Jack Ma: Ông trùm TMĐT đi lên từ hai bàn tay trắng

Là người sáng lập Alibaba.com, một trong những website thương mại điện tử lớn nhất và thành công nhất, đang ở tuổi 50 và Jack Ma có thể làm mê hoặc đông đảo người nghe bằng những phát biểu về tương lai của lĩnh vực thương mại điện tử. Bên cạnh đó, ông còn được ví như "Bill Gates của Trung Quốc" và là một trong những người có ảnh hưởng nhất đến ngành công nghệ thông tin thế giới.

Jack Ma hát tại một sự kiện của Alibaba.

Ông cho biết cảm hứng làm việc của ông tới từ nhân vật chính trong bộ phim Hollywood nổi tiếng "Forrest Gump". Bài học mà ông có được từ bộ phim là: "Dù mọi thứ thay đổi thế nào thì bạn vẫn là bạn, tôi vẫn là tôi của 15 năm trước, khi mỗi tháng tôi chỉ kiếm được 20 USD".

Khi trò chuyện riêng, Jack Ma thú nhận rằng ông là người hay xấu hổ và không thực sự thích thú với sự chú ý của đám đông ngưỡng mộ.

Học dốt toán, nền tảng gia đình kém...

Thành công đến vậy nhưng Jack Ma chưa từng học qua một trường lớp công nghệ nào. Ngạc nhiên hơn nữa, ông nguyên là một giáo viên tiếng Anh.

Sinh năm 1960 tại Hàng Châu trong một gia đình có bố công tác ở ngành kịch nói, mẹ làm trong lĩnh vực sửa chữa đồng hồ. Theo China Daily, bố mẹ ông đều không được học hành đến nơi đến chốn. Mỗi tháng gia đình Jack Ma sống dựa vào 40 USD tiền lương hưu của bố ông.

Jack Ma lớn lên với giấc mơ trở thành một một cảnh sát hoặc một nhà khoa học. Theo BBC, ngay từ bé, ông đã tỏ ra rất có năng khiếu học tiếng Anh và vô cùng yêu thích môn học này, tuy nhiên ông lại học rất kém môn Toán.

Từ năm 12 tuổi, ngày nào cũng vậy, dù mưa hay nắng ông cũng đi xe đạp 45 phút tới một khách sạn để nói chuyện với các du khách người Mỹ, qua đó trau dồi tiếng Anh. Ròng rã như thế trong 9 năm trời, cộng với bằng Đại học Sư phạm Hàng châu Khoa Tiếng Anh, ông đã trở thành một người cực giỏi thứ ngôn ngữ này và hoàn toàn có thể sống sung túc, yên ả bằng nghề dạy học và biên phiên dịch.

Nhưng vào năm 1985, chuyến đi thăm một người bạn ở Australia đã làm thay đổi định hướng cuộc đời Jack Ma. Ông nhớ lại: “Kiến thức trong nước dạy cho tôi rằng Trung Quốc là nước giàu nhất thế giới, nhưng khi tới Australia mọi thứ đều khác hẳn. Tôi bắt đầu nghĩ mình phải dùng đến trí óc của chính mình để đánh giá, để suy nghĩ.”. Sau đó, Jack Ma bắt đầu để ý nhiều hơn đến các hoạt động kinh doanh.

Và cuộc đời vẫn có những ngã rẽ không thể ngờ tới. Năm 1995, trong một chuyến đi ngắn tới thành phố Seattle (Mỹ), có doanh nhân nói với ông rằng, với Internet, chỉ cần ngồi nhà cũng có thể tìm hiểu thông tin doanh nghiệp. Kể từ đó Jack Ma đã thấy ngay đây là một nguồn khai thác thông tin rất tuyệt vời mặc dù mới lần đầu biết thế nào Internet.

Về nước, Jack Ma hăng hái lên mạng nhưng thất vọng khi chẳng thấy thông tin nào về các doanh nghiệp Trung Quốc. Ý tưởng thành lập một website chuyên cung cấp thông tin về các doanh nghiệp Trung Quốc bất ngờ xuất hiện từ đó.

Cùng với việc viết đơn xin thôi việc, Jack Ma vay bạn bè được số tiền 2.000 USD và bắt tay ngay vào việc thực hiện ý tưởng. Với những mối quan hệ rộng rãi trong thời gian đi làm phiên dịch, ông đã nhận được sự hỗ trợ về thông tin và kỹ thuật từ nhiều nguồn để xây dựng website, trong đó có Bộ Ngoại thương Trung Quốc. Với ông khi đó, hỗ trợ kỹ thuật là vô cùng quan trọng vì ông hoàn toàn mù tịt với mảng này.

Hăng say với ý tưởng mới, mỗi ngày Jack Ma làm việc tới 16 tiếng đồng hồ. Hiện công ty của ông có trên 3.000 nhân viên, nhưng ở thời điểm đó, nỗ lực lắm Jack Ma cũng chỉ dám thuê hơn 20 người. Khi đó ở Trung Quốc, Internet vẫn là một thứ xa xỉ, không ít người cho rằng việc làm của Jack Ma là phí công vô ích.

Qua tìm hiểu ở Mỹ, ông cũng biết, không giống như những trang web giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng, kiểu website giao dịch giữa các doanh nghiệp như ông đang xây dựng rất dễ gặp thất bại. Do đó, trong bối cảnh số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ đang bùng nổ ở Trung Quốc, ông quyết định hướng website của mình vào đối tượng này.

