Cứ sau mỗi đợt cập nhật hệ điều hành – kèm theo đủ loại thông báo lỗi, giao diện lộn xộn, hay những thay đổi khó hiểu – người dùng lại bắt đầu nghĩ đến việc "chuyển nhà". Và không ít người, sau nhiều lần than thở, đã lẳng lặng đặt hàng một chiếc MacBook mới.

Copilot của Microsoft gợi ý mua MacBook Air M4 ngay trong lúc khởi động Surface Laptop

Trong một video đánh giá từ kênh YouTube Fstoppers, chiếc Surface Laptop 7 trị giá 999 USD của Microsoft bất ngờ trở thành "nền" cho Apple tỏa sáng, và điều trớ trêu là chính Copilot – trợ lý AI tích hợp trong Windows – lại là người đẩy Apple lên ngôi.

Khi so sánh giữa Surface Laptop thế hệ 7 và MacBook Air M4 cùng tầm giá, Fstoppers đặt một câu hỏi đơn giản cho Copilot: "MacBook Air M4 mới và Surface Laptop mới, cái nào tốt hơn?"

Ngay lập tức, Copilot trả lời: "Nếu bạn cần hiệu suất tốt nhất và tương thích tốt nhất, MacBook Air M4 là lựa chọn an toàn hơn, đặc biệt là trên các ứng dụng Adobe như Photoshop."

Copilot khuyên người dùng mua MacBook Air M4 ngay trên Surface Laptop

Vấn đề là việc này không phải xảy ra sau khi sử dụng máy. Copilot xuất hiện ngay trong khi khởi động Surface Laptop lần đầu tiên, nghĩa là còn chưa hoàn toàn vào Windows 11 thì đã bị Microsoft cho "trải nghiệm AI", và quá trình này nhanh chóng biến thành một "tay sale Mac cừ khôi".

Cơn ác mộng mang tên "khởi động Windows lần đầu"

Trải nghiệm khởi động đầu tiên với Surface Laptop là một chuỗi dài mệt mỏi. YouTuber này phải mất đến 7 lần cập nhật và khởi động lại, mất tổng cộng gần 40 phút và phải xem loạt quảng cáo Microsoft 365 hay Xbox Game Pass, chỉ để có thể truy cập được vào màn hình chính. Trong khi đó, với MacBook Air, người dùng chỉ cần đăng nhập iCloud và bắt đầu sử dụng sau vài phút.

Windows liên tục khởi động lại trong quá trình sử dụng lần đầu.

Chưa thật sự dùng máy được phút nào thì người dùng đã bị mời chào các quảng cáo trên Windows 11

Tiếp theo là phần thử nghiệm hiệu năng với Photoshop để kiểm chứng "lời khuyên" của Copilot. Ở đây, MacBook Air mở file nhanh hơn rõ rệt. Khi sử dụng công cụ Liquify, Surface Laptop không chỉ chậm mà còn báo lỗi "Disk Error" rồi bị đóng băng hoàn toàn. Đáng nói hơn, một loạt quảng cáo lại bất ngờ xuất hiện từ góc trái màn hình, chen ngang trải nghiệm. Fstoppers buộc phải dùng tổ hợp Ctrl Alt Del để cưỡng chế đóng ứng dụng.

MacBook Air M4 xử lý Photoshop tốt hơn đáng kể so với Snapdragon X Plus trên Surface Laptop

Quá thất vọng, anh quyết định khởi động lại cả hai máy để xem máy nào phục hồi trạng thái làm việc tốt hơn. MacBook chỉ mất khoảng 1 phút để mở lại và tự động khôi phục các ứng dụng đã mở trước đó – mọi thứ sẵn sàng để tiếp tục công việc. Còn Surface thì bị treo ngay tại màn hình khởi động, buộc phải tắt máy hoàn toàn. Khi mở lại, không bất ngờ: Windows Update lại xuất hiện.

Windows Update, không có gì bất ngờ cả!

Sau khi mọi bản vá và cập nhật được hoàn tất, Fstoppers tiến hành thử nghiệm khởi động lần nữa để công bằng hơn. Kết quả: MacBook mất 35 giây, còn Surface Laptop mất 50 giây – tuy chậm hơn nhưng vẫn tạm chấp nhận được.

Nhưng đến đây thì vấn đề không còn là chênh lệch vài giây nữa. MacBook Air M4 tỏ ra vượt trội, không chỉ bởi phần cứng mạnh, mà còn vì phần mềm tinh gọn, không quảng cáo và không làm người dùng cảm thấy như đang thử beta một hệ điều hành chưa hoàn thiện.

Khi phần mềm giết chết phần cứng

Surface là dòng sản phẩm phần cứng tốt từ Microsoft. Về mặt hoàn thiện, Surface Laptop có thiết kế đẹp, màn hình chất lượng, bàn phím và trackpad được đánh giá cao – nghĩa là đủ sức cạnh tranh trực tiếp với MacBook Air. Nhưng vấn đề chưa bao giờ nằm ở phần cứng.

Surface, dù là dòng máy "con cưng" của Microsoft, vẫn không thoát khỏi bi kịch chung của hệ sinh thái Windows: những bản cập nhật thiếu ổn định, quảng cáo nhúng sâu, trải nghiệm người dùng không thống nhất. Dù đã đi qua nhiều thế hệ, Windows 11 vẫn khiến người dùng phải tự hỏi: "Tại sao máy mình không mượt như Mac?" – một câu hỏi không liên quan gì đến phần cứng, mà đến từ chính phần mềm.

Bên cạnh đó, những thay đổi như AI bị ép tích hợp quá sâu, Start Menu hiển thị gợi ý quảng cáo, taskbar thiếu tùy biến… càng làm Windows trở nên lộn xộn. Những điều tưởng như nhỏ nhặt ấy lại góp phần đẩy người dùng ra xa.

Cũng cần nói thêm: chiếc Surface Laptop trong video sử dụng chip Qualcomm Snapdragon X Plus – dòng chip ARM mà Microsoft đang nỗ lực đẩy mạnh để cạnh tranh với Apple Silicon. Dù đã hỗ trợ Windows on ARM từ tận năm 2018 nhưng Microsoft chỉ làm một cách nửa vời. Sau thành công của MacBook Air với chip M1, Microsoft mới thật sự nghiêm túc hơn dưới áp lực của Apple. Đây có thể là những thế hệ đầu tiên thời kỳ "hậu Apple M series", nên một số trục trặc có thể phần nào thông cảm được, nếu chúng ta không tính đến việc Apple đã làm tốt như thế nào trong năm đầu tiên khi chuyển từ Intel sang chip tự thiết kế.

Bản thân Windows 11 đang có nhiều vấn đề ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng

Nhưng đáng tiếc là những điều người dùng gặp phải – như update liên tục, lỗi phần mềm, treo máy khi khởi động, quảng cáo hiện trên giao diện hệ điều hành – lại không phải "đặc sản" riêng của Windows on ARM. Với các thiết bị dùng Intel hay AMD truyền thống, Windows Update từ lâu đã trở thành nỗi ám ảnh.

Tất nhiên, Windows vẫn có những lợi thế mà Mac bị bỏ xa – đặc biệt là về khả năng chơi game, sự tương thích gần như tuyệt đối với mọi loại ứng dụng, khả năng tùy biến hệ thống thú vị, và đặc biệt là sự đa dạng về mẫu mã, mức giá. Dù muốn một chiếc laptop dưới 500 USD hay một dàn máy bàn để dựng phim 8K, Windows đều có thứ dành cho bạn.

Nhưng nếu ưu tiên của bạn là sự ổn định, trải nghiệm mượt mà ngay từ lúc bật máy, và không muốn phải lo lắng mỗi khi thấy dòng chữ "Windows update" hiện – thì MacBook, với macOS, ngày càng trở thành lựa chọn sáng suốt hơn.

Alex của kênh Linus Tech Tips - người từng chỉ sử dụng Windows, cũng chuyển sang máy Mac

Fstoppers không phải là trường hợp đơn lẻ. Alex – thành viên quen thuộc của kênh YouTube nổi tiếng Linus Tech Tips, người vẫn thường tự nhận mình là "anti-Mac" – cũng không thể cưỡng lại lời mời mua Mac mà Windows đưa ra.

Trong một video trải nghiệm thử Mac gần đây, Alex kể lại: "Tôi mở cái laptop Windows lên và update driver liên tục thất bại, mất 2 tiếng mới sử dụng được. Như vậy là quá đủ rồi, sau đó tôi mua một cái MacBook."

MacBook Air M4 gần như là phiên bản laptop hoàn hảo nhất của Apple hiện tại: nhẹ hơn, mỏng hơn, nhanh hơn, pin tốt, giá cả hợp lý. Và điều quan trọng nhất: chạy mượt, ổn định, không cần suy nghĩ, thứ giữ chân người dùng chính là trải nghiệm macOS – điều mà Windows 11, sau ngần ấy năm, vẫn chưa thể được sự trơn tru tương tự.

Apple không cần "nói xấu" ai như cái cách Microsoft so sánh Surface mới với máy Mac thế hệ cũ. Họ chỉ cần giữ lời hứa trên máy Mac:

"It just works."

Liệu Microsoft có giúp macOS vượt qua Windows?

Nếu có ai đó đang giúp Apple bán MacBook hiệu quả nhất nhì hiện nay, thì đó chính là… Windows. Những bản cập nhật kỳ cục, sự bất ổn và cách Microsoft cư xử với người dùng Windows như "chuột bạch" khiến macOS ngày càng trở thành điểm đến an toàn, đáng tin cậy.

Liệu một ngày nào đó macOS có vượt thị phần của Windows? Gần như là không, nếu xét đến lượng máy Windows khổng lồ đang được các doanh nghiệp sử dụng, nhưng đối với người dùng cá nhân, có lẽ macOS đang có một lợi thế nhất định.

Thị phần Windows vẫn bỏ xa Mac, nhưng đang có một xu hướng chuyển dịch trong 10 năm qua.

Apple chỉ cần tiếp tục làm điều họ giỏi nhất: giữ cho mọi thứ hoạt động mượt mà. Còn lại, đã có Windows của Microsoft… lo phần thuyết phục khách hàng rồi. Dữ liệu từ Statcounters cho thấy từ năm 2010, thị phần Windows giảm dần và macOS OS X đang dần tăng lên. Dù Windows vẫn còn bỏ xa, nhưng có một xu hướng cho thấy người dùng đang chuyển sang hệ máy của Apple. Nếu Microsoft không tích cực cải tiến Windows, có lẽ sẽ ngày càng nhiều người cân nhắc "chuyển nhà" hơn.