Khắc tinh của ChatGPT

Nhiều tổ chức và cá nhân chạy đua phát triển những công cụ chế ngự ChatGPT và các công cụ tương tự

Ngay từ những ngày đầu năm 2023, siêu chatbot ChatGPT đã nhanh chóng gây nên những trận bão công nghệ trên quy mô toàn cầu. Thật sự, những gì nó làm được hiện nay đã khiến cho người ta phải hân hoan lẫn lo âu.

Sớm xây dựng những hành lang pháp lý

Tháng 12-2022, trên tờ The Wall Street Journal (WSJ- Mỹ), ông Oren Etzioni, CEO của Allen Institute for AI - tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu và kỹ thuật AI, nói rằng: "Sáu tháng kể từ bây giờ, bạn sẽ thấy những điều tuyệt vời chưa từng thấy trước đây". Ông đưa ra dự báo về ứng dụng AI như thế chỉ khoảng nửa tháng sau khi ứng dụng siêu AI ChatGPT được Công ty Công nghệ OpenAI chính thức phát hành vào ngày 30-11-2022.

Chỉ cần 5 ngày sau khi phát hành, ChatGPT - dù chỉ mới giới hạn ở một số ít nước, đã có được 1 triệu người dùng. Theo Genevieve Rock-Decter/CFA, trước đó, để có được 1 triệu người dùng đầu tiên, nhanh nhất là Instagram cũng phải mất 2,5 tháng; Facebook mất 10 tháng, Twitter mất 24 tháng, Netflix mất 41 tháng. Theo ông Bret Winton, Giám đốc về tương lai tại ARK Venture Investment, ChatGPT đã vượt mốc 10 triệu người dùng hằng ngày chỉ sau 40 ngày ra mắt chính thức. (Instagram phải mất 355 ngày để đạt được 10 triệu người dùng đăng ký). Đến ngày 31-1, ChatGPT đã đạt mốc 100 triệu người dùng và OpenAI ngày 2-2 bắt đầu phát hành bản thu phí ChatGPT Plus có giá 20 USD/tháng với nhiều tính năng siêu hơn bản miễn phí. Như vậy, với trường hợp ChatGPT, ngay từ bây giờ, thế giới phải chứng kiến AI đã tới tận từng nhà và trong tay mọi người dùng rộng rãi. Trước đây hào hứng đón nhận nhưng cũng phải dè chừng với AI thì nay càng phải nâng cấp cảnh báo lên cao hơn. Thực tế trong thời gian qua, các ông lớn công nghệ phát triển AI đã phải xây dựng những luật lệ đạo đức về ứng dụng AI - thậm chí tránh nghiên cứu phát triển AI trong một số lĩnh vực cho một số mục đích.

Báo South China Morning Post ngày 30-1 cho biết: “Gã khổng lồ tìm kiếm Internet” Baidu của Trung Quốc có kế hoạch tung ra một chatbot theo kiểu ChatGPT vào tháng 3.

Giáo sư Mindy McAdams thuộc Khoa Báo chí của Đại học Florida (UF, Mỹ), một người lập trình bằng JavaScript và Python, trong một bài viết về AI trong truyền thông và xã hội hồi tháng 7-2022 cho rằng: "Có lẽ quan niệm sai lầm lớn nhất về AI là máy móc sẽ sớm trở nên thông minh như con người hoặc thậm chí thông minh hơn tất cả chúng ta. Là một đặc điểm phổ biến trong sách và phim khoa học viễn tưởng, ý tưởng về một chiếc máy tính hoặc rô-bốt siêu thông minh chiếm một vị trí vững chắc trong tâm trí chúng ta nhưng không phải trong thế giới thực. Không một hệ thống AI nào đạt được kết quả ấn tượng lại thực sự thông minh theo cách mà con người (thậm chí cả trẻ sơ sinh!) thông minh". Trên trang công nghệ của báo WSJ, 2 tác giả Hao và Kruppa hồi tháng 7-2022 đã viết bài dài với tựa đề "Những gã khổng lồ công nghệ đổ hàng tỉ USD vào AI, nhưng sự cường điệu không phải lúc nào cũng phù hợp với thực tế" phân tích việc các tập đoàn công nghệ Google, Meta và startup OpenAI đầu tư bạc tỉ vào AI. Họ cho biết: "Các nhà nghiên cứu đã lưu ý niềm tin rằng AI đang trở thành - hoặc có thể trở thành - có ý thức vẫn còn nằm ngoài lề trong cộng đồng khoa học rộng lớn hơn".