Với ước muốn trang web thông tin của mình sẽ là cả một kho báu thông tin vô tận và quí giá cho mỗi doanh nghiệp, giống như kho báu mà Alibaba đã mở ra trong câu chuyện cổ tích “Alibaba và 40 tên cướp”, Jack Ma quyết định lấy cái tên Alibaba để đặt cho trang web này.

Nhưng toàn bộ số vốn mà Jack Ma có ban đầu chẳng mấy chốc đã hết veo. Lại một lần nữa ông chạy đôn chạy đáo khắp nơi để vay mượn. Lần này, dù vẫn e dè trước dự án của Jack Ma nhưng bạn bè và họ hàng cũng cho ông vay tổng số tiền 60.000 USD. Tuy nhiên số vốn này vẫn còn quá ít ỏi so với những yêu cầu của việc xây dựng trang web, và không bao lâu sau, ông lại nhẵn túi

Với tài ăn nói khéo léo và những mối quan hệ rộng rãi, Jack Ma đã thuyết phục được một quỹ đầu tư mạo hiểm của ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) bỏ ra 5 triệu USD để đầu tư vào công ty của ông.

Nghị lực và thành công từ hai bàn tay trắng

Với chất lượng dịch vụ tốt, giá cả phải chăng, số lượng khách hàng đăng ký sử dụng Alibaba không ngừng tăng lên. Hiện tại, Alibaba đã là một công ty toàn cầu với 22.000 nhân viên và 90 văn phòng trên thế giới. Hai website phổ biến nhất của hãng là Taobao và Tmall đóng góp tới 80% doanh thu ngành bán lẻ trực tuyến tại Trung Quốc. Mỗi ngày, hai website này có hơn 100 triệu lượt truy cập.

Alibaba còn điều hành một dịch vụ thanh toán điện tử, quỹ đầu tư, kinh doanh điện toán đám mây và một số dịch vụ khác cho điện thoại di động. Bên cạnh đó, Alibaba tiến hành mua lại các công ty trong lĩnh vực giải trí, thể thao, truyền thông và cả một đội bóng đá.

Jack Ma luôn tin tưởng các công ty Trung Quốc hoàn toàn có khả năng đấu lại đối thủ quốc tế. “Trí tuệ của người Trung Quốc cũng tốt không kém. Đây là lý do chúng ta dám đối đầu với doanh nghiệp Mỹ. Chúng ta có thể chiến thắng các tên tuổi lớn nhờ tinh thần luôn luôn đổi mới”, Jack Ma cho biết trong buổi họp với các nhà đồng sáng lập năm 1999.

Tinh thần này đã giúp Alibaba dám thách thức eBay khi hãng này thống trị thị trường C2C (người tiêu dùng bán cho người tiêu dùng) Trung Quốc năm 2003. Để giành thị phần, Jack Ma đã tổ chức một buổi họp tại căn hộ của mình và chuẩn bị cho dự án lớn tiếp theo. “eBay là con cá mập ở đại dương, còn chúng ta là cá sấu ở sông Trường Giang. Nếu đánh nhau ở đại dương, chúng ta sẽ thua. Nhưng nếu ở sông, chúng ta sẽ thắng”, ông nói.

Ngay sau đó, nhóm đã cho ra đời Taobao, có nghĩa “tìm kiếm kho báu” trong tiếng Trung Quốc. Nền tảng này tương tự eBay, nhưng được thiết kế phù hợp hơn với thị trường địa phương và không tính phí người dùng.

“Trong mắt eBay, Jack Ma chẳng khác nào một kẻ ngốc. Còn từ quan điểm của một nhà đầu tư phố Wall, Jack Ma là kiểu người sẵn sàng liều cả Alibaba để đánh bại eBay. Điều đáng sợ hơn một đối thủ thông minh là đối thủ liều lĩnh đến mức sẵn sàng ném vào toàn bộ tiền mà không hy vọng có lợi nhuận”, Erisman nói.

Tuy nhiên, chiến lược này đã thực sự thành công. Năm 2005, Taobao đã có gần 70% thị phần bán lẻ trực tuyến tại Trung Quốc. Cùng năm đó, Alibaba được Yahoo đầu tư 1 tỷ USD để lấy 40% cổ phần. Đến năm 2006, eBay tuyên bố rút khỏi thị trường này.

Khi được hỏi về bí quyết thành công, Jack Ma cho biết: “Tôi không phải là một chuyên gia công nghệ. Nhưng tôi nhìn công nghệ với con mắt của những khách hàng, những con người bình thường.”.

Còn nhiều chuyên gia trong giới công nghệ thông tin thì cho rằng, thành công của Alibaba là website này biết cách đáp ứng những nhu cầu cụ thể ở Trung Quốc, trong khi nhiều đối thủ nước ngoài khác như người khổng lồ tìm kiếm trên mạng Google hay website thương mại trực tuyến eBay lại không chịu điều chỉnh để thích nghi với những điều kiện cụ thể ở đây.

Nhìn về phía trước, Jack Ma chia sẻ, giấc mơ của ông là dùng những nguồn lực của tập đoàn để cải thiện đời sống của mọi người dân Trung Quốc, đặc biệt là 900 triệu nông dân của nước này. Ông nói: “Phải có một cách nào đó để sử dụng kinh nghiệm và bí quyết của chúng tôi để giúp họ sống đỡ khổ hơn.”

Biên tập: Tuấn Anh
Tổng Hợp/BI,twenty