họ biết về Sao Hỏa , trong khi những người khác cho rằng nếu có sự sống tồn tại dù chỉ ở một nơi trong hệ Mặt Trời, thì điều đó ngụ ý sự sống có thể phổ biến khắp vũ trụ.

Tuy nhiên, các nhà khoa học lại tiếp cận hiện tượng này với cái nhìn thận trọng và dựa trên bằng chứng. Tiến sĩ Gareth Dorian, chuyên gia vật lý hành tinh tại Đại học Birmingham (Anh), bác bỏ khả năng đây là sinh vật sống.

Ông cho rằng "cây nấm" chỉ là một khối đá có hình dạng đặc biệt, có thể là kết quả của quá trình phong hóa tự nhiên và sự xói mòn do gió. Theo ông, nhiều khối đá trên Sao Hỏa từng nằm dưới lớp đất, và khi gió cuốn đi lớp cát phủ bên trên theo thời gian, các khối đá này lộ ra, tạo thành những hình thù kỳ lạ mà mắt người dễ liên tưởng tới các hình ảnh quen thuộc.

Tiến sĩ Dorian cũng đưa ra một lời giải thích khác dựa trên hiện tượng địa chất đã được ghi nhận: dưới sự tác động của nước chảy hàng tỷ năm trước, các khoáng chất trong trầm tích có thể kết tinh lại thành các cấu trúc cứng hơn xung quanh một lõi trung tâm.

Khi đá mềm xung quanh bị xói mòn, phần "nhân" cứng hơn sẽ trồi lên trên mặt đất, tạo thành các cấu trúc có hình nấm, tương tự như các cột đá hoodoo ở miền Tây Nam Hoa Kỳ. Bên cạnh yếu tố địa chất, môi trường Sao Hỏa hiện tại cũng khiến khả năng tồn tại của sự sống bề mặt trở nên rất thấp.

Với bầu khí quyển loãng đến mức áp suất chỉ tương đương ở độ cao 20 dặm trên Trái Đất, cộng với nhiệt độ cực đoan, có thể lên đến 20°C vào ban ngày nhưng tụt xuống -100°C vào ban đêm cùng mức độ bức xạ vũ trụ cao do thiếu lớp bảo vệ từ từ quyển, đây là môi trường cực kỳ khắc nghiệt mà theo tiến sĩ Dorian, "không có dạng sống nào được biết đến có thể chịu đựng cùng lúc tất cả những điều kiện đó, kể cả nấm".

Thậm chí, nếu có sự sống tồn tại trên Sao Hỏa , thì nó rất có thể trú ngụ dưới lòng đất, nơi có thể có các túi nước ngầm và môi trường ổn định hơn. Đó cũng là lý do tại sao những sứ mệnh tiếp theo, như Perseverance hay ExoMars, đang chú trọng việc khoan sâu và tìm kiếm dấu hiệu sinh học dưới bề mặt hơn là chỉ quan sát bề mặt.

Đáng chú ý, đây không phải lần đầu tiên có sự nhầm lẫn giữa cấu trúc địa chất trên Sao Hỏa và dấu hiệu sự sống. Trước đó, một nhóm nghiên cứu từng khẳng định đã phát hiện ra "nấm hình cầu" màu trắng, nhưng sau đó kết luận rằng đây nhiều khả năng là khoáng chất hematit, một dạng sắt oxy hóa chứ không phải sinh vật sống.

Dẫu vậy, bức ảnh "cây nấm" từ Curiosity vẫn là một lời nhắc nhở đầy cảm hứng về lý do chúng ta khám phá vũ trụ: để đặt câu hỏi, nghi ngờ, và không ngừng tìm kiếm câu trả lời. Mỗi hình ảnh được gửi về từ các thiết bị như Curiosity không chỉ có giá trị khoa học mà còn khơi dậy trí tưởng tượng và khát vọng chinh phục không gian của nhân loại.

Ngay cả khi vật thể trong ảnh không phải là sinh vật sống, nó vẫn góp phần mở rộng nhận thức của chúng ta về một hành tinh từng có thể chứa nước, khí hậu và thậm chí là những điều kiện sơ khai cho sự sống.

Tương lai sẽ có thêm nhiều tàu thăm dò và công nghệ hiện đại hơn lên đường tới Sao Hỏa . Khi đó, chúng ta có thể hy vọng vào những kết quả rõ ràng hơn, có thể là bằng chứng về những vi sinh vật cổ đại, hoặc ít nhất là manh mối cho thấy Sao Hỏa từng có đủ điều kiện để sự sống nhen nhóm.

Và đến lúc đó, mỗi "cây nấm" kỳ lạ được chụp lại sẽ không còn chỉ là một tảng đá vô tri, mà có thể là mắt xích trong một câu chuyện lớn hơn rất nhiều: câu chuyện về sự sống trong vũ trụ.