Công nghệ AI mô phỏng bộ não con người, nhưng nó mạnh hơn bộ não con người nhờ có thể tìm kiếm, thu nạp và xử lý dữ liệu rộng lớn và nhanh như chớp mắt. Một điều cần chú ý là AI không chỉ liên tục phát triển, nâng cấp mà còn có thể tự phát triển thông qua những cấp độ cao hơn như Máy học, Học sâu… Nếu như trước đây, người ta chủ yếu tập trung vào phát triển và ứng dụng AI, thì nay, sau khi ChatGPT ra đời, giới chuyên môn lại phải lo lắng nghiên cứu cách để kiểm soát, chế ngự, hạn chế những tác hại khi AI bị người ta lạm dụng cho những mục đích xấu, thậm chí tội phạm. Các công ty công nghệ khác dĩ nhiên còn có thêm động lực là tính cạnh tranh, tìm cách kìm hãm sự bành trướng của đối thủ.

Các nhà chức trách chắc chắn phải có những phản ứng thích hợp để sẵn sàng đối phó với những hành vi lợi dụng, lạm dụng công cụ AI mà phạm pháp. Giới hữu trách cũng phải sớm xây dựng những hành lang pháp lý để có thể khai thác tối đa những lợi ích của AI, đồng thời giảm thiểu tới thấp nhất những mặt tối của nó.

Dùng AI kiềm chế ChatGPT

Về mặt công nghệ, các nhà chuyên môn sử dụng chiêu thức "dĩ độc trị độc", dùng AI để trị AI. Ở đây ChatGPT chỉ là một điển hình. Tất nhiên, điều mà người ta có thể làm ngay là tìm cách phát hiện những nội dung do ChatGPT "sáng tác" ra. Điều này dù có làm được cũng chỉ mới giới hạn ở những văn bản, những tác phẩm như bài luận, bài báo, thơ văn… do ChatGPT viết theo yêu cầu của người dùng. Chẳng ai lường nổi những gì "nhà bác học" ChatGPT có thể làm được theo yêu cầu của người dùng trong những góc chat riêng tư. Dù thông minh đến siêu cấp độ, nó vẫn chỉ là một công cụ công nghệ do con người tạo ra và huấn luyện. "Cha đẻ" của ChatGPT là OpenAI đã xác nhận rằng họ đang nghiên cứu một công cụ giúp phát hiện nội dung do ChatGPT tạo ra.

Hiện một "khắc tinh" của ChatGPT là công cụ DetectGPT do một nhóm nhà nghiên cứu tại Đại học Stanford (Mỹ) vừa phát triển. Đúng như tên gọi "Dò tìm GPT", DetectGPT có chức năng phát hiện các văn bản được tạo ra bởi ChatGPT. Phương pháp này sử dụng chính những đặc tính của các công cụ ngôn ngữ lớn (Large Language Model - LLM) mà ChatGPT dựa trên đó để đánh giá xem một văn bản có phải do công cụ LLM tạo ra hay không. Theo các nhà nghiên cứu, DetectGPT hiện có độ chính xác tới 95%. Với những công cụ như DetectGPT nếu được hoàn thiện, các biên tập viên, các giáo viên… có thể phát hiện được các bài viết, các bài luận có "nhờ vả" công cụ AI hay không.

Trong khi hàng trăm triệu người chủ yếu là hiếu kỳ và ham vui trên khắp thế giới đang nô nức đăng ký sử dụng ChatGPT, ở chiều ngược lại, ngày càng nhiều tổ chức và cá nhân chạy đua phát triển những công cụ chế ngự ChatGPT và các công cụ tương tự. Một trong số đó là Edward Tian, 22 tuổi, sinh viên năm cuối 2 ngành khoa học máy tính và báo chí tại Đại học Princeton (Mỹ). Với những gì thu thập được qua nghiên cứu cách phát hiện văn bản được viết bởi những hệ thống AI khi còn làm việc tại Phòng Thí nghiệm xử lý ngôn ngữ tự nhiên của Đại học Princeton, Tian đã viết được ứng dụng GPTZero chỉ trong 3 ngày tại một quán cà phê ở Toronto (Canada) trong thời gian anh về nhà dịp Tết Nguyên đán Quý Mão (Tian là người gốc Hoa).

Về cơ bản, GPTZero sử dụng ChatGPT để chống lại chính ChatGPT. Phần mềm này sẽ kiểm tra xem văn bản "không có hay có sự tham gia quá nhiều" của hệ thống AI. Sau khi ra mắt ngày 3-1 tới nay, ứng dụng GPTZero đã vượt qua mốc 80.000 người truy cập. Tian cho biết anh sẽ để ứng dụng này miễn phí cho mọi người cần có thể dùng.

Bê bối viết khóa luận tốt nghiệp bằng ChatGPT tại đại học Nga

Đại học Nhân văn quốc gia Nga (RGGU) phải kêu gọi hạn chế quyền truy cập ChatGPT. Nguyên do bởi một sinh viên của trường đã bảo vệ thành công khóa luận tốt nghiệp mà hoàn toàn do trí tuệ nhân tạo (AI) của OpenAI viết ra.

Vụ bê bối nổ ra tại RGGU sau khi một tân cử nhân của trường lên Twitter chia sẻ "tất tần tật kinh nghiệm" sử dụng ChatGPT để viết khóa luận tốt nghiệp. Khóa luận dù hoàn toàn được tạo ra bởi AI của công ty có trụ sở tại Mỹ nhưng sau đó sinh viên này vẫn bảo vệ thành công. "Sinh viên này chỉ mất 23 giờ để hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp so với vài tuần mà các sinh viên khác cùng khóa phải bỏ ra" - theo đài RT. Chia sẻ của nam sinh viên trên đã nhận được sự phản ứng trái chiều từ dư luận. Một số ca ngợi người này "giỏi", trong khi những người khác cáo buộc anh ta gian lận. Một số người khác đã tỏ ra rất tức giận trước thủ đoạn này, đến mức họ đã viết đơn khiếu nại tới RGGU và Bộ Giáo dục Nga, kêu gọi các quan chức điều tra và hủy bỏ khóa luận.

Trước phản ứng từ dư luận, RGGU cũng nhanh chóng lên án sinh viên này, đồng thời kêu gọi cơ quan chức năng hạn chế quyền truy cập vào ChatGPT đối với các cơ sở giáo dục. "Nhiều thập kỷ trước, vấn đề chính của các trường đại học là đạo văn. Tuy nhiên, vấn nạn này hiện đã được giải quyết thành công. Giờ đây, cộng đồng đang phải đối mặt với một thách thức mới liên quan đến việc sử dụng AI trong các hoạt động khoa học và giáo dục. Các chuyên gia Nga và nước ngoài đã bày tỏ lo ngại về vấn đề này và việc tìm ra giải pháp ngăn chặn là nhiệm vụ hàng đầu" - đề xuất của RGGU có đoạn. Liên quan đến vụ việc, Ban Giám hiệu RGGU tuyên bố sẽ đánh giá lại bài khóa luận gây tranh cãi nói trên với sự góp mặt của giảng viên nhà trường lẫn chuyên gia bên ngoài.

Phản ứng trước thông tin trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Giáo dục Đại học thuộc Duma Quốc gia Nga Aleksandr Mazhuga, kêu gọi RGGU không hủy bỏ khóa luận tốt nghiệp vì nó đã được thông qua trước hội đồng khoa học của trường.