Kính viễn vọng Không gian James Webb đem lại những dữ liệu bất ngờ về Thiên hà Bánh xe trứ danh

Kính viễn vọng Không gian James Webb của NASA đưa mắt quan sát Thiên hà Bánh xe nơi xa, phát hiện ra thêm những kiến thức mới về quá trình hình thành sao và lỗ đen trung tâm của thực thể khổng lồ. Bằng thấu kính nhìn được ánh sáng hồng ngoại, các nhà khoa học có được hình ảnh chi tiết về Bánh xe và hai thiên hà nhỏ hơn, trên nền trời bao gồm hàng sa số thiên hà khác.

Bức hình rõ ràng chưa từng có cho thấy quá trình thay đổi của Thiên hà Bánh xe suốt nhiều tỷ năm qua.

Nằm cách chúng ta 500 triệu năm ánh sáng tại chòm sao Ngọc Phu, Thiên hà Bánh xe là hệ quả của một vụ va chạm diễn ra nhiều tỷ năm về trước, giữa một thiên hà có hình xoáy và một thiên hà nhỏ hơn. Tương tác giữa hai thiên hà đã khiến Bánh xe có hai vòng sáng: một vòng sáng chói nằm giữa và một vòng sặc sỡ bọc ngoài.

Hai vòng sáng tỏa ra ngoài không gian như cách những gợn sóng lan ra mặt hồ, xuất hiện sau khi làn nước bị khuấy động bởi một viên sỏi ném từ trên bờ. Vẻ ngoài này khiến các nhà thiên văn học phân loại Thiên hà Bánh xe vào lớp “thiên hà vòng”, một dạng thiên hà hiếm thấy và không đại trà như thiên hà dạng xoáy giống Dải Ngân hà.

Lõi sáng chói trong ảnh chứa một lượng lớn bụi nóng, và những khu vực sáng nhất là nơi các cụm sao trẻ hình thành. Vòng ngoài cùng đã tỏa ra khoảng cách xấp xỉ 440 triệu năm ánh sáng, chứa đầy các khu vực sinh sao và các vụ nổ siêu tân tinh. Vòng lan ra tiếp tục kích thích các cụm khí hình thành sao.

Nhiều kính viễn vọng khác (trong đó có Hubble) đã từng chụp ảnh Thiên hà Bánh xe, nhưng bức màn bí ẩn - một lớp bụi không gian dày đặc - vẫn cứ che mờ thiên hà xa xôi. Nhưng với khả năng quan sát ánh sáng hồng ngoại của kính Webb, chúng ta đã lần đầu tiên nhìn thấu bản chất Thiên hà Bánh xe.

Trong tấm hình dưới đây, dữ liệu từ Camera Cận Hồng ngoại (Near-Infrared Camera - NIRCam) được tô màu xanh dương, cam và vàng. Những chấm xanh đơn lẻ hoặc là các ngôi sao, hoặc là những vùng sản sinh sao mới. Tuy nhiên, phải cần tới Công cụ quan sát Hồng ngoại Tầm trung (Mid-Infrared Instrument - MIRI), kính Webb mới lấy được dữ liệu về bụi có tại Thiên hà Bánh xe. Những vùng đỏ trong ảnh là không gian giàu hydrocarbon và bụi silicate, chúng tỏa ra về các phía và về cơ bản, tạo thành khung xương cho Thiên hà Bánh xe.

Những hình ảnh hiếm có cho thấy Thiên hà đang trong giai đoạn chuyển mình, và nó sẽ còn thay đổi hình dạng trong tương lai. Tuy Kính Webb chụp Thiên hà Bánh xe ở một thời điểm trên dòng thời gian, nhưng ta vẫn sẽ thu thập được tri thức về quá khứ, hiện tại và cách Thiên hà sẽ sinh trưởng trong tương lai.

Theo NASA