Kiến tạo Đất nước - Tự hào Việt Nam: Người trẻ và niềm tin từ những ý tưởng bình dị

Trong nhiều năm qua, đổi mới sáng tạo ở Việt Nam thường được nhắc tới gắn liền với các dự án tầm cỡ: công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, hay hợp tác với các tập đoàn công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, nội dung buổi talkshow vừa phát sóng đã mở ra một góc nhìn khác: ý tưởng bình dị, tưởng như chỉ phục vụ nhu cầu hẹp, lại cũng có thể trở thành hạt giống cho sự thay đổi.

Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), nhấn mạnh: "Đổi mới sáng tạo không còn là đặc quyền của phòng thí nghiệm hay các tập đoàn tỷ đô. Đó là nhịp đập hàng ngày trong từng ngóc ngách của đời sống, từ sinh viên khởi nghiệp với một ý tưởng giản dị đến chuyên gia Việt kiều trở về góp sức nâng tầm quốc gia."

Thông điệp này vừa mang tính cổ vũ, vừa hàm chứa một bài toán lớn: làm thế nào để những ý tưởng giản dị không chỉ dừng ở quy mô nhỏ lẻ, mà có thể trở thành một phần của hệ sinh thái quốc gia?

Khi "bình dị" trở thành nguồn lực

Thực tế sáu năm qua cho thấy, NIC đã chọn cách xây dựng hệ sinh thái theo hướng mở. Từ "ý tưởng trên giấy" khi thành lập năm 2019, trung tâm đã trở thành đầu mối kết nối giữa startup, doanh nghiệp, viện trường và các cơ quan quản lý. Việc lựa chọn chín lĩnh vực trọng tâm để tập trung phát triển, từ sản xuất thông minh, đô thị thông minh cho tới công nghệ y tế và năng lượng xanh, không chỉ tạo ra khung định hướng, mà còn tạo khoảng trống để những sáng kiến bình dị có chỗ chen chân. Một giải pháp nhỏ giải quyết vấn đề ở cộng đồng có thể tìm thấy vị trí trong bức tranh lớn nếu nó được đo lường, hỗ trợ và nhân rộng.

Ở đây, giá trị của "bình dị" nằm ở chỗ: nó gần gũi với đời sống, dễ tiếp cận người dùng và nhanh chóng chứng minh hiệu quả thực tế. Một ứng dụng quản lý đơn giản cho quán ăn hay một mô hình phân loại rác tại khu dân cư, nếu được kết nối vào chuỗi giá trị rộng hơn, hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm mang tính thương mại và xã hội.

Liệu có "bình dị hóa" đổi mới sáng tạo

Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở việc tôn vinh những ý tưởng nhỏ lẻ, đổi mới sáng tạo dễ rơi vào tính phong trào. Nguy cơ là sự phân tán nguồn lực: khi cái gì cũng được gọi là đổi mới, thì việc lựa chọn trọng điểm sẽ trở nên mờ nhạt. Thực tế, không phải ý tưởng nào cũng có khả năng mở rộng quy mô, và không phải sáng kiến nào cũng phù hợp với chuỗi giá trị toàn cầu.

Chính vì vậy, vai trò của NIC và các cơ quan hoạch định chính sách là đặt ra tiêu chí sàng lọc. Trong chương trình, ông Vũ Quốc Huy cho biết NIC lựa chọn lĩnh vực dựa trên "năng lực đội ngũ, quy mô thị trường và khả năng tham gia chuỗi giá trị, nhằm tránh dàn trải nguồn lực mà vẫn tạo được đột phá rõ ràng." Đây là bước đi quan trọng để bảo đảm sự cân bằng: vừa nuôi dưỡng ý tưởng bình dị, vừa giữ vững trọng tâm chiến lược.

Niềm tin lớn từ điều nhỏ bé

Đổi mới sáng tạo không chỉ là câu chuyện của công nghệ lõi hay các dự án tỷ đô, nhưng cũng không thể chỉ dừng lại ở những phong trào nhỏ lẻ. Giá trị thật sự nằm ở sự kết nối: khi một sáng kiến bình dị được đưa vào hệ sinh thái, được kiểm chứng, nhân rộng và hội nhập, nó sẽ trở thành động lực thực sự cho đất nước.

Như ông Vũ Quốc Huy nhấn mạnh, "người trẻ Việt Nam với đức tính sáng tạo, dám nghĩ dám làm sẽ là những người ươm mầm cho các hạt giống đó có thể phát triển thành những thành quả tốt đẹp trong tương lai." Trong kỷ nguyên đổi mới, mỗi công dân đều có thể là một người kiến tạo, miễn là ý tưởng của họ có niềm tin, có cộng đồng đồng hành và có hệ sinh thái để cất cánh